Fleksja
|
sg |
pl |
| N |
fraszka |
fraszki |
| G |
|
fraszek |
| D |
fraszce |
|
| A |
fraszkę |
fraszki |
| I |
fraszką |
fraszkami |
| L |
|
fraszkach |
| V |
|
fraszki |
sg N fraszka (17). ◊ D fraszce (1). ◊ A fraszkę (14). ◊ I fraszką (3). ◊ pl N fraszki (23). ◊ G fraszek (23). ◊ A fraszki (22). ◊ I fraszkami (8); -ami (6), -(a)mi (2). ◊ L fraszkach (12); -ach (11), -åch (1) GórnDworz. ◊ V fraszki (4).
1.
Sprawa małej wagi, błahostka, głupstwo, żart; drobiazg, błyskotka (w odniesieniu do przedmiotów);
res ridicula Calag; cassa glans a. nux, ciccus, flaccus, hetta, hicta,hilum, naucum a. naucus, nebula, popularia, res minimi pretii, trama putrida, umbrae, fracta vitrea Cn (123):
muzyká/ y ine fráſzki/ ktoreś w. m. przypiſał dworzáninowi/ rychley by ſie białeigłowie zeſzły GórnDworz Hv,
I8v,
M5;
Więcey ſie temu dziwuy iż to wolno cżynić/ Towar cudzy z ſzkodą wieść/ á ſwemu precż wynić. Iáko cżynią kupcżycy co przedáią fráſzki BielSat C3 [
idem BielRozm 20];
Ktorzi ſię cżapką/ kámykiem drogim/ poſtáwą/ pochodem/ y inſzemi tákowemi fráſzkámi [id genus nugis] pyſznią/ ći ſwoię nikcżemność wyiawiáią ModrzBaz 57v;
Fráſzki. Klatki. Res ridicula. Calag 365;
KochTr 11;
o ty docżeśne świátá tego fráſzki/ nigdym ſię z łáſki Bożey z żadnym nie wádźił CzechEp 8;
KochFr 20;
PudłFr 4 [2 r.];
BielRozm 20;
Plato powiedżiał iż zá odmiáną/ Mużyki/ zá odmiáną pieśni (co ſię zdá fráſzka) y Rzeczpoſpolita odmienić ſię muśi. GórnRozm C4;
ActReg 98 [2 r.],
132;
GosłCast 10,
42;
Przeto żeby ludźie nie przedawáli duſze ſwoiey ledá zá fráſzkę/ledá zá cżacżko/ ledá zá mátáninkę KlonWor **3.
fraszka przeciwko czemu (1): będzie tám tych fráſzek przećiwko rozumowi thák wiele/ żeby ich ná wołowey ſkorze nie ſpiſał GórnDworz N6v.
W funkcji orzecznika z elipsą spójnika = lekceważę, lekceważycie [tym: N (12), I (1)] (13): Fráſzká v was sfárzyć ſię o Páńſką wiecżerzą Prot C; FRáſzká Cnotá powiedźiał Brutus poráżony: Fráſzká kto ſye przypátrzy/ fráſzká z każdey ſtrony. KochTr 11; Fráſzká v mnie twé herby/ y wśi pełné kmieći KochFr 84, 4 [2 r.], 18, 93; ActReg 132; WyprPl B4; Ná wſzelką rownomyślnie idę ſtráſzną burzą/ Mnie złe przygody fráſzką choć innym dokurzą. RybGęśli C2v, B3v.
Zwroty: »bawić się fraszkami« [
szyk zmienny] (
5):
Nie pieść ſię długo z mémi xiążeczkámi/ Gośćiu/ boć rzeką báwiſz ſię fráſzkámi. KochFr 16,
111;
ActReg 58 [
2 r.];
Mamći ſie ia czym inſzym/ nie fráſzkámi/ báwić WyprPl B2.
»za fraszkę być« (1): Tym wolno w Mieśćiech nábráć v Kupcá rżeczy/ á nie zápłáćić/ gwałt vczynić/ [...] wſzyſtko to zá fráſzkę ieſt GórnRozm L3.
»dać w fraszki« (1): Przetoż ia ták vcżynię/ dam to wſzyſtko w fraſzki / Niech ſie tylko ſmáruią/ okopćiáłe máśki. PaxLiz D3v.
»mieć za fraszkę« (3): miałem go [księdza] przed tym zá fráſzkę/ ále widzę że zdrowie y żywot Korony Polſkiey Kśiądz ieſth OrzRozm K2; KochTr 9; SapEpit A3v.
»za fraszkę sta(ną)ć« [szyk zmienny] (7): Niechay piſać/ i mowić roſtropnie vmieią. Za fraszkę ten waſz rozum ſtanie na ulicy KochSat A4; Strum R3; CzechRozm 96v, 137v; KochFr kt, 50; Miáſtá/ Zamki/ y ſklepy/ zá fráſzkę to ſtoi/ Sławá ſye żadnéy ſtrzelby y czáſu nie boi. PudłFr 10.
»za fraszkę ważyć« (1): albo bodaieś był dawniey Zginął bo ia zá fráſzkę ciebie ſobie ważę. CiekPotr 75.
a.
Wierszyk krótki, najczęściej żartobliwy, zbliżony rodzajem do epigramatu (73):
Poki im [ludziom] fráſzki piſzeſz/ to rádźi czytáią/ Piſzże co ſtátecznego/ ſrodze ſię gniewáią. Prot A2v;
Y fráſzkić pod cżás cżytáć nie wádzi mądremu/ Gdy ich nie było cięſzko ſnadź piſáć drugiemu. HistLan F5;
BielSpr c2;
KochTr 4;
Wy tedy/ co kto lubi/ moi towárzyſze/ Pijćie/ grayćie/ miłuyćie: Ian fráſzki niech piſze. KochFr 58,
20,
35,
39,
120,
126 (
40);
KlonŻal B3;
IEſlim ſwé Kśięgi fráſzkámi miánował/ A drugi mi ie kiepſtwem poczeſtował: O tytuł táki ſye nie rozgniewáią/ Gdy fráſzki ſtátek w ſobie zámykáią PudłFr 60,
kt [2 r.],
23 [2 r.],
60,
65 (
10);
PSálmy ſyłam/ gdźie kogo nabożnégo ſłyſzę: A fráſzki zás dla dobrych towárzyſzów piſzę. KochFrag 54;
Fráſzká z Mártiáliſzá. SzarzRyt D3,
D3.
W połączeniu szeregowym (1): Márchułtow zmyślonych/ obráźliwych fábuł/ ſproſnych kuńſztow/ y nie do końcá vczćiwych fráſzek y ſnow w Polſzcze wydrukowánych pełno LatHar +5v.
Tytuły (11): Ale tę rzecż pan Ian Kochánowſki/ w ſwoich fráſzkach bárzo trefnie wierſzem powiedźiał. GórnDworz P8v; FRASZEK Ianá Kochánowſkiégo XIEGI III. KochFr 90; ZA przywileiem Iego Królewſkiéy M. nikomu zgółá nie ieſt wolno fráſzek tych/ IANA KOchánowſkiégo/ nápotym drukowáć, áni gdźie indźiéy drukowánych w páńſtwách Iego Królewſkiéy Mćzi do korony należących przedáwáć. KochFr [135], kt, 3, 41, 134; MALCHERA PVDLOWSKIEGO FRASZEK Kſięgá Piérwſza. PudłFr kt, [3], 65, żp.
Zwrot: »do fraszek, między fraszki włożyć« (2 : 1): I To być muśi do fráſzek włożono/ iáko práłatá iednégo vcczono. KochFr 24, 13, 30.
2.
Wymysły, plotki, bajki;
nugae Calep, Cn; affaniae, ambages, apinae, campae, gerrae, tricae Cn (5):
Bo fráſzek/ iáko ſam wiéſz mam ſpotrzebę domá KochFr 56;
Calep 707a.
Zwrot: »fraszki (przy)nosić« [szyk zmienny] (2): Wiem ze takich fráſzek do V m vſzu nikt nieprzinosi, ieno ia sam KochList 2; MOwiłem ći/ nie noś mi tych fráſzek/ doktorze/ Ktore tám czáſem ſłyſzyſz w biſkupiéy komorze KochFr 56.
Szereg: »fraszki a łapaczki« (1): Są ći ktorzi fráſzkámi á niepotrzebnemi łápácżkámi [in nugis illis et argutis inutilibus] wiele cżáſu ſtrawili/ Więc ſię też ſpieráią ModrzBaz 134v.
![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}