[zaloguj się]
[pdf]

GŁUPIEC (31) sb m

e prawdopodobnie jasne (tak w -ec).

Fleksja
sg pl
N głupiec głupcy
G głupca głupców
D głupcowi
A głupca
V głupcze, głupce głupcy

sg N głupiec (8). ◊ G głupca (3). ◊ D głupcowi (1). ◊ A głupca (7). ◊ V głupcze (4), głupce (1) CiekPotr. ◊ pl N głupcy (4). ◊ G głupców (2); -ów (1), -(o)w (1). ◊ V głupcy (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

Człowiek głupi, szaleniec; nieuk, prostak; asinus, bacelus, blax, blennus, bucco, caudex, verveceum caput, cucul(l)us, elucus, fungus, iocus, arietina mens, ovis aurea, sannas, stipes, stolo, truncus, vacerra, vervex Cn (31): Owoſći prawie k rzecży/ czos idą za kupci Snadz Izmaelići/ a to ſilni głupci RejJóz A8v; A tak rozumiei ty głupcze Zecz tak mowie myli kupcze. RejKup m8; Mniema podobno ten głupiecz Aby to on yego Kupiecz RejKup t5, d6v, v3, aa5v; BielKom D7v; Kto rozum ma głupcowi niech wſzytko przebacży. LubPs ggv; RejFig Dd7v; GórnDworz L4v; (Iáko) tarn gdy vwięznie wręce pijánego/ ták przypowieść wvśćiech głupcá. BudBib Prov 26/9, Prov 26/7; Vważćiéſz to/ ſzaleni/ v śiebie tedy/ A wy rozum/ o głupcy/ miéyćie wżdam kiedy. KochPs 141; Mniemáią głupcy/ áby ſukniá/ y bárwá/ y rozne obrządki słuſzby Bożey/ rozną wiárę cżyniły. SkarŻyw 538, 151; GórnTroas 30; WujNT 2.Cor 11/23, s. 841; WysKaz 17; SkarKaz 158a; Niemal wſzyſcy mowili o tym Dobrochowſkim [...] Ze wyzuł tego głupcá młokoſá z dóbr iego. CiekPotr 16; O głupce, wieleżeś ich widział coby ná tym Wſkuráli? CiekPotr 50; KlonWor 32.

W przeciwstawieniu: »mędrzec (a. mądry) ... głupiec« (4): RejZwierc 65v; BudBib Eccli 20/7; bo ilé Głupców tylé mędrców: niewſzyſtkoſmy ſye Filozoffy porodźili. Strum Q3; KlonFlis H2.

W charakterystycznych połączeniach: głupiec miły, silny, szalony, szczebietliwy, ubogi, wielki.

Zwrot: »[kogo] za głupca targować, kupić« = uważać kogoś za głupca, wątpić o czyimś rozumie [szyk zmienny] (3 : 1): Pewnie ná nim przytráći/ gdy go kto zá głupcá/ Kupi RejZwierz 57, 84; Byś zá głupcá tárgował omyliſz ſie ná tym PaprPan N2, O3v.
[W rymie do „kupiec” (14).]

Synonimy: bałamut, błazen, ciuła, drwal, dubiel, dudek, dureń, gałaguz, nieuk, pień, prostak, wiła, woł.

Cf GŁUPCZYZNA, GŁUPEK, GŁUPI, GŁUPIK

MM