[zaloguj się]
[pdf]

FAŁSZERZ (76) sb m

fałszerz (66), fałszyrz (10); fałszerz GlabGad (6), SeklWyzn, MurzHist, GroicPorz, KrowObr, UstPraw, RejZwierz, OrzRozm, Mącz (6), RejPos (3), BudNT (2), CzechRozm (2), ModrzBaz, SkarJedn (3), SkarŻyw (4), CzechEp, Calep, Phil, WujNT (8), SarnStat (2), SkarKazSej, KlonWor (3); fałszyrz GrzegRóżn; fałszerz : fałszyrz LubPs (1 : 4), RejAp (14 : 5).

-a- (43), -a- (25); -a- MurzHist, LubPs (5), GroicPorz, KrowObr, UstPraw, RejZwierz, OrzRozm, GrzegRóżn, RejAp (19), ModrzBaz; -å- BudNT (2), CzechEp, Phil, SkarKazSej, KlonWor (3); -a- : -å- Mącz (5 : 1), RejPos (1 : 2), CzechRozm (1 : 1), SkarJedn (1 : 2), SkarŻyw (1 : 3), WujNT (1 : 7), SarnStat (1 : 1). ◊ -erz Mącz (6), -érz SarnStat (2) (tak też Cn). ◊ -erz-.

Fleksja
sg pl
N fałszerz fałszerze
G fałszerza fałszerz(o)w
D fałszerz(o)m
A fałszerze
I fałszerz(e)m fałszerzmi

sg N fałszerz (18). ◊ G fałszerza (9). ◊ I fałszerz(e)m (4). ◊ pl N fałszerze (18). ◊ G fałszerz(o)w (17). ◊ D fałszerz(o)m (2). ◊ A fałszerze (5). ◊ I fałszerzmi (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Ten, który fałszuje, podrabia, kłamca, oszust, oszczerca; falsarius Mącz, JanStat, Cn; deceptor, mendax, sycophanta, temerator Mącz;falsator JanStat; adulterator Cn (76): Twarz puczołowata wcżas tłuſta znamionuie zawiſnego, fałſzerza/ łgarza/ krzywdę cżiniącego GlabGad N2v, N3v, N5, N6v, P, P5; SeklWyzn d2v; MurzHist N4; Nye podawayże myę w ręce złych ludzi wſſetecżnych/ ktorzy máyą vſtá pełne powyeśći fáłecżnych/ Boć yuż ze wſſąd ći fáłſſyrze ták ná myę powſtáli LubPs G3, C2v marg, G3v marg, Lv; GroicPorz b3v; KrowObr 76; Vſtáwiliſmy iż potwarce y pozwy fáłſzywe w ſądzye mieyſcá nie máią/ á thákowi fáłſzerze przes pány ſądowe máią być karáni wedle ich zaſługi. UstPraw H2v; RejZwierz 16v marg; GrzegRóżn N4; Sycophanta [...] Pro calumniatore et deceptore saepe ponitur, Potwarcá/ fáłſzerz/ oſzuſt/ łgarz. Mącz 436b, 117a, 216c, 442c; náſze ſłońce ſwiáthłośći Pan náſz Iezus Kriſtus bywa záćmion od fáłſzerzow tego nędznego ſwiátá/ kthorzy dla pożytkow á wymyſlnych rozumkow ſwoich/ y niebá y Bogá rádziby ſie záprzeli y odrzekli. RejAp 66; s prawdziwych á wiernych ſzáfárzow prawdy Bożey sſtáli ſie fáłſzerze RejAp 133; A żaden ſie thego nigdy ważyć nie ſmie/ áby thám namnieyſze ſłowko álbo przekryſlić álbo przycżynić miał/ boby go wnet fáłſzerzem zwano y o gárdłoby mu ſzło. RejAp 196, 13v, 18, 18v, 63v, 64 (13); Kthory ſkoro ſkoſztował/ [Adam jabłka] poznał wnet/ iáko mu on fałſzerz powiedał/ y złe y dobre/ poznał wnet vpadek ſwoy. RejPos 101, 253v; oni to fałſzerze nie winem ktorem ięzyku/ ále wtem ktorego vżywali/ piſmo ś. fałſzowáli. BudNT przedm c4, przedm b8v; Azaſz nie to ieſt wrodzona złość fáłſzerzow/ kłamcow matácżow/ wilkow w owcżym odzieniu chodzącjch/ náſpráwy ſie dobre/ ktore ich kolą w ocży/ tárgáć CzechRozm 81v, 81v; niech y cenę vſtáwi/ y tákowe fáłſzerze co przypráwuią winá/ karze. ModrzBaz 34; Ná niewſtyd fałſzerzow tych Heretykow/ ktorzy mienią/ iſz Piotr Swięty nigdy w Rzymie nie był/ wywody iſz był SkarJedn 83, A7v, 100; Ieſli/ Pánie Boże prawdy/ Arryuſz dobrą náukę ma: proſzę niechay tego dniá nie cżekam gadánia znim/ wezmi mię do ſiebie: á ieśli on ieſt fáłſzerz iáko wiem: nie żyw go Boże moy/ áby tey godziny nie docżekał. SkarŻyw 390, 203, 361, 373; ieſli wyznánie iego zgadza ſię z piſmy/ tedyć ieſt práwym Chriſtyáninem. A ieſliż nie ieſt iáko Chriſtus roſkazał/ fałſzerzem ieſt. CzechEp 37; Aryſtoteles gdy go pythano/ coby zá zyſk fałſzerze odnośili/ odpowiedział: Then tylko/ żeby im potym/ choćby prawdę mowili/ nie wierzono. Phil F4; WujNT 5, 796; [oskarżony o występek fałszywej monety] iáko fáłſzerz ma bydź winą ſłuſzną karan: y wſzyſtkié dobrá iego máią bydź do ſkárbu náſzégo obróconé SarnStat 408, 1308; SkarKazSej 698a; Tą brodą ten Propornik potrząſa fałſzerzom/ Dáiąc godło złodźieiom y wſzytkim ſzálbierzom. Nań pátrzą/ zá nim idą Cygáni y zdraycy/ Oſzuſtowie y łgarze/ zboycy/ świętokraycy: Obłudni ludźie wſzyſcy/ niepewni frántowie/ Mrugałowie nieſzcżerzy/ y Sykofántowie. KlonWor 28, 54.

fałszerz czego (14): LubPs D3v; przewrotność ludzka [...] náczyniłá Prokuratorow/ to ieſt/ iáwnych Práwá poſpolitego fáłſzerzow OrzRozm E2; Testamentarius, Fáłſzerz teſtámentów. Mącz 452c, 374d; RejAp 13v, 57, 58; Calep 1060b; Przetoż ſię tu iáwnemi fałſzerzmi piſmá świętego pokazáli Czechowic y Budny WujNT 67, przedm 10, s. 11 marg, 204 marg, Yyyyy3, Zzzzzv.

Wyrażenie: »wierutny fałszerz« (1): wierutny fałſzerz ſwoy árgument zdobi. KlonWor 80.
Szeregi: »fałszerz a gwałtownik« (1): Abowiem oto powſtali wnet fáłſzerze á gwałtownicy ſłowá ſzcżyrego Páńſkiego RejAp 57.

»fałszyrz a potwarca« (1): fáłſzyrze á pothwarce náuki wiernych ludzi á prawdziwych náucżycielow/ zową odſzcżepieńſtwem LubPs D3v.

»fałszyrz a wykrętacz« (1): fáłſzyrzow á wykrętácżow/ ktorzy ſie cżynią rzkomo Apoſthołmi á prawdziwemi náucżycielmi/ ćirpieć w poſrzodku zbioru ſwego nie może. RejAp 18v.

»fałszerz a wymyślacz« (3): Ci záſię ſprzećiwnicy wzburzáią głoſy fáłeſzne rozlicżnych Heretikow/ rozlicżnych fáłſzerzow á wymyſlácżow nád wolą Páńſką RejAp 102v, 63v; RejPos 261v.

»fałszerz a wywracacz (a. wywroćca)« (2): A tuby ſie mogli záwſtydáć oni fáłſzerze á oni wywrácácże tey nieomylney prawdy Páná thego RejAp 13v, 58.

Synonimy: fałszomowca, łgarz, matacz, oszust, sykofanta, szalbierz.

Cf FAŁESZNIK, FAŁSZARZ, FAŁSZOWNIK, [FAŁSZYWNIK]

AK