IZAŻ (353) pt
izaż (346), iżaż (7); izaż : iżaż WróbŻołt (15 : 2), RejJóz (1 : 1), KrowObr (72 : 2), BibRadz (31 : 1), GrabowSet (14 : 1).
W pisowni łącznej „izaż” (298); w pisowni rozłącznej „i zaż” (55).
a pochylone (w tym 11 r. błędne znakowanie).
Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.
Partykuła pytajna: czy, czyż; w pytaniach niezależnych;
an, num Mącz, Cn; nuncubi Mącz; annum, numnam, numquid, utrum Cn (353):
a.
W pytaniach retorycznych o charakterze ekspresywnym (345):
Bo izażeś prożno ſtworzył wſzytki ſyny ludzkie. Czuſz nie prożno ale aby byli z tobą vbogoſlawieni w niebie. WróbŻołt 86/48,
7/12,
20,
55/8,
76/8,
9 (
10);
RejPs 112v,
113;
RejJóz I3v;
RejKup s6;
KromRozm I Kv;
KromRozm III G8 [2 r.];
LubPs N3,
N5v,
O2,
T,
T3v,
T5v,
cc2;
Izaſz drewno vſtrugáne/ ieſt Krolem náſzym? Izaſz to ſtworzyćiel/ tego ſwiátá? Izaſz ten krzyſz ieſt iedyna nádzieiá náſzá? KrowObr 93v,
15v,
25v,
68,
81v,
85v (
19);
Izaż [Nunquid] może zápámiętáć mátká dziećiątká ſwego/ by ſie nie miáłá ſmilować nád ſynem żywotá ſwego? Leop Is 49/15 [
przekład tego samego tekstu KuczbKat ];
Y rzekł im Iezus: Izáż [Nunquid] mogą ſynowie Oblubieńcowi żáłoſni być poty poki przy nich ieſt oblubieniec Leop Matth 9/15,
2.Esdr 6/11,
4.Esdr 15/52,
Iob 18/4,
38/31,
32 (
22);
LeszczRzecz A6;
Gdyśćie pośćili y płákáli mieſiącá piątego y ſiodmego przeż ty ſiedḿdźieſiąt lat/ izażeśćie wy mnie pośćili? (marg) Iákoby rzekł/ ázażem ia tho wam roſkazał? (‒) Abo theż gdyśćie iedli y pili/ izażeśćie nie ſámi ſobie iedli y pili? BibRadz Zach 7/5,
Gen 19/9,
Num 11/12,
23,
1.Reg 22/7,
2.Reg 19/42 (
16);
BielKron 72,
94v;
An quisquam usquam gentium est aeque miser, Yzaſz yeden gdzie ná świecie yeſt ták nędzny yáko ya. Mącz 509b,
56b,
95c,
134c,
422a,
422c;
RejPos 142v,
144,
144v [2 r.],
151v,
242v;
BiałKat 381v;
KuczbKat 375 [2 r.];
RejZwierc 226v;
BudBib Iob 7/13,
Sap 8/6;
Phil E3;
Izaż śmiertelny cżłek/ zmieni bieg wiecżny/ Chcąc być od przygod/ y ſmutku beśpieczny? GrabowSet T3,
Bv,
B2,
E4v,
N3,
T (
11);
Odpowiedźieli im tedy Pháryzeuſzowie: Abośćie [Nunquid] y wy zwiedźieni? Izaż [Nunquid] ktory z kśiążąt ábo z Pháryzeuſzow vwierzył weń? WujNT Ioann 7/48;
CiekPotr 45;
SzarzRyt C2.Połączenie: »izaż ... już« (2): Weźmi przykład/ kiedy ia rzekę ieden ieſth Krol w Polſzcże/ iedno Słońce ná niebie/ izaſz tu iuż może być drugi krol/ álbo drugie ſłońce. SarnUzn D4v; RejPos [236]v.
Występuje wewnątrz zdania pytajnego [w tym: po podmiocie (4)] (6): WróbŻołt 49/13; GliczKsiąż B7v; Ale y ći co mieſzkáią w Bábilonie/ izaż co lepſzego czynią? BibRadz 4.Esdr 3/28; Ręce twe mnie dziáłáły/ zaż mnie te záś ſkáżą? Ná wzgárdę y śmiech złoſnym/ izaż mnie poráżą? GrabowSet B, M4v, R4.
α.
W zdaniach z przeczeniem:
nonne Mącz, Cn; an non, ne, non Cn (220);
Y zaż nieprzydzie ten cżaſz gdy duſza moia ſamemu panu bogu będzie poddana WróbŻołt 61/2,
13/4,
40/9,
52/5,
76/8,
R3;
RejPs 78,
97v,
108v,
162,
202v;
RejJóz F4;
SeklKat E2v,
K4v;
LubPs R6,
Y2;
Iżaſz ſam pan Kryſtus iáwnie nie ſwiádtzy? KrowObr 24v,
7,
9v,
10,
12,
13v (
59);
Izaſzby ſie nie lepiey pocżćiwie vgodzić/ Niżli ciáłu y ſławie y duſzy záſzkodzić. RejWiz 87,
172 [3 r.];
Y zaſz nie [Nunquid non] vcżynię ták miáſtu Ieruſálem y obrázom iego/ iákom vcżynił Sámáryiej y báłwánom iej? Leop Is 10/11;
Gdzieby kto miał ſto owiec/ á obłądziłáby iedná z nich: izaż nie [nonne] opuſzcża dziewiąćidzieſiąth y dziewięć ná gorach/ á idzie ſſukáć oney co zábłądziłá? Leop Matth 18/12,
Ier 33/24,
Ez 11/3,
26/15,
Mar 6/3,
Luc 4/22 (
9);
RejZwierz 8v;
BibRadz Gen 20/5,
2.Reg 3/25,
38,
3.Reg 22/18,
2.Par 13/9 (
12);
BielKron 3,
244;
GrzegRóżn K3;
Mącz 511d;
SarnUzn B7,
D3,
D4 [2 r.],
E3v,
E4 (
9);
RejAp 27,
27v;
RejPos 8v,
39,
39v,
52,
59 (
33);
RejPosWiecz2 93v;
KuczbKat 435;
Izaż nie lepſzy pokoy niżli kłopot? Izaż nie lepſza dobra ſławá niżli zła? Izaż nie lepſza piękna á pocżćiwa bieſiádá niżli wſzetecżna/ ſromotna/ á wſtydliwa? Izaż nie lepſzy cnotliwy á ſpokoyny żywot niżli warchotny/ nieſpokoyny á ze wſząd záthrudniony? Izaż nie lepſza ſpráwiedliwość niż krzywdá? RejZwierc [782],
53 [3 r.J,
53v [4 r.],
68,
189v [3 r.],
222,
249v;
WujJud 244v;
RejPosWstaw [1432];
BudBib 3.Esdr 4/34,
4.Esdr 11/39;
KochPs 204 [2 r.];
MWilkHist Kv;
CzechEp 235;
NiemObr 81,
107,
109,
131,
138 (
10);
GórnRozm C3v,
D3;
ZawJeft 27;
odpowiedział iey: Izaſz nie widziſz Oycá twego leżącego vmárłego ná drodze/ á indziey drogi nie máſz ktorąby ſie iecháć miáło. Phil O4,
I3;
GrabowSet V;
A Ieſus odpowiedźiawſzy/ rzekł im: Izaż nie [Nonne] dla tego błądźićie/ że nie rozumiećie piſmá/ áni mocy Bożey? WujNT Mar 12/24,
Matth 13/55 [2 r.],
56,
Mar 11/17,
Luc 4/22,
11/40 (
13);
WysKaz 16;
SarnStat 18.Połączenia: »izaż już nie« (3): Izaſz yuż ty ſam nye poydzyeſz przed vfy náſſemi/ Boże náſz będąc tu wodzem nád námi nędznemi. LubPs O5v; SarnUzn H6; RejPos 259v.
»izaż tedy nie« (2): izaſz to tedy nie ieſt iáwna rzecż/ że tu ieſt Effentialis locutio. SarnUzn E3, E3.
»izaż też nie« (2): Izaſz teſz niewiećie/ álbo tego w wáſzych wlaſnych kxięgach niemaćie? KrowObr 230v; OrzRozm S.
Występuje wewnątrz zdania pytajnego [w tym: po podmiocie (3)] (5): Wſzákże iednák ſlowá moie: y práwá moie ktorem porucżał ſlugam moim Prorokom/ y zaſz nie [nunquid non] záchwyćili oycow wáſzych? Leop Zach 1/6; WujJud 48v; NiemObr 138, 142; Więc ſzalonego człowieká/ izaſz nie imáćie? zaſz nie krępuiećie? A czemu? Przeto iżby ludźiom nie ſzkodźił. GórnRozm B4.
b.
W pytaniach realnych (8):
Rzekłá mu niewiáſtá: Pánie nie maſz cżym cżyrpáć/ á ſtudnia ieſth głęboka/ zkądże tedy maſz tę wodę żywą? Izażeś [Nunquid] thy więtſzym ieſt nád oycá naſzego Iakobá/ ktory nam tę ſtudnią dał/ z ktorey y ſam pił/ y ſynowie iego/ y bydłá iego? A odpowiedźiawſzy Iezus iey: Káżdy ktory pije thę wodę/ záſię będźie prágnął. Lecż ktoby pił onę wodę ktorą ia dam iemu/ nie vprágnie ná wieki. BibRadz Ioann 4/12 [
przekład tego samego tekstu WujNT];
RejPos 84;
WujNT Ioann 4/12.Połączenie: »izaż juże« (1): Kupieć pytha przeć ſię kwapyą. I zas iuże przeċ idz chczeczie Podobno ſię nieodwlecze. RejKup f8v.
α.
W zdaniach z przeczeniem (4):
Y rzecże Ieremiaſz do Sedechiaſzá. Zwiáſtuięli tobie co/ izaż mię nie zábieſz [nunquid non interficies me]? á porádzęlić co/ nie vſluchaſz mię. Leop Ier 38/15;
Tedy mu rzekł niektory z ſług Kápłaná nawyzſzego/ powinowáty onego ktoremu był Piotr vćiął vcho: Izażem ia ćiebie nie widział w ogrodźie przy nim? Ale záſię Piotr záprzał BibRadz Ioann 18/26;
RejPos 100.Połączenie: »izaż też nie« (1): A ktemu rzekł/ Izażeś też mnie niezoſtáwił błogoſłáwieńſtwá żadnego? Odpowiedźiał Izáák themi ſłowy Ezau BibRadz Gen 27/36.
Synonimy: albo, czy, czyli.
Cf AZAŻ, IZAŻLI, ZAŻ
TZ
![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}