Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [GRANICZONY]

Następne hasło: GRANIE »

GRANICZYĆ (27) vb impf

a jasne.

Fleksja

indicativus
inf	graniczyć
praes
	sg	pl
1	graniczę
3	graniczy	graniczą

praet
	pl
3	m pers	graniczyli

fut
	pl
3	m pers	graniczyć będą

inf graniczyć (10). ◊ praes 1 sg graniczę (2). ◊ 3 sg graniczy (6). ◊ 3 pl graniczą (2). ◊ praet 3 pl m pers graniczyli (4). ◊ fut 3 pl m pers graniczyć będą (4). ◊ part praes act granicząc (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

Znaczenia

1. Być czyjąś granicą, rozdzielać coś (5)
2. Sąsiadować, stykać się (2)
3. Ustanawiać, wytyczać granice; stawiać znaki graniczne (18)
4. Ogradzac, obwodzić (2)

1. Być czyjąś granicą, rozdzielać coś (5): á gdyby ſię rzeká obrociłá mocą ſwą z ſwego ſthárego plácu inſzem mieyſcem/ tedy iednák ono ſtáre rzeczyſko grániczy/ ktorego obiedwie wśi máią vżywáć UstPraw Iv, Iv.

graniczyć co i co (1): Item aby wſzy nad brzegyem rzek, kthore thy tho zyemye, Coroną polſką y zyemyą Moldawſką granyczą bily oſzadzany volno przesthy czye są grvnthy wlaſzne LibLeg 6/157.

graniczyć z czym (2): á ku wſchodu ſłońcá Nerwá rzeká w te odnogę wpadáiąca/ á z ieźiorá Perbás wychodząća [!]/ która gránicży z Moſkwą/ otocżywa ią. KwiatOpis A4. Cf graniczyć co z czym.

graniczyć co z czym (1): Wtora cżęsć ſwiátá ieſt Afryká [...] ze trzech ſtron morzem wielkim Oceanem obiegłá/ [...] á od pułnocy náſzey Europy morzem Medyteráńſkim/ [...] ktore ie gránicży z Hiſzpánią. BielKron 269v.

2. Sąsiadować, stykać się [z czym] (2): [to państwo] Od Wſchodu Słońcá grániczy z Moſkwą. A od Zachodu morzem z Gotlándyią, KwiatOpis Dv, A4.

3. Ustanawiać, wytyczać granice; stawiać znaki graniczne; terminare limes Calag; constituere (terminos), pangere, terminare fines Cn (18): Itez bich powiedzial o te granycze czo maya przicz Turczi kv Braczlawyv granyczicz abiſcie v m. nieſlaly nykogo teras granyczicz LibLeg 11/57v, 11/83; Opiekun niemoże dzyedzicznego imienia przedáć/ áni go żadnym obyczáiem zbyc/ áni grániczyć. UstPraw B3, Iv, I2v; RejZwierz 101; RejZwierc 70; Calag 256a; Ktorzy to Kommiſsarze gdy wyiádą/ máią z obu ſtron ſtárcow wezwáć/ od których wźiąwſzy przyśięgę/ wedle ich zeznánia y świádectwá grániczyć będą. SarnStat 840, 475, 840, 935 [2 r.], 1308.

graniczyć co (2): ná pułnocy słupy iednákieſz gránicżąc páńſtwo ſwe v rzeki Oſſy/ sławnie y zwyćięſką ręką záſadził. SkarŻyw 357; SarnStat 583.

graniczyć z czym (1): Ktoby chciał grániczyć z náſzem imieniem/ obiecuiem ná żądánie poddánego náſzego dáć y zwolić dwu Commiſſarzow y dygnitarzow UstPraw I2.

4. Ogradzac, obwodzić (2): Limito, Kónczę/ Grániczę/Zágradzam. Mącz 194a; Termino, Kończę/ grániczę. Mącz 450b.

Synonimy: 1. dzielić; 2. stykać się; 4. grodzić, kończyć, ogradzać.

Formacje współrdzenne: odgraniczyć, ograniczyć, przygraniczyć, rozgraniczyć, zagraniczyć; odgraniczać, ograniczać, rozgraniczać, wygraniczać, zagraniczać.

Cf GRANICZĄCY, GRANICZENIE