[zaloguj się]
[pdf]

DZIWIĆ SIĘ (32) vb impf

sie (16), się (16).

Fleksja
inf dziwić się
indicativus
praes
sg pl
2 dziwicie się
3 dziwi się
praet
sg pl
3 m dziwił się m pers dziwili się
f dziwiła się m an
imperativus
sg
2 dziw się, dziwi się

inf dziwić się (8). ◊ praes 3 sg dziwi się (2). ◊ 2 pl dziwicie się (2). ◊ praet 3 sg m dziwił się (6). f dziwiła się (1). ◊ 3 pl m pers dziwili się (7). ◊ fut 3 sg będzie się dziwił (1). ◊ imp 2 sg dziw się (1) HistRzym, dziwi się (1) RejRozpr [w wierszu]. ◊ part praes act dziwiąc się (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w.

1. Doznawać zdziwienia, zdumiewać się, mieć wrażenie, że ma się przed sobą coś niezwykłego; admirari Vulg (29): ſlyſſál ieden każdy ſ nich ięzykiem ſwym ié mowiącé. Tedy ſtraſſyli ſie wſſytcy a dziwili ſie OpecŻyw 175v, 169v; PatKaz II 60v; Kupiecz dzywiącz ſyę/ Pijtha czo ſą za goſczie. RejKup p7v; á raſkwitnełá ſie iey [królewny] twarz/ ták iże byłá podobnieyſza ku Anyołu niżli ku cżłowieku. To vźrzawſzy Krol dziwił ſie/ á od rádośći wielkiey pad [!] wznák na źiemię. HistRzym 8, 42; Cżyli ieſzcże niewierzyćie? Bo widzę/ iż ſię dźiwićie. MWilkHist K4y; KołakCath C3v.

dziwić się komu, czemu (18): Boćian ſłyſząc to weſele [łabędzi śpiew]/ Dziwił mu śię bárzo wiele: A iż przycżynę wiedzieć chćiał/ Ták łábęciá o to pytał BierEz O3, G3, S3; ij roſkoſſnie przed nią [Maryją] ſpiéwaiątz [anieli] dziwili ſie iéy chwalebnoſci OpecŻyw 182, 3v, 176; PatKaz II 52v; RejPs 137v; Sabá Krolowa przyiácháłá áby ſlyſzáłá mądrość Sálomoná Krolá/ ktorey ſie dziwiłá. Leop 3.Reg 10 arg, 1.Reg 16/4, Eccli 27/26; Kſiężná [...] pocżęłá gąść a plęſáć/ á to ták ślicżnie [...] że wſzyſcy [...] dziwiwili [!] ſie iey kráſie/ gędźbie y plęſániu HistRzym 12v, 14, 17, 43; Nam nielza iedno ſię dźiwić/ thym ſpráwam Páná náſzego ArtKanc F6v; GosłCast 56; SzarzRyt Av.

Ze zdaniem dopełnieniowym [iż (3), jaki (1)] (4): y yąl ſyą dzywycz〚ſymeon〛yſz yego pyſmo zamazano czo napyſal yſz mloda nyeuyaſta pocznye y porodzy PatKaz II 60v; RejPs 137v; ſłupá albo kámięniá dźiwniéyſzy będźie/ coby ſye przypátruiąc bárzo dźiwić niemiał/ iáką odmiáną/ a którym porządkiem/ tho náturá z źiemie wſzyſtko wywieść może Oczko 3v; Nie mógł ſię w Zákryſtyey/ w kośćiele pożywić: Iż dobywa Cmyntarzow nie trzebá ſię dźiwić. KlonWor 10.

W charakterystycznym połączeniu: barzo (wiele) się dziwić (4).

2. Przyglądać się bacznie, patrzeć z uwagą [czemu] (3): á też ći wſſyſcy więznie ſtáną przed tobą dziwiąc ſie ſwiętemu obliczu twemu á dáiąc dziwnie wiekuiſtą chwałę iemu.RejPs 208; [pan do wojta] Kłusz ſie ná wiecze z powiátu Czwicz ſie á dziwi ſie ſwiátu RejRozpr F2v; Altyſtrátes/ piłę zſwemi pánięty grał: á Apollon ſtoiąc/ pocżął ſie tey grze dźiwić HistRzym 12.

Formacje współrdzenne: podziwić się, rozdziwić się, wydziwić się, zadziwić się, zdziwić się; dziwować się, nadziwować się, podziwować się, rozdziwować się, wydziwować się, zadziwować się, zdziwować się.

KCh