[zaloguj się]
[pdf]

1. JUTRO (71) sb n

Fleksja
sg
N jutro
G jutra
A jutro
L jutrze

sg N jutro (6). ◊ G jutra (51). ◊ A jutro (12). ◊ L jutrze (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

1. Dzień następujący bezpośrednio po dzisiejszym; przyszłość; cras Mącz, Cn; crastino Mącz, Vulg (66): A tako Iezus na prozbę ijch pokorną/ obietzál ſie s nimi bytz przez iutro/ to ieſt przez ſrodę tzaly dźień. OpecŻyw 78v; KochPieś 23; że y tobie/ wiecżnośći/ á co więtſza/ y iutrá tu nie obiecano. LatHar 578; Nie troſzczćieſz ſię tedy o iutrze. WujNT Matth 6/34.
Przysłowia: lepſze iedno dziś niż dwoie iutro RejZwierc 37v; lepſze dziś niż iutro RejZwierc 239v.

dziś to náſz cżás właſny/ iutro iuż nie náſz RejZwierc 66v.

Poki poty/ áby ſie ták iedno roiło/ Chociay iutro obieſzą/ áby przez dziś było. RejWiz 190.

Zwrot: »(po)czekać jutra« (2): Dziatki nic śię nie lekayćie/ Prześpiecźńie iutrá cźekayćie BierEz O, G3.
Wyrażenia przyimkowe: »do jutra« = in crastinum Mącz, Vulg (41): BierEz C2v; a tam do iutra przebywáy ij pociechy ſwé cżekáy. OpecŻyw 30; March3 X; Diar 51; RejPos 316; Zapłáty naiemnikowi twemu nie záwſćiągay do iutrá. BibRadz Lev 19/13, Ex 23/18, Lev 19/3; BielKron 53v; Mącz 167a; Iuż twoiá ákcia do iutrá muśi trwáć RejZwierc 70v, 30v, 83v; kto wie będęli do iutrá żyw? SkarŻyw 355: NiemObr 24; PudłFr 73; narozmyslenie sobie bierze do iutra ActReg 157, 60; Y poimáli ie/ y podáli do więźienia do iutrá [in crastinum]: bo iuż był wieczor. WujNT Act 4/3; SarnStat 145, 815.
~ Zwroty: »do jutra odłożyć (a. odkładać)« = in crastinum differre Mącz; recrastinere Calep [szyk 14 : 2] (16): I chc(i)eli tedyż [posłowie] iśc ku KJM z tym, ale iż panow przy Krolu wiela nie było, odłożono im do jutra. Diar 54; Mącz 67b, 88b; [Woiewoda] miał ten obycżaj/ niemal káżdą rzecż/ ábo do kilká dni/ ábo przynamniey do iutrá odłożyć GórnDworz R, H4v, O, R, V2v, Dd5, Mm7v; RejZwierc 59v; CzechRozm Av; SkarŻyw 510; Calep 900a; SarnStat 789; GórnRozm E.

»od jutra do jutra odkładać (a. odłożyć)« = odwlekać w nieskończonośćj odkładać na przyszłość; in posterum Mącz (2): Mącz 314e; Boię ſie by nieprawdá/ co dawno okrzczono/ Co od iutrá do iutrá bywa odłożono GosłCast 68.

»(po)czekać do jutra« [szyk 2 : 1] (3): ále tá rychley przycżyná ieſt iey ſmierći/ iż ſie iey długi cżás zdał cżekáć do iutrá GórnDworz Y8v; RejZwierc 55, 85v. ~

»na jutro« (9): Leop Ios 7/13; BibRadz Num 11/18; GórnDworz c8; nágotuycie ſie wſzyſcy ná iutro/ pewnie go ná tey gorze widzieć będziecie RejZwierc 9; Nieucżynny. Trzebá ſie rozmyſláć ná to/ Iż nie iutro będzie láto. Nie záwżdy iágod zbieramy/ Ná iutro ſie rozmyſlamy. RejZwierc 232v; WujJud 241; trzebá ná iutro przeyrzeć co ſię wkośćiele cżytáć y śpiewáć ma. SkarŻyw 507; ActReg 9.

~ Przysłowie: Gdy dziś potrzebę będzieſz miał: Pátrz by ſie ná iutro oſzcżymiał. BierEz G. ~

»w jutro« (1): Boć ſzczęſeie podobne wodzye/ Dziś ieden drugyego zbodzye/ Ale záſię w drugye iutro/ Przynieſieć ſuknię y futro BielKom F2.

»za jutra« = nazajutrz; perendie Mymer1 (2): Mymer1 5; Thedy záiutrá obudźił rybitw ráno pielgrzymá HistRzym 37v.

2. Ranek, rano (5): Cras et Crastino, Yutro/ Zaránie. Mącz 67b, 207a; Y ſpáli tám w onym chlewie A gdy iutro było/ záwołał Anyoł goſpodarzá HistRzym 29.
Wyrażenie przyimkowe: »z jutra« (2): Ráno/ et z iutrá. Mané. Calag 210.
~ Szereg: »bądź w wieczor bądź z iutra« (1): ták Bog tobą władnie wſzelák/ gdy racży tedy lężeſz wznák/ bądź to w wiecżor bądź z iutrá/ ſkryta iego godziná ArtKanc S4. ~

Synonimy: 2. rano, zaranie.

Cf [DOJUTRASZEK], DOJUTREK, DOJUTROWANIE, DOJUTRZNY, JUTRZA, JUTRZE, NAZAJUTRZ, POJUTRO, POJUTRZE, ZAJUTRO

JW