[zaloguj się]
[pdf]

DUBIEL (16) sb m

e jasne (Cn pochylone).

Fleksja
sg pl
N dubiel dubielowie, dubiele
G dubiela
A dubiela dubiele
I dubiel(e)m
L dubielu
V dubielu

sg N dubiel (4). ◊ G dubiela (1). ◊ A dubiela (2). ◊ I dubiel(e)m (1). ◊ L dubielu (3). ◊ [V dubielu.] ◊ pl N dubielowie (1) Mącz, dubiele (2) RejZwierz. ◊ A dubiele (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Tępy, nieokrzesany człowiek; prostak, głupiec; caudex Mącz, Cn; stipes, truncus, vacerra Cn (11): Więc zdrádzić białągłowę/ zdrádzić przyiacielá/ Ieſzcże ſie ktemu náśmiać s proſtego dubielá/ Máią ſobie zá roſkoſz RejWiz 31v; RejFig Aa6, Bb4; CIby [Sobiescy] mieli z rodu być/ nie práwie dubiele/ Bowiem ſie ich przodkowie/ pokuſzáli śmiele/ O káżdy ſtan RejZwierz 86v; PAtrzże ná ty dubiele/ kiedy więc dutkuią/ Przez ſkło koſtki cáłuiąc/ ieſzcżeſz tho kupuią. RejZwierz 106; A pan chytry wytyka/ ná chromym do domu/ A dla wſtydu iż dubyel/ nie powie nikomu. RejZwierz 131v, 72; Caudex, per Metaph. pro homine stulto, Głupi/ Dubiel/ Pień. Mącz 41d, 17d, 25d; KlonFlis C4; [Ales ty [pycho] zła zwodnico tákich náſádzáła [na urzędy] Cos ym námniei báczeniá dobrego niedáła Chociá ſie przed poſpolſtwem ſtawią ták łaſkáwie Ze oni niechcą bywác przi żádnei zley ſpráwie Bá niaſz [lege: masz] bywác y bronic mierziony dubielu PaprPam B4].
2. zool. Cyprinus carpio L. x Carassius vulgaris Heckel et Kner (Carassius carassius L.) (Rost); rodzaj ryby ze skrzyżowania karpia z karasiem; coracinus degener, cyprinus latus, cyprinus pinguior et magis albus Cn (4): Dubiel też ieſt riba ku Karaſiowi podobna, rodzi ſie z karpia y z Karaſia FalZioł IV 41b, +7c, IV 41b [2 r.].
3. Prawdopodobnie bot. Ludowa nazwa grzyba, tzw. podprawdziwego (boletus aurantiacus), pieczarka (1): Vzdę ſtraći [Pan na polowaniu] ſiodło ſtłucze Sam ſie milę pieszki tłucze A dobrze ták má dubielá Stanie mu więc zá chroſćielá Więc rzepy miáſto przepiorek Nárwie w wácek RejRozpr H2.

Synonimy : 1. błazen, drwal, dudek, gbur, głupiec, pień, prostak.

BZ