[zaloguj się]
[pdf]

GMIN (52) sb m

Fleksja
sg pl
N gmin gminy
G gminu gmin(o)w
D gminowi
A gmin
I gminem
L gminie
V gminie

sg N gmin (20). ◊ G gminu (9). ◊ D gminowi (3). ◊ A gmin (9). ◊ I gminem (4); -em (2) KochPs, ZawJeft, -ęm (1) Leop, -(e)m (1) KlonŻal. ◊ L gminie (4). ◊ V gminie (1). ◊ pl N gminy (1). ◊ G gmin(o)w (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

Wielka ilość, tłum ludzi; grupa ludzi zorganizowana w jakiś sposób, stanowiąca społeczeństwo; warstwa społeczna; plebs, vulgus Mącz, Cn; congregatio, synagoga Mącz; agmen, caterva, chorus, circulus, cohors, comitium, concilium, concio, conglobatio, conventio, conventus, convocatio, corona, cuneus, examen, frequentia, globus, grex, multi, multitudo, orbis, plebecula, plebes, popellus, populus, sordes, spira, turba Cn (52): Wſzytek ſie gmin k morzu zbiegał BierEz D4v; Tedy iedná z gminu onego/ Mniemáiąc go nabożnego: Ięłá drugim vkázowáć BierEz P3; Kmotrá iey [...] Nie kazáłá śię iey troſkáć/ A obmowy ludzkiey niedbáć. Nietrwáłeć pry ludzkie gminy/ Dziś w nich ten ſłuch iutro iny BierEz R4v, E4, E4v [2 r.], F2; BierRozm 18; Leop Gen 8 arg, 4.Reg 25/26; Plebs vel plebes, Poſpolity lud/ Gmin. Mącz 303c; Synagoga, lat. congregatio, Zgromádzenie/ gmin/ ześcieſię weſpołek. Mącz 436d, 511c; OrzQuin F3v; Wyleię lepak zápalcżywość moię ná Sin śiłę Micráimſką/ y wybiję gmin Alekſándryiſki. BudBib Ez 30/15; MycPrz II C3v; BudNT Act 17/5; Wierz mi ći Chocimierſcy choć nie wiele krzycżą/ Ale nawiętſzych gminow nie rádzi więc licżą. PaprPan F2v; A ty więc/ AMEN/ zátym móẃ/ zebrány gminie. KochPs 163; StryjKron 722; KlonŻal A2, Cv; WerGośc 220; Nuż my wſzyſcy mnie/ w tym to náſzym gminie/ważmy táką miłość ArtKanc A11v; Sczęśliwy ieſteś káżdy/ którégo ćie/ Nie w wielkim gminie/ ni w gniaźdźie wyſokiem Bóg poſtánowił ZawJeft 24; WujNT Ioann 7/49; KmitaSpit A3v; CzahTr Kv; Zewſząd widzę gmin wielki/ zacni ludźie ſtoią SapEpit A3v; KlonWor 30.

gmin czego (5): Niemożeſz tego inák rzec/ iedno [...] do wſzyſthkiego gminu miáſtá Koryntſkiego? KrowObr 224v; BudBib Ez 29/19, 30/4; WujNT Luc 8/37. Cf »gmin rycerstwa«.

W charakterystycznych połączeniach: gmin aleksandryjski, gęsty, ludzki, nieostrożny, robaczywy, wielki (3), wszy(s)tek (*wszen) (13), zebrany.

Wyrażenia: »chłopski gmin« (1): Zrozmiałem [!] tu trochę po łáćinie Choćiam proſtak/ bom zroſł w chłopſkim gminie RybWit C2.

»gmin loźny [= niepoddany]« (1): więcey ſie iuż ſnadź gminu loźnego niż właſnych poddánych nácżyniło PowodPr 71.

»podły gmin« [szyk 2 : 1] (3): Słuchay mię/ bądź kto miedzy podłym gminem/ Bądź ſye kto piſze bohátyrſkim ſynem KochPs 72, 30; ReszHoz 118.

»gmin poselski« (1): Przeto więcéy wierzę Dionyzyuſowi iáko Biſkupowi [...]/ á niżli wſzytkiemu Gminowi Poſelſkiému OrzQuin F3v.

»gmin pospolity« [szyk 3 : 3] (6): BielŻywGlab nlb 8 [2 r.]; Tedy rzekł Ieremiaſz do wſzego ludu/ do wſſech mężow/ y do wſzech niewiaſth/ y do wſſego poſpolitego gminu [ad omnem populum et adversum universam plebem] Leop Ier 44/20; zebrał ſie przećiwko Liſymáchowi poſpolity gmin [congregata est multitudo] Leop 2.Mach 4/39; ZawJeft 24; SzarzRyt D.

»prosty gmin« (2): Ia kiedy ſię nád proſty gmin ku niebu ná chwilę Do Phoebuſá wychylę. Wnet fráſunek/ zazdrościwy iákiś wrog przytocży KlonŻal Cv; KochMuza 25.

peryfr. »gmin rogaty« = satyrowie (1): Miedzy wſzemi nawięcey on ſię Sátyr śili/ Miedzy gminem rogátym naſmutniey ſam kwili KlonŻal B.

»gmin rycerstwa« (1): OrzQuin Q3 cf »narod i gmin«.

Szeregi: »narod i gmin« (1): tym iednym ſłowem SZLÁCHTÁ/ wſzyſtek Naród y Gmin Polſkiégo Rycérſtwá ſye zámyka. OrzQuin Q3.

»gmin i społeczność« (1): Bo wolnych ludźi Seym/ czegoś dobrégo á pożytecznégo Gminowi/ y ſpołecznośći ſwoiéy ſzuka. OrzQuin B.

»gmin albo zbor« (1): Izali tám iáwnie nie wſzyſtkiego gminu álbo zboru nápomina KrowObr 202.

Synonimy: narod, pospolstwo, społeczność, zbor, zgromadzenie.

Cf GMINA

MM