[zaloguj się]
[pdf]

GORSZYĆ (42) vb impf

o jasne.

Fleksja
inf gorszyć
indicativus
praes
sg pl
1 gorszę
2 gorszysz
3 gorszy gorszą
praet
sg
3 m gorszył
conditionalis
sg
3 f by gorszyła
n by gorszyło
con praet
sg
3 m by był gorszył

inf gorszyć (3). ◊ praes 1 sg gorszę (1). ◊ 2 sg gorszysz (1). ◊ 3 sg gorszy (20). ◊ 3 pl gorszą (8). ◊ praet 3 sg m gorszył (1). ◊ con 3 sg f by gorszyła (4). n by gorszyło (3). ◊ con praet 3 sg m by był gorszył (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. Czynić gorszym, pogarszać (37):
a. W odniesieniu do moralności: dawać zły przykład, demoralizować, wywierać ujemny wpływ; scandalizare PolAnt, Vulg, Cn; exemplo esse malo, exemplum perniciosum prodere, rnala exempla movere, nocere exemplo Cn [w tym: kogo (35)] (36): Ieſli Więc ręka twoia abo noga twoia gorſzycié (marg) ieſtći na zawadzie ( ‒) odetni ią MurzNT Matth 18/7, Matth 5/28, 29, 18/9, Mar 9/41, 44, 46; Ieſliż ćie gorſſy oko twoie/ wyłup ie Leop Mar 9/46, Matth 5/29, 18/9, Mar 9/42, 44; A proſté ludźie gorſzą/ ich té złé przykłády. KochZg A3; Lecż dźiśia/ gdy będźieſz iadł mięſo gdy go ieść zákazano/ przykazánie łamieſz/ y drugiego gorſzyſz. WujJud 198, 196v; LatHar 581; Przeſládowánia gorſzą mdłe. WujNT Bbbbbb2v; Cokolwiek nas gorſzy/ tego ſię ſtrzedz mamy. WujNT Dddddd, przedm 37, Matth 5/30, 31, 18/8, 9, Mar 9/43 (12).

gorszyć czym (1): Przetoż ćięſzki ſąd odnioſą przełożeni [...] ktorzy złym przykłádem y żyćiem niepobożnym inne ludzie gorſzą. WujNT 76.

Zwrot: bibl. [Mar 9/42] »gorszyć malutkie, namniejszego« (1 : 1): KrowObr B4; Potępia tych/ ktorzy gorſzą málutkie. WujNT przedm 36.
Szeregi: »budować i gorszyć« (3): Zywot duchownych wiele buduie y gorſzy. WujNT 21 marg, 21, Yyyyy2v.

»gorszyć i kazić« (1): że bezmyerne á zápámyętliwe karánye wyęcey gorſſy y káźi niż pomaga. GliczKsiąż G.

»szkodzić i gorszyć« (1): tám złoczyńce máią być tráceni: á zwłaſzczá ieſli ſzkodzą dobrym/ y gorſzą ie. WujNT 57.

b. W odniesieniu do zjawisk fizycznych: psuć, szkodzić; exulcerare Mącz; deterius facere, mutare in deterius Cn [co] (1): Exulcero, Surowię/ wznawiam/ gorſzę ktorą rzecz. Mącz 501b.
2. Wzbudzać oburzenie, odrazę, potępienie; exemplis laedere multos Cn [kogo, co] (5): OrzRozm H2v marg; Ieſli was to gorſzy/ iż wam chcę dáć moię Ciáło ku iedzeniu/ będąc z wámi widomie: á coż dopiero rzeczećie kiedy do niebá wſtąpię? WujNT 332.

gorszyć czym (3): SeklKat G3; miedzy nowe Chrześciány śmieli takie roſterki śiać/ á onych táką niezgodą Chrześciáńſką gorſzyć/ y wiárę im świętą hydzic. SkarJedn 220, 193.

Synonimy: 1. kazić, psować.

Formacje współrdzenne: pogorszyć, wzgorszyć; pogorszać; pogarszać.

Cf GORSZĄCY

ZCh