[zaloguj się]
[pdf]

JADOWITOŚĆ (26) sb f

a jasne; oba o prawdopodobnie jasne (tak Cn).

Fleksja
sg pl
N jadowitość
G jadowitości
D jadowitości
A jadowitość jadowitości

sg N jadowitość (7). ◊ G jadowitości (7). ◊ D jadowitości (2). ◊ A jadowitość (7). ◊ pl A jadowitości (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu,

1. Trujące właściwości; acerbitas, acrimonia, virus Cn (20): khiedy gorcżyczę z lacthuką będzieſz przyprawiał/ thedy odeymieſz iey iadowitoſć zbytnią FalZioł I 50d; [ziele dłoń Krystowa] ma moc właſną iadowitoſć s cżłowieka wymiatać/ gdyby ie kto vſiebie noſił/ truciny ani babich cżar nietrzeba ſie bać. FalZioł I 112b; NIemocz ta to [zarażenie morowym powietrzem], prze taiemnoſć iadowitoſci ſwey/ nad wſzitki inne niemoczy więczey ſercze zemdlewa FalZioł V 67v, ‡‡3d, I 72c, 79c, 95b, V 69; á orzechy zwłaſzcża włoſkie maią naturę odmiękkcżaiączą iadowitoſci, á tak y ribam iad odeymuią GlabGad K8, E4v.

jadowitość czego (9): Przeciw iadowitoſci bedł. FalZioł ‡‡4e; iadowitoſć tego ziela miodkiem rożanym z maſ- thiką zmieſzanym bywa odeymomowana [!] FalZioł I 59b; Kto by to ziele pił/ thaki żyw niezoſtanie dla iego iadowithaſci zbytniey FalZioł I 93b, 76b, c, III 5b, IV 33b, V 61v; tedy niemogł by żaden płod żiwo trwać, dla iadowitoſci oney wilgoty kthora ſie w mleko obracza. GlabGad D6.

W charakterystycznych połączeniach: jadowitość oddalać (2), odejmować, odjąć, wyganiać, wymiatać.

Szereg: »ostrość i jadowitość« (1): á tak oſtroſć y iadowitoſć iego [nasienia wilczego łyka] bywa oddalona/ gdy będzie w oczcie namocżono przez dwie godzinie FalZioł I 76b.
Przen: Wielką szkodliwość, zło [czego] (1): Tedy dopiero wſpomnieli grzechu ſwego iádowitość y ná co teſz y ſami przyść mieli SkarŻyw 263.
2. Złość, zajadłość; rabies Mącz, Cn; animis acerbitas Cn (6): Rabies, Wściekliwość pſów. Sed etiam transfertur ad homines, Yádowitość albo rozyędzenie/ ſzaleńſtwo. Mącz 344d, 499b; Y w krothochwilach znáć iádowitość cżłowiecżą. RejPos 247 marg; RejZwierc 77v.

jadowitość na kogo (1): Iádowitość cżártowſka ná dobre. SkarŻyw 226.

W porównaniu (1): A wybaw iuſz od tey ſrogoſći mieczowey duſſę moię/ á od iádowitoſći tákiey práwie iáko pſiey iedyną myſl moię. RejPs 32.

Synonimy: 1. ostrość; 2. okrutność, rozjędzenie, srogość, zjadłość.

Cf JAD, [JADOWISTWO]

LW