[zaloguj się]
[pdf]

DZIWOWAĆ (17) vb impf

o oraz a jasne.

Fleksja
inf dziwować
indicativus
praes
sg
1 dziwuję
imperativus
sg pl
2 dziwuj dziwujcie
3 niech dziwują

inf dziwować (4). ◊ praes 1 sg dziwuję (2). ◊ imp 2 sg dziwuj (9). ◊ 2 pl dziwujcie (1). ◊ 3 pl niech dziwują (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (dwa z tych samych przykładów) ‒ XVII w. (z Cn).

1. Mieć za złe; gniewać się; obrażać się; aegre a. aspere a. adversis animis a. durius a. fastidiose accipere, graviter a. atrocius a. male a. sinistre interpretari, fastidiose accipere, accipere in malam partem, indigne ferre, vitio vertere Cn [zawsze z przeczeniem] (14): Táko ſie ieſt [małpa] wymowiłá [lwowi]: Ná wonić ſie teras nie znam/ Bo wielką rymę w nośie mam: Nie rácż twa miłość dziwować/ A inego o to ſpytáć. BierEz R3; Część ich [ludu] w pole pierzchnęłá/ áż do ſámey Litwy [...] Lecz nie trzebá dziwowáć gdyż ná pierwſzym czele/ Potkáli się dość mężnie y czynili ſmiele StryjKron 527.

dziwować komu (8): Miſtrzu niedziwuy nam/ A to wſzyſtko przyimi zá kłam. BierEz Dv; OpecŻyw 53v; MWilkHist L3v; Niedziwuy mi/ muſzęć ią ták mowić/ iákom ſie náucżył CzechRozm 60. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

Ze zdaniem dopełnieniowym [komu (4); [iż(e) (2), że (2)] (4): Sámicá rozumne ſye to o niewieśćie [...] Przeto mi niech niedźiwuią / iż przećiw zwyczáiowi mowię/ bo tego baczę potrzebę SienLek Ttt; CzechRozm 29v; Mądre ktoremi w głowách to conſiderowáć/ Możećie y odpuśćić á mnie nie dźiwowáć. Yże to iáko proſtak tu ſziroce piſzę/ To co ocżymá widzę y od ludźi ſłyſzę. CzahrTr H3; A te przezwiſká od Niemcow ſą wźięte/ A w Polſkich fliſow porządek przyięte. Nie dźiwuyże nam że źle wymawiamy Co z Niemiec mamy. KlonFlis Fv.

Fraza: »nie dziwnj(cie) (a. niech nie dziwują)« (11): BierEz Dv; Odpuſċ oicze żem cię pital Bogwié yżem waż niepoznal. [...] Lby też wſyſczy gole maczie Niedziwuy miły pralaczie. RejKup c7; OpecŻyw 53v; SienLek Ttt; Nie dźiwuyćie miłe pánié Niewierzymyć w to báiánie. MWilkHist I3, F4, L3v; Ieſzcze ſie tu nie doſyć dzieie prześięwźięćiu memu/ [...] przeto mi też thy niedziwuy / żeć ieſzcże co więcey nád tho zádam CzechRozm 29v, 60; GórnTroas 43; KlonFlis Fv.
2. Dziwić się, zdumiewać się [komu] (2):

Ze zdaniem dopełnieniowym [że] (2): A kogo pan Bog ná mále poćieſzy/ Nie dźiwuię mu że ſię dáley śpieſzy KlonFlis E; Nie dźiwuię Niobie/ że ná martwé ćiáłá Swoich namilſzych dźiatek pátrząc/ ſkámięniáłá. KochTr 6.

3. Naśladować świergot wróbli rzekomo wyrażający zdziwienie (1): Chłopyętá gdy go [rurała] obacżyły/ [...] yęły mu ſie przypátrowáć/ á yákoby wroble około ſowy/ dziw dziw dziw dziwować. GliczKsiąż II7v.

Formacje współrdzenne cf DZIWIĆ.

Cf DZIWOWANIE, DZIWUJĄCY

KCh