[zaloguj się]
[pdf]

1. ĆWIK (10) sb m

Fleksja
sg pl
N ćwik ćwikowie, ćwiki, ćwicy
G ćwika
A ćwika ćwiki
I ćwikami

sg N ćwik (4). ◊ G ćwika (1). ◊ A ćwika (4). ◊ pl N ćwikowie (1), [ćwiki, ćwicy. ◊ A ćwiki. ◊ I ćwikami].

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

1. Myśliwski ptak ćwiczony, tresowany, używany do łowów i na wabika (5): [kiedy wielki Iáſtrząb a zwłaſzcżá ćwik/ tedy weźmie [gołębia] y będzie z tym przez ſtáie álbo przez kilká/ ále przedśię nie vćiecże CygMyśl E3; Gdy obacżyſz po ptaku żeby był byſtry á zwłaſzcżá ćwik/ tedy muśiſz drugi ſznur przywięzáć/ bo go ná tym nie viedzieſz CygMyśl E3; Ieśliże maſz źięby ćwiki tedy vcżyń precż ná ſtronie kędy śiátkę iákąkolwiek y miey ſparek ná niey/ gdy wiele tákich ptakow drapieżnych. CygMyśl E4, G3, G3v, G4v.]

Obscenum (5): Bábá co ćwiká przedawáłá. BAbá byłá zuchwáłá/ iednego ſpráwili/ Iż v niey ná kokoſzy ćwiká vłápili. Ten tám pobiegł poćichu/ by ſie z bábą zbráćić/ Y prośił iey o ćwiká/ chcąc go iey zápłácić. Bábá nań rzyć wypięłá/ otoż tám maſz ćwiká/ Możeſz Kácżek nágonic/ iedno miey Koniká. A ten poſzedł ſplunąwſzy/ było go wſtyd tego/ Miáſto ćwiká Puhaczá vźrzał kudłátego. RejFig Cc2.

2. Człowiek doświadczony, wyćwiczony, mądry; chytry, przebiegły, spryciarz, frant, szalbierz; veterator Mącz, Calep, Cn; exercitatus Mącz, Cn; acutus, callidus, consultus, disciplinatus, disciplinosus, emunctus, multis experimentis eruditus, exercitus, experiens, expertus, informatus, instructus, pergnarus, peritus, prudens, recoctus, sciens, Sesquiulisses, Sesqulisses, volutatus, versatus in aliqua re Cn (5): Exercitatus, Wycwiczony/ álbo/ ćwik/ yáko też niektórzi mowią. Mącz 14c.
Wyrażenie: »stary ćwik« (4): Veterator, Stáry ćwik/ łotr/ mędrek/ chytrek/ złosnik/ lis. Mącz 49lb; Veterator in omni arte et instituto, Stáry ćwik w każdey nauce. Mącz 491b; ABowiem wiele o tym cżytamy/ iż oni ſtárzy ćwikowie á oni ſławni á zacni Hetmáni wiekow pirwſzych/ záwżdy więcey rozumem á vważnemi rádámi ſwemi porażáli/ niżli cżáſem mocámi. RejZwierc 163; Veterator ‒ Czwik ſtari, dawni achitriſziderz. Calep 1119a.

Synonimy: 2. chytrek, chytrzec, chytrzelek, ćwiczony, doświadczony, dowcipny, lis, łotr, matacz, mądry, mędrek, mocny, podchwytacz, rozumny, sprawny, szyderz, świadomy, tajemnik, uczony, umiejętny, wiadomy, złośnik.

KN