[zaloguj się]
[pdf]

BOĆ (1376) cn

o jasne.

Sł stp notuje, Cn, Linde brak.

1. Spaja wypowiedzenia wskazując na zachodzący między nimi stosunek przyczynowy (1363):
A. Wprowadza wypowiedzenia przyczynowe; enim Modrz, Vulg; quia, quoniam Vulg, PolAnt; et Modrz; etenim, nam, propter quadi quando, quidem, quippe, siquidem Vulg (1198):
a. Zdania przyczynowe w postpozycji (1175): BierEz N4 (27); proſſątz go aby niechodzil do Ieruzalem na ten cżwártek/ bocieſmy ſlyſſeli/ ijżci ſie na cię grożą OpecŻyw 78 (96); ForCnR B4 (7); PatKaz II 78v (3); PatKaz III 107; HistJóz D4 (3); FalZioł II 22v (6); W nienawiſci miey pochlebniki rownie iako fałeſzniki boć oboi nie prawie myſlą. BielŻyw 43 (8); BierRozm 18 (4); Acżbych łacżnął nierzekęć abymi dał/ boć moj ieſt okrąg ſwiata y wſzytko Czo ieſt na ſwiecie. WróbŻołt 49/12 (58); LibLeg 11/44v; RejPs 45v (2); LibMal 1545/102v (2); RejRozpr D4 (8); LudWieś A3; RejJóz N4 (22); SeklKat I2 (5); (did) Biſkup pcha Gardjaną (–) Idż ty miły Gardyanie Boć taky ſtrach prziſſedł namie Iż prawie niewiem gdzie ſtoie RejKup bb3v (63); KromRozm I Fv; MurzHist K (11); Wy mię zowiecie miſtrzem i panem/ a dobrze mówicie/ Bomći ieſt MurzNT Ioann 13/13 (19); MurzOrt B2; Diar 57 (2); DiarDop 99 (3); BielKom D3 (6) A przeto rodzicy niechayby ſie nie kwápili z dzyećmi ſwemi do dworu boć nyemáſz po co GliczKsiąż I3 (17); LubPs D3v (21); SeklPieś 19; KrowObr B4 (9); RejWiz 23 (26); Pyſſe nigdy w zmyſle twoim/ álbo w ſlowie twoim pánowáć niedopuſzcżáy: boć od niey pocżątek wzięło wſzyſtko zátrácenie. Leop Tob 4/14 (99); OrzList d3 (3); RejFig Bb (6); RejZwierz 26 (9); Vćiekaymy przed Izráelczyki/ boć Pan przećiw nam walcy za niemi. BibRadz Ex 14/25 (43); OrzRozm M4v (2); podwodź go áby mię kazał puśćić bociem nic nie winien/ z domum przedan potáiemnie/ tu s potwárzy ſiedzę BielKron 16v (22); GrzegRóżn K3v (6); proſzę [...] ábyſmy tych węgorzow wtym odmęćie Rzeczypoſpolitéy łowić ná Seymiéch przeſtáli/ boć miáſto węgorzá właſnégo ſwégo/ vłowimy ledá kiedy w tym odmęćie/ ſrogiégo Báżyliſzká poſpolitégo OrzQuin D4(3); Prot C4v; SarnUzn H4v (2); SienLek 3v (12); RejAp 42v (13); Miáłoćby pánie być ſłono/ bociem dwá kroć ſoliłá. GórnDworz R3 (6); HistRzym 62v (3); RejPos 57 (26); RejPosWiecz2 94; bądź záwżdy ſtały thák w przećiwnych/ iáko y w fortunnych rzeczach: boć tho ieſt wola boża: áby pod tą klobą fortuny tu żywiąc/ przez ty przypadki docześné byłeś polerowan. BiałKat 208v (6); BielSat C (2); GrzegŚm 27 (2); HistLan A2; KuczbKat 255; Nie dáyże ſie z nim z młodu łámáć twárdemi á wichrowáthemi náukámi/ boć mu ſnádnie w młodey głowie wſzytko pomieſzáią RejZwierc 7v (53); BielSpr 32; WujJud 7v (13); RejPosWstaw 41v; BudBib 4.Esdr 2/2 (6); MycPrz I A4 (2); BiałKaz M3v; CzechRozm 7 (22); Prziymi wdzyęcżnie coć piſzę boć nie ze złey woley/ Ale ábym do łáſki twey przyſzedł powoli. PaprPan B2 (3); ModrzBaz 36v (8); SkarŻyw 126 (10); KochTr 19; MWilkHist F3 (9); by to w I. M. władzy było/ radby mię y do piekłá odeſłał. Boć ſię też nie dármo przez kilká lat/ ná mię gotował CzechEp 11 (40); NiemObr ktv (3); A niech go [wina] ią téż ſkoſztuię: Boć y ią ſmák w beczce czuię. KochFr 127 (2); KlonŻal A3; KochMRot B3; ReszPrz 47; WerGośc 212 (2); WerKaz 275; WisznTr 2; BielSen 17; BielSjem 32 (3); Nie każże mi v śiebie/ tylko raz w rok/ bywáć. Boć mi przydźie przed czáſem vyźrzeć ſye z świętémi: Będęli ſye ták piſał z obyczáymi ſwémi. PudłFr 55 (2); wyzwol nas z mocy Szátáńſkiey/ vcżyń to z ſwey łáſki Boſkiey. Boſmyć ſmutni ná wſzelki cżás ArtKanc L7v (36); BielRozm 16 (2); KmitaPsal A4; PaprUp C3v (10); ActReg 129 (5); Phil G2; OrzJan 106; WyprPl A3v (3); LatHar 167 (17); RybGęśli B4 (2); WujNT 1.Cor 11/5 (72); JanNKarKoch G3; SiebRozmyśl F; KlonKr F4v; PowodPr 41 (2); SkarKaz 3 przedm (3); Lecż nie trzebá po nię ſłac/ boć tu wſkokiem bieży PaxLiz C2 (13); PudłDydo B2v (4).

Połączenia: »boć i« (3): Zás też yeſſcże bácżnego potrzebá y wyrozumyáłego/ áby z żoną obchodzic ſie vmyał/ boć y z żoną vmyeć potrzebá yáko theż s cżem inſfem. GliczKsiąż P3 (2); WujJud 53v.

»boc oto« (12): wſſakemci iá matka twoia a vbogá/ botz oto iuż niemám żádnégo ktoby mię pocieſſyl OpecŻyw 143 (4); WróbŻołt 73/23 (3); MurzNT Luc 6/23; Dayćie oto tey dziećię to żywe/ niezábiyayćie go: boć oto tá ieſt mátká iego. Leop 3.Reg 3/27; BibRadz Ps 68/34; PaprUp L3v; WujNT Luc 6/23.

»boć też« (19): Wielkieyći ſzkody nie dziáłam/ Boć też wielkiey śiły nie mam BierEz M (3); RejKup e2v; RejRozm 392; Leop Luc 11/4 (2); Y odpuść nam grzechy náſze/ boć też y my odpuſzcżamy wſzytkim ktorzi nam ſą winni. BibRadz Luc 11/4; RejZwierc 236; BudBib I b3; CzechRozm 198v; CzechEp 37 (3); PudłFr 39; Biádá kiedy was będą wychwáláć wſzyścy ludźie: boć też tákże czynili fałſzywym prorokom oycowie ich. WujNT Luc 6/26; KmitaSpit C; RybWit B3v; ZbylPrzyg A4.

»boć więc« (3): A ták nie bądź tym chłopem á nie dáy ſie zwodzić/ Boć Więc drudzy niż pomoc więcey będą ſzkodzić RejWiz 61v; RejZwierc 19; CzechEp 100.

α. Z dodatkowym odcieniem ekspresywnym: wszak, przecież (63): zloḿ a roſrzuc przes twoye myloſyerdzye [...] przewrotnoſcy wſſitkych nyeprzijacyol naſſich boc nye wyemi kαdy ſyα vciec yedno do cyebye boże naſſ BierRaj 16; BierEz G3; Wyſlucháy mily miſtrzu gloſu matki twé milé/ botz nieieſt podobno/ abys to odmowil tako ſlodkié modlitwie ij pokorné prozbie. OpecŻyw 82 (4); RejKup cc4v (3); MurzHist M4 (2); MurzNT 43v (2); Cżemuż ſie w tym nye obacżą ſwowolni á pyſſni/ Ná ktore s ſrogim łáyánim dekretá twe wyſzły/ Boć to iścye ſą przeklęći co wſſetecżnośc płodzą LubPs aa5v; KrowObr 189; Tenże to ſtroi wáſz Bog/ co to mieſzka w Rzymie/ Boć y v nas tá ſławá tákże o nim ſłynie. RejWiz 160v (2); kto tobie będzie zá złe mieć/ ieſliby záginęły narody ktoreś thy vcżynił? Boć nie ieſth iny Bog iedno thy/ ktory piecżą maż o wſſyſtkich Leop Sap 12/13 (3); RejZwierz 101; BibRadz Luc 24/39; Niechże thedy wymysły w nas miescá nie máią Ktoremi Sofiſtowie Bogá ták wikłáią Boć ieden Bog/ od niego wſzythki rzeczy mamy Jeden Kryſtus á przezeń wſzego doſtáwamy GrzegRóżn [O]2v (3); Alboć móy żak tobie mię wydał: boć to co ty mówiſz/ ná moich ſexterniéch przyſzłégo moiégo Kazánia ieſt OrzQuin Aa4v (2); SarnUzn D; RejAp 110v; RejPos 139; Elekcija Krolá. PAtrzayże w tákiey náſzey záwikłáney ſpráwie/ Y ktoż ieſt ktoby o tym wżdy pomyſlał práwie. Boć pan nie z Dijámentu żadny ni z żelázá/ W káżdym iáko w cżłowieku też ſmiertelná ſkázá. RejZwierc 249 (3); WujJud 192; CzechRozm 216; Coż tedy zá vrząd ich ieſt/ co zá powinność? Boć to niepodobna/ áby ći ktorzi te beneficia fundowáli/ mieli ták wiele dochodow ludźiom proznuiącym nádáwáć ModrzBaz 131v (3); Bo być mieſzáńcem z Cżechá/ z Slężaká/ á choćiaż y z Cygáná/ ábo y Tátárzyná/ á być przedśię cnotliwym/ pobożnym/ y wiernym: á co to komu ſzkodźić może. Boć nie tylko Auguſtyn on ſławny kośćiołá Rzymſkiego oćiec mieſzáńcem był/ z oycá pogániná á mátki Chriſtyánki CzechEp 63 (4); ArtKanc A11v; OrzJan 98 (3); Ieſli pożyczaćie tym od ktorych ſie nádziewaćie odebráć/ coż zá zapłátę mieć będziecie? Boć y grzeſznicy grzeſznikom pożyczáią/ áby zá rowno odebráli WujNT 218 (8).

Połączenia: »boc i« (4): Bo ſławá dobra ſpełná zdrowie ſpełná y mieſzek nie ták rychło ſklęſnie/ iáko u Woytá názáiutrz po ſwiętym Marcinie kiedy z dworá idzie. Boc y mieſzek ieſt dobry towárzyſz/ ſzkodá go ledá o co gniewáć. RejZwierc 61; WujJud 173v (3).

»boć oto«: Cżemu oblicże twe odwraczaſz/ y cżemus miły panie zapamiętał vbostwa naſzego y ſmutku naſzego [...] Boć oto vniżon ieſt barzo w prochu żywoth naſz/ przylnął do ziemie żołądek naſz. WróbŻołt 43/24.

»boć też« (2): Niechże wierę dobry brát rozumie á ſzácżuie iáko racży/ boć też to záprawdę drudzy nie z żadney zazdrości cżynią. RejZwierc A2v; CzechEp 323.

»boć więc«: A gdy by ſie iako wroćił [wasz brat] bylibyſcie radzy Boć więcz pan Bog dzywno ſwoie po ſwiatu roſſadzy RejJóz O6v.

»boć zaprawdę«: Ktorym á cżego więcey trzebá życżyć/ iedno áby mieli myśl zdrową wćiele zdrowem? Boć záprawdę ſerdecżne niemocy/ niebezpiecżnieyſze ſą niżli ćieleſne [Omnino animi morbi periculosiores sunt] ModrzBaz 66.

β. Wprowadza zastrzeżenie z odcieniem stosunku przeciwstawnego: zaś: Tu nád námi powietrze co go vżywamy/ O dobrze ie cżuiemy choć go nie widamy. Boć wiátr co domy łamie/ inſzeyć ieſt nátury/ Co broi tym powietrzem/ noſząc ſzpetne chmury. RejWiz 149.
γ. W znaczeniu „inaczej” wprowadza zdanie wyrażające następstwo niewypełnienia tego, o czym mówi się w zdaniu poprzednim; alioquin Vulg (8): LibMal 1545/ 103; ſtoy cicho nachwyle Boć ſnadnie ſpowiedz pomile. RejKup i4; tátuſiu wáruycie ſie ſpluſkáć/ Boć wierę iáko mámę/ będzie was kſiądz muſkáć. RejFig Cc4v (2); RejPos 51; RejZwierc 180; A nie iżby częſto ofiárował ſámego ſiebie/ iáko Arcykápłan wchodźi do przybytku Naświętſzego co rok ze krwią cudzą: boćby mu trzebá było [alioquin oportebat] częſto cierpieć od záłożenia świátá WujNT Hebr 9/26.

Połączenie: »boć inak«: Ey nuſz y wy ſtych Liliy bierzćie przykład Roż[e]/ A roſtzerſtwiayćie ſie teſz dziś przez ſlowo Boże. Boć inak niezákwitną tu wáſze zacnośći KrowObr Av.

b. Zdanie przyczynowe w antepozycji (niekiedy pozostaje w związku przyczynowym z wypowiedzeniem poprzedzającym) (8):

Połączenie: »boć ... (a) przeto« (8): PatKaz II 71; Incola ego ſum in terra non abſcondas a me mandata tua. Boć ią ieſtem pielgrzym na ziemi/ á prżetho nie racży zataiać odemnie przykazania twego. WróbŻołt 118/19 (3); Leop 1.Mach 11/10; ieſli kto ieſt mądry/ wyrozumie/ á kto roſtropny pozna to/ boć drogi Páńſkie proſte ſą/ przeto też w nich ſpráwiedliwi chodzić będą: ázáś przeſtępcy/ odtrącą ſie ná nich. CzechRozm 116v; Abowiem wam powiedam iż może Bog z tych kámieni wzbudźic ſyny Abráhámowi. Boc iuż śiekierá do korzenia drzew ieſt przyłożoná. A przetoż káżde drzewo nie rodzące owocu dobrego/ będźie wyćięte/ y w ogień wrzucone. WujNT Luc 3/9 (2).

c. Zdanie przyczynowe wtrącone (15): BielŻyw 163; A kiedy mu będzies mierzyl Boć on tobie będzie wierzyl. Tam go więć lada ocz pytay A lokczya palczem potmikay. RejKup e2; MurzNT 28v; A ieſliby podwicżna miłość cie ruſzyłá/ Boć tá nigdy żadnemu nic nie przepuśćiłá. Stárayże ſie corychley byś w ſtanie cnotliwym/ Zył ſobie RejWiz 44v; Prot B; RejAp 39v; Niechże go z młodu nie báwią owemi Grámmátykámi/ Logikámi/ Aritmetykámi/ boć to y na ſtáre przytrudnieyſzym/ álbo owemi záwikłánemi Poeckiemi fábułámi. RejZwierc 12; á oni wierni Chriſtyánie pierwſzy o tym áni pomyśláli/ (boć też to wiádoma kiedy y kędy y przez kogo co naprzod vkowano.) áni o tey potrzebney rzecży/ ktorą X. K. forytuie wiedźieli CzechEp 71 (3); ABo niewiećie bráćia (boć mowię z tymi ktorzy zakon vmieią) iż zakon pánuie człowiekowi poki żywie. WujNT Rom 7/1 (4); PowodPr 82.
B. W związku wypowiedzeń luźno nawiązanych wprowadza wypowiedzenie uzasadniające, wyjaśniające, uzupełniające treść poprzedniego; quidem Modrz, PolAnt; enim Modrz, Vulg; etenim, nam, -que, quia, quoniam Vulg (165): BierEz H2 (2); wiedzcie mądrze/ by wám nieuſſedl/ iako vcżynil gdyſcie go kamionowatz chcieli. Botz preto [!] iá niechcę ſtracitz mych pieniędzy ieſlibyſcie go wy z waſſych ręku wypuſcili. OpecŻyw 84v (3); BielŻyw 152; LibLeg 7/11v; WróbŻołt 28/3 (5); RejRozpr Dv (2); Smaczney kęs żieſz ſmacżniey vſnieſz Gdy kłopotow z głowy zbędzieſz Boć wierę młodoſći ſzkoda Ktora płynie iako woda Gdy iey vżywać nie vmieſz RejJóz Dv (6); A on lepiey wie/ gdy pozna Czyſte ſercze/ czo więcz dać ma. Boc wiere owy odpuſty Nie nieſſą iedno roſpuſty. Bo iuż tam grać/ tam ſię vpyć Tam ſię ſwarzyć/ czaſem ſię być. Tam tancze/ tam zle miłoſczy RejKup k4 (6); KromRozm I F3v; MurzHist L4; MurzNT 61 (3); LubPs B5 (3); KrowObr 236; Snadźby to potrzebnieyſza co rozumu vcży/ A niewinną duſzycżkę ſwiętą cnotą tucży. Boć ieſt dáleka roznośc mądrość do náuki/ Bo káżda s tych z oſobná miewa ſwoie ſztuki. RejWiz 80 (12); WOłay/ nie przeſthaway/ iáko trąbá wynoś ſie z głoſem twoim á oznaymiay ludu memu ſproſne złośći iego y domowi Iakobowev grzechy ich. Boć mnie dzień odedniá ſzukáią: y chcą wiedzieć drogi moie: iákoby on narod ktoryby ſpráwiedliwośc cżynił/ á ſądu Páná Bogá ſwego nieopuśćił Leop Is 58/2 (15); RejZwierz 103; BibRadz Rom 2/25 (3); SarnUzn [G]2v; RejAp 25 (3); Rozmyſlże ſie thu káżdy w powinnośći ſwoiey/ á ocż ſie fraſowáć/ y cżym ſie cieſzyc maſz. Boć máło ná tym iż ſie fráſuieſz z vmárłego powinowátego ſwoiego/ gdyż ſłyſzyſz iż Pan twoy nierowno z więtſzemi pociechámi náſtępuie tobie ná mieyſce iego. RejPos 356v (3); BiałKat 31 (2); BielSat G4; KuczbKat 260 (2); A iáko Ariſtoteles piſze/ iż gdy maſz kogo vderzyć/ y iuż kiy podnieſieſz/ rozmyſlże ſie máło/ ieſlibyá theż cżego w tobie nie nálazł/ o czoby cie też ſłuſznie możono vderzyc. Boć ſą y drugie affekty w náſzym ćiele/ choć nie bárzo ſzkodliwe/ á wżdy ktho ich nie pomiernie vżywa/ tedy ſie z nich mogą y ſzkodliwe vcżynić. RejZwierc 77 (16); WujJud 17 (3); MycPrz II Av; CzechRozm 122 (3); A iáko ieſt ſzyrokie prac ludzkich pole/ łácno obacży ten/ ktory w potrzeby żywotá ták tego iáko y onego przyſzłego pilnie weyrzy. Boć y ſercem ábo myślą y ćiáłem prácowáć trzebá [et animo operandum est et corpore]/ kto śię do żywotá błogosłáwionego mocnie bierze. ModrzBaz 37 (7); CzechEp 11 (12); ReszPrz 8; ArtKanc S11v; nie pſuiąc piſánego práwá/ [Sędzia] ták go vżywáć ma/ iż by tęn záwżdy wygrał/ kto ma ſpráwiedliwą. Boć owo nie ták ieſt iáko procurátorowie mowią quod juro fit juſte fit, bywa śiłákroć nie juſte, choćia będźie práwnie. GórnRozm Fv; PaprUp K4v; LatHar 287; Przetożem ſię y ſam nie miał zá godnego/ ábych był miał przyść do ćiebie: ále rzekni ſłowem/ á ozdrowieie ſługá moy. Boćiem y ia ieſt człowiek pod władzą poſtánowiony/ máiąc pod ſobą żołnierze WujNT Luc 7/8 (18); CzahTr C4v; PaxLiz B4.

Połączenia: »boć i«: W káżdey ſpráwie pocżćiwość miárę Záchowaymy/ A co s końcem przypáść ma/ ná to poglądaymy. Boć y vbior nie wádzi gdy ná nim forboty/ Vpſtrzone pocżćiwoſcią/ á bramy ze cnoty RejWiz 18.

»boć oto« (6): Racży mię wyrwać od tych ktorzy zle cżynią á od mężow krwie wybaw mie. [...] Boć oto iuż wzięli żiwot moy/ rżucili ſie gwałtem na mię mocżarze. WróbŻołt 58/4 (5); Leop Ps 50/7.

»boć też« (2): RejRozpr D2v; wiemy że ieſliby źiemſki dom náſz tego mieſzkánia był zepſowány/ iż budowánie mamy od Bogá/ dom nie rękomá robiony wiekuiſty w niebieśiech. Boć też w tym wzdychamy/ żądáiąc być przyobleczeni mieſzkánim náſzym ktore ieſt z niebá WujNT 2.Cor 5/2.

»boć zaiste« (3) Naukę zaś ſtyi że Hiſtorjiéi możęm poiąe wielce pożyteczną około modlitwy naſzyi iakáby a iako gorącá miáła być Boć zajſté ledwie który człowiek może się doſkonaléi modlić/ niſz tą niewiaſta/ któryi nie nieobráźiło/ nie ku przeſtaniu prośby nieprzywiodło MurzNT 78v (3).

»boć zaprawdę« (8): MurzNT 28v; [list] przekłáda pewność prziyaćielſtwá/ nád wiárę doſwiádcżoną/ y nową prziaźń nád ſtárą. Boć záprawdę toć ieſt prawdziwe powinowáctwo/ á prawie Chryſtuſowym zwiąſkiem ſpoione/ ktore nieiáki w domowych rzecżach pożytek: nie tylko obecnoſć ćiał: nie pochodziſte á łágodne y głádkie pochlebſtwo: ále boiaźń boża/ y boſkieo piſmá ſpołecżna nauká iednocży á ſpáia. Leop B2 (3); OrzRozm F2v; Lecż nieieſt to wykładáć/ ále práwá dobrze nápiſáne wykręcáć. Boć záprawdę niepożytecznym ma być on rozumian [Profecto enim inutilis putandus est]/ kto niecżyni tego co ná iego powinność należy ModrzBaz 99v (2); LatHar 491.

2. Wprowadza wypowiedzenia lub składniki wyjaśniające: a mianowicie (10):
a. Wypowiedzenia (2): A poznaſz go coć zacż ieſt/ y po herbiech iego. Boć ieſt po oycu kuflow/ po macierzy dzbánkow RejWiz 167; Iużći ią pewnie wiem mieyſce gdzie ieſt/ boć ieſt w Betleem mieſcie żydowſkim RejPos 36.
b. Składniki (8): To iuż wſzyſcy wiemy kogo ſłońcem iáſnośći/ kogo ſwiátłem ſpráwiedliwośći piſmá ſwięte zową. Boć nikogo inego iedno Páná náſzego Iezuſá Kriſtuſá. RejAp 99 (2); RejZwierc 69; też ſie vcżmy/ iáko ſie mamy przypráwowáć na ty wdzięcżne gody ſwoie/ á ná to powołánie ſwoie/ boć nie w hátłaſy áni w áxámity RejPos 160v (4); wſzák widziſz oczći idzie boć iſcie nie o cżapkę/ ále poſpołu y s czápką o głowę. RejZwierc 126v.
3. Wprowadza dodatkową uwagę, uzupełnienie; etiam PolAnt (3): BEdzyeli w cżym chciał młody cżłek drogi ſwey porpáwić [!]/ Nie lza iedno zákonem twym záwżdy ſie ma báwić/ Strzegąc pilnie woley ſwiętey roſkązánia twego/ Boć y ią ſam ciebie ſzukam Páná Bogá mego LubPs aa5; Cżáſu weſela bądź weſoł/ á cżáſu nieſzcżęśćia miey ſię na piecży/ boć też to Bog ſpráwił na to [Etiam hoc contra hoc fecit Dominus]/ áby cżłowiek widźiał iż thu niemáſz nic pewnego. BibRadz Eccle 7/15; Lecz przyidę do was/ gdy przeydę przez Mácedonią. boć poydę przez Mácedonią. WujNT 1.Cor 16/5.

AK