[zaloguj się]
[pdf]

EWANJELIK (441) sb m

ewanjelik (437), awenjelik (3), wanjelik (1); awenjelik BiałKat (3); ewanjelik : wanjelik Prot (2 : 1).

-nge- (132), -nie- (21), -nye- (13).

Oba e oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N ewanjelik ewanjelikowie, ewanjelic
G ewanjelika ewanjelik(o)w
D ewanjelikowi ewanjelik(o)m
A ewanjelika ewanjeliki
I ewanjelikiem ewanjeliki, ewanjelikami
L ewanjelikoch
V ewanjeliku ewanjelikowie, ewanjelicy

sg N ewanjelik (314). ◊ G ewanjelika (1). ◊ D ewanjelikowi (1). ◊ A ewanjelika (1). ◊ I ewanjelikiem (7). -em (2), -(e)m (5). ◊ V ewanjeliku (5). ◊ pl N ewanjelikowie (45), ewanjelicy (11); -y Prot, WujJud, StryjWjaz, ReszPrz, SkarKaz (2), SkarKazSej (3); -owie : -y OrzRozm (6 : 1), ActReg (1 : 1). ◊ G ewanjelik(o)w (20). ◊ D ewanjelik(o)m (11). ◊ A ewanjeliki (10). ◊ I ewanjeliki (6) BielKron (3), RejAp, SkarKaz, SkarKazSej, ewanjelikami WujNT (4). ◊ L ewanjelikoch (1). ◊ V ewanjelikowie (2), ewanjelicy (2) WujJud (2 : 2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI i XVIII w.

1. Wyznawca, szerzyciel ewangelii (22): BielKron 206v; Przeto nie Ewángelicy ſą/ ále rácżey nieprzyiaćiele Ewángeliey/ ktorzy z bezbożnym Aëriuſzem powiádáią/ że zá vmárłe nie ma być ofiárá cżynioná. WujJud 228v; PowodPr 24.
Wyrażenia: »dzisiejszy ewanjelikowie« [szyk 9 : 5] (14): Komu słuſzniey wierzyć/ ieſli ſtárym Doktorom Koſćielnym/ cżyli dźiſieyſzym Ewángelikom. WujJud 35 marg; od náuki Lutrowey y Kálwinowey/ wzięli imię nowe dziśieyſzy Ewángelikowie: iż ſię nie mogli zwáć áni Kátholikámi áni Chrześćijány. WujNT 444, 57, 243, 358, 365, 369 (13).

»fałszywi ewanjelicy« (2): Z dźiśieyſzych ſłow Páńſkich cżtery znáki wyczerpnąc/ po ktorych poznáć prawdźiwe Ewángeliſty/ y ty fałſzywe Ewángeliki iemi wytknąć możem. SkarKaz 240b, 241a.

Szeregi: »chrześcijanin abo ewanjelik« (1): przymierze z śmierćią y z piekłem/ ktore tám BGO [!] przez, Proroká/ nie Chrześćiánom ábo Ewángelikom/ ále ſzálbierzom przycżyta. PowodPr 42.

»nie ewanjelik ale heretyk« (1): przećiwko tym ktorzy nie dawno wyſzedſzy z nas ſtáli ſię nie Ewángelikámi ále haeretykámi y Antychriſtámi. WujNT przedm 8.

»nie ewanjelik ale poganin« (1): ktorey [zwierzchności kościelnej] ktoby nie poſłuchał miałby pocżytány być (nie iáko Ewángelik) ále iáko Pogánin y iáwny niezbożnik. PowodPr 21.

2. Zwolennik reformacji; luteranin, kalwin (419) [w tym: did (304)]: (did) EVANGELIK. (‒) COż wżdy myśliſz miły Pápiſto? (did) PAPIEZNIK (‒) Nie dobrego omylniku/ chćiałem rzec Ewánieliku miły. OrzRozm B; Czemuż ſye też Ewánielikiem zowieſz/á nie Krześćijáninem/ iáko zwano dźiádá y prádźiádá twego? OrzRozm M4v, A4v [3 r.], B [2 r.], B3v marg, C3 [2 r.], C4 marg (225) [w tym: did (208)]; Bráćia ziednocżeni ktorzy przyięli Ewángelią/ ziecháli ſie do Brunſzwiku [...] thám przyięli krolá Angielſkiego miedzy ſię (marg) Krol Angielſki Ewángelik (–) BielKron 216v; Poſłał też Ceſarz poſłá ſwego Bozetá do Metym/ áby luterſtwá przeſtáli/ á Ewángeliki Káznodzieie wypędzili BielKron 221v; Ráwezburgenſes wźięli towárzyſtwo z Ewángeliki. BielKron 225, 221 marg, 221v, [225], [225]v [7 r.], 226v (24); y wolę ábyśćie mię od téy ſtáréy Ewányeliéy/ Krześćijáninem zwáli/ á niżli od onéy nowéy/ Ewányelikiem. OrzQuin B3v; Pápiſtowie iedni/ á Ewányelikowie ſą Polacy drudzy/ między ſobą ludźie bárzo rozni/ á nie ieden lud: Ow woła/ Niechcę miéć w Polſzce Królá Pápiſty: á ów záśie/ Niechcę miéć Kroólá Ewányeliká. OrzQuin Y4, A4, A4v, B3v, I4v, V3 (104) [w tym: did (96)]; Co zá wyſługá będźie v tych Wángelikow? [...] Nieſporo im choćiá nam ták wiele odięli: Zbytkow ſię przećiw wierze y łákomſtwá ięli. Prot B; Czuy ſię Ewángeliku iesli nie celuieſz/ W złych ſpráwách Rzymiániná ktorego winuieſz. Prot Cv, C4v; A thy ktorzy tey ręki ták nie máżą tym poprzyſiężeniem ſwoim/ álbo nowym tym ich mázániem wymyſlonym zową Ewanyeliki/ á brzydzą ſie imi iáko pogány á heretiki iákiemi. RejAp 115v, 66; A widźiſz że ołtarze w kośćiele dawno/ á thy ié wymiátaſz Awenyeliku. BiałKat 243v marg, 253v, 261; RejZwierc 195v; Dźiwna ieſt ślepotá wáſzá Ewángelicy mili/ iż tego w Piſmie nie bacżyćie WujJud 234, 13v, 36v, 52v, 90, 215, 231; Pánowie ſwar zácżęli iáko żacy w ſzkole/ O Confederacią wprzod Ewányelicy/ S Kſiężą/ y s Kátholiki/ káżdy rozno krzycży. StryjWjaz C2v; CzechEp 110, 342 [2 r.]; Co twárdźi álbo vpárći Lutheranowie/ przećiw miękkim Lutheranom/ y ći záś przećiw onym piſzą: Adiaphoriſtae contra Flaccianos, et e contra. co ſzkołá Wittemberſka/ przećiw Selecżnerowey: co Sáſcy (ſi Dijs placet) Theologowie/ przećiw Szmidelinowey: co záś Szmidel przećiw Ewángelikom: co Muſculus przećiw Lutheranom: co Hulingerus przećiw Brencyuſowi/ y w zamiar. ReszPrz 67, 87; ma wziąc do siebie z Rady szesc katolikow a ſzesc Ewángelikow z ktoremi tylko takie sprawy sądzic ma ActReg 17, 16 [3 r.], 138; áby ſię pokazáło iż wſzytko piſmo S. wſzędy ieſt zá Kátholikámi/ przećiwko tym/ ktorzy ſię rzkomo ſámego piſmá trzymáią/ y przeto ſię Ewángelikámi názywáią WujNT przedm 26; Ty ſłowá [...] Bezá śmiele odrzuca y wymázuie: [...] Skąd káżdy może poznáć ſzczerość Ewángelikow: y iáko oni ſobie ſłowo Boże y piſmo ś. ważą (marg) Kálwinitowie [!] fałſzerze piſmá świętego. (‒) WujNT 204; A ták Kálwiniſtowie duſzę w trupá ábo w ćiáło przemienili: a Nowokrzczeńcy z nimi piekło w grob przetworzyli (marg) Ewángelikowie duſzę w trupá, á piekło w grob przemieniáią. (–) WujNT 404; Ták iż iedno ieſt być Papieżnikiem/ a być Chrześćijáninem ábo Kátholikiem. Iáko być Ewángelikiem/ nie ieſt nic inſzego/ ieno być haeretykiem/ Lutrem ábo Kálwiniſtą. WujNT 444; FALSZERSTVVA haeretykow. pátrz haeretycy/ Ewángelikowie/ Kálwinitowie [!]/ Budny/ Czechowic. WujNT Yyyyy3, 11 marg, 50 marg, 194, 204, 349 (24); PowodPr 25; Lecz y Kálwiniſtowie y ći co ſię Ewángeliki zowią/ z tego ſłowá (Tego ſłuchayćie) burzyć chcą vrzędy kośćielne/ Koncylia/ Doktory/ ſłucháć ich nie chcąc/ iedno co Syn Boży mowi y náucza. SkarKaz 118a, 241a, 241b; Vpádnie wſzytko kroleſtwo wáſze/ ieſli ten nowy ſtan/ [...] to ieſt Ewángeliki/ ábo ráczey wſzytki heretyki przyimiećie. SkarKazSej 682a; Luther/ od ktorego zakon ſwoy Ewángelicy máią/ y ktory im to práwo ich piſáć pocżął/ dyabłem ſię chlubi/ (marg) Luterſki zakon iáko ſię pocżął. (–) SkarKazSej 699b, 682a [2 r.], 686b, 699b.
Szeregi: »Luter(yjanin) abo (i) ewanjelik« (2): Myli ſię też ná tym X.K. żeby to Luteriani ábo Ewánielikowie/ o Bożym ſłowie ſámi z śiebie zmyślili/ iż nic nie przyimowáć/ coby w nim wyráźnie pokazáno nie było CzechEp 343; SkarKazSej 686b.

»Smalkaldycy to jest (albo) ewanjelikowie« (3): Smálkáldycy to ieſt Ewángelikowie/ máiąc zá to iż Ceſarz ćiągnie ku Vlmie/ ruſzyli ſie po nim BielKron 228, 226v, 227.

Cf EWANJELISTA, NOWOEWANJELIK

MB