[zaloguj się]
[pdf]

GAGATEK (11) sb m

Oba a jasne; teksty nie oznaczają é; e jasne.

Fleksja
sg pl
N gagatek
A gagatek gagatki

sg N gagatek (6). ◊ A gagatek (3). ◊ pl A gagatki (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

1. Żywica ziemna; gagates, obsidianus lapis Cn (9): GAgathek ieſth kamień cżarny y ſwiatły, á kiedy będzie zapalon/ pomaga naprzeciw niemoczi ſwiętego Walantego, FalZioł IV 53c, +8a, IV 53c; Szkocia od Angliey ku pułnocy/ źiemiá ieſt bárzo pożytecżna/ ma złotho/ ſrebro/ żywe ſrebro/ żelázo moſiąc/ gágátki ktore w wodzie goráią á w oleiu gáſną. BielKron 277, 277, 433v; á roſpaláiąc gágátek w Winie go gáś/ á to pić daway temu kto kordyákę ma. SienLek 86, 50v, 103v.
2. Agat, kamień półszlachetny, jedna z odmian kwarcu (1): Achates [achates ‒ też kamień albo perła droga Mącz 2c] ‒ Gagatek. Calep 16b.
3. Odmiana węgla brunatnego, tzw. węgiel smolny; gagates Calep, Cn (1): Gagates – Gagatek. Calep 445a.

Cf ACHATES, AGATEK

MM