Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: CZERNIECKI

Następne hasło: CZERNIEĆ SIĘ »

CZERNIEĆ (10) vb impf

czernieć (8), czyrnieć (2); czernieć GlabGad (2), Mącz (3), Oczko, Calep; czyrnieć RejAp; czernieć : czyrnieć FalZioł (1 : 1).

czé- (3), cze- (1); czé- Oczko; czé- : cze- Mącz (1 : 1); drugie e jasne.

Fleksja

indicativus
inf	czérnieć
praes
	sg	pl
1	czérnieję, czérnię
3	czérnieje	czérnieją

inf czérnieć (2). ◊ praes 1 sg czérnieję (2), czérnię (1); czérnieję Calep; czérnieję : czérnię Mącz (1 : 1). ◊ 3 sg czérnieje (2). ◊ 3 pl czérnieją (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) i XVIII w.

Znaczenia

Stawać się czarnym (10)

Stawać się czarnym; nigrere Mącz, Calep; nigrefieri, nigrescere Mącz, Cn; infuscari, nigrum colorem trahere Cn (10): Tenże proch z miodem/ gdy komu zęby prochnieią albo cżyrnieią dobri ieſth ku mazaniu dziąſl albo zębow. FalZioł IV 37b, I 77d; GlabGad C3v; Nigreo, sive Nigresco, Czérnieyę/ poczinam czérnieć. Mącz 246d; Nigrefio, Czérnię. Mącz 247a; Ktemu że śrzebro wpuśćiwſzy czérnieie [...] wątpić ſie niegodźi Oczko 10v; Calep [698]b.

Szereg: »blednąć albo (a) czernieć« (2): Cżemu ſtarim ludziem paznochcie bladną albo cżernieią. GlabGad D4v; RejAp 58v.

Formacje pochodne cf CZERNIĆ.

Cf CZERNIENIE

ZZa