[zaloguj się]
[pdf]

BIEGŁOŚĆ (67) sb f

e oraz o jasne.

Fleksja
sg pl
N biegłość biegłości
G biegłości biegłości
D biegłości
A biegłość
I biegłością
L biegłości biegłościåch

sg N biegłość (11). ◊ G biegłości (25). ◊ D biegłości (2). ◊ A biegłość (14). ◊ I biegłością (7). ◊ L biegłości (5). ◊ pl N biegłości (1). ◊ G biegłości (1). ◊ L biegłościåch (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. Doskonała znajomość rzeczy, umiejętność, doświadczenie, wyćwiczenie, wiedza, nauka; mądrość; gnaritas Mącz; experientia (patrimonii amplificandi) gnavitas, peritia alicuius rei, prudentia (iuris civilis) Cn (65): Pytanie rozmaite o ſkładaoſci [!] cżłowiecżich członkow rozwięzuiące, ku biegłoſci rozmowy ludzſkiey tak roſkoſzne iako y pożytecżne. GlabGad kt; Ale wiem tu cżłowieká nie dáleko cnego/ A bárzo w tey biegłośći pewnie wiádomego. Zową gi Xenokrátes/ onego Platoná/ Wſzytka ieſt w nim náuká práwie wyćwicżoná. Ktory o tych biegłoſciach wiele też nápiſał RejWiz I46v; KwiatKsiąż G; Mącz 147a; Prot D3; GórnDworz Dd8v; A iuż ſie nie ćwicż mnimániem ludzkim áni biegłoſcią ſwiátá tego RejZwierc 146, 146; Dla podánia proſtym biegłośći młodemu vmieiętnośći/ y opátrznośći. BudBib Prov 1/2; MycPrz I C2v, II C4v; Strum A2; BiałKaz L4; iż oni nie ták mnoſtwem żołnierzow/ iáko dobrą ſpráwą á biegłośćią zwyćięſtwo otrzymawáli. ModrzBaz 112v, 116.

biegłość czego (6): StryjWjaz A2; ModrzBaz 4v, l03v, 108v; Atenenſowie záś/ ktorzy nauk wyzwolonych w Greciey biegłością słynęli StryjKron 145; SarnStat 550.

biegłość na czym: Broni dość obycżáynie Rzecżypoſpolitey/ Ieſt do tego ná wſzytkim biegłośći obfitey. PaprPan X3.

biegłość w czym (31): MurzHist D4; KromRozm II o4v, pv, p3; LubPs bb4; KwiatKsiąż H3v, I4v, L3; Mącz 359c; cżłowiek byſtrego rozumu/ á do ſpraw/ do práwá/ do biegłośći w rycerſkim rzemięſle: do wiádomośći rzecży/ Koronie Polſkiey należytych ták gotowy GórnDworz Dd7v, B7; BudBib Bv, 3.Esdr 1/32; StryjWjaz A4; ModrzBaz 4v, 8v, 9, 42, 75 (11); więcey pokory/ niſzli Philoſophiey: więcey zá grzechy żáłośći/ niſzliw rozumie biegłośći. SkarŻyw 47, 206, 390; KochTarn 74; SarnStat 160; Był to Pan wielkiey ſławy v poſtronnych, Ktorą mu czuyna biegłość w ſprawách ſkłonnych Rycerſka dáłá KlonKr A2v.

Zwroty: »biegłość mieć, biegłość mający« [szyk zmienny] (6): i miáł w práwie biegłość niepoſpolitą MurzHist B4; KromRozm II pv; ModrzBaz 8v, 9, 87, 135v.

»biegłości nabywać, nabycie biegłości« (2): że rodzicy do dworu ſyny ſwe ná ćwicżenye oddawáyą/ áby tám byegłosći yákich á obycżáyow nábywáli GliczKsiąż H6; SarnStat 160.

»ukazać biegłość«: tym mię nie oſzukaſz/ Rácżey w cżym inſzym ſwoię biegłość ukaſz. KochSz B2.

Szeregi: »(rozum), (wy)ćwiczenie a (i) biegłość (a nauczenie); biegłość a (i) (wy)ćwiczenie« (3 : 2): BierEz H2v; GlabGad A2; o ſwym właſnym wyćwicżeniu á biegłośći w naukach trzymaią KwiatKsiąż L3; OrzQuin Cv; ModrzBaz 109v.

»dowcip i biegłość; biegłość i dowcip« (2 : 1): iż wedle biegłośći y dowćipu ſwego [...] podał ty piſmá narodowi ſwemu BibRadz I*4v; ModrzBaz 93v, 114v.

»mądrość i biegłość (umiejętność, wiadomość)« (2): GórnDworz K3v; Wielkiey mądrośći/ y biegłośći/ y vmieiętnośći/ y nabożenſtwá/ ſtáwienie Praw/ y opátrzenie exekucyey ich potrzebuie SkarKazSej 699b.

»nauka. albo (i) biegłość« (2): Náuká álbo biegłość w mieyſczkich rzeczách. KwiatKsiąż H3v; ModrzBaz 75.

»roztropność a biegłość«: áby cie [Pan] mądroſcią niebieſką z łáſki ſwey opátrzyć racżył/ boć iuż po roſtropnośći á po biegłośći ſwiátá tego máło RejZwierc 146.

»biegłość albo umiejętność«: ták trudno którégo mego rownia/ biegłość álbo vmieięntność/ do tego przyść może/ áby ſobie przy niém [Królu] ſnaść y śrzednią cénę przypiſáć á przywłaſzczyć mogła. Oczko A2v.

2. Szybkość, prędkość (1): Toć ieſt godność y biegłość tych pięknych konikow/ Wyśmienitych y rządnych ćiſáwych woźnikow. CzahTr 3.
3. Stosunek wzajemny miar, obieg, kurs (monety) (1): Algoritmu o rozmaitym rachunku na myńczę y wagę Krakowſką pirwey. A potym na Normberſką monethę y wagę: Zamykaiąc handel kupieczki y biegłoſć ich w ſobie. KłosAlg F4.

Synonimy: 1. baczenie, bywałość, ćwiczenie, dowcip, mądrość, nauka, roztropność, umiejętność, wiadomość, wyćwiczenie.

ZZie