[zaloguj się]
[pdf]

KANCER (25) sb m

c- (15), k- (10).

a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie); teksty nie oznaczają é.

Fleksja
sg
N kancer
G kancera
D kancerowi
A kancer

sg N kancer (14). ◊ G kancera (1). ◊ D kancerowi (2). ◊ A kancer (8).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w.

Znaczenia
Wrzód, guz złośliwy; gangraena Calep, Cn; polypus Calep; cacoethes, cancer, carcinoma, erysipelas, herpes, nome, phagedaena, phagedaenicum ulcus, therioma, ulcus Cn [cancer – rak BartBydg, Mącz 33b, Calep; ‒ też niemoc niejaka, rak zową Mącz 33b] (25): Też naprzeciwko Cancerowi która ieſth bolącżka barzo ſzkodliwa tak iż mięſo pada gdzie ſie wkorzeni/ á tak wezmi prochu ſtego korzenia Wężownikhowego FalZioł I 126c, III 35d, IV 3b; Polypus ‒ [...] Kanczer nanoſie. Calep 819a.

W połączeniach szeregowych (3): Na aperturi ieſth dobra maſć, iako na Cancer, na fiſtułę/ na Carbunculus/ y na inſze apertury y bolącżki. FalZioł I 146c, V 109v; A nie kiedy y zdrowe ćiáło przezen ſię cżyśći. Gdy záśię (choć z tegoż ćiáłá wynidźie) kancer/ karbunkulus/ morowka/ ábo co temu podobnego: tedy tám plaſtry mieyſcá nie máią PowodPr 37.

W porównaniach (5): KromRozm I N3; KrowObr 205; mowá ich ſzerzy ſię iáko káncer WujNT 2.Tim 2/17 [idem] s. 738; Páweł S. z towárzyſtwá wiernych wyklina y wyrzuca/ iáko wrzod káncer ktory ćiáło wſzyſtko pſuie. PowodPr 38.

Wyrażenia: »bolączka kancer« (2): korzenie Czelidoniowe [...] wyſuſza kroſty złe w vſciech y goij/ á nawięczey bolącżcze kanczer barzo ſie przeciwi. FalZioł I 30c, ‡‡2d.

»kancer choroba« (1): Gangraena ‒ Kancer choroba. Calep 447b.

»wrzod kancer; wrzod, ktory zową kancer« [szyk 11 : I] (5; 7): Też ktory by cżłowiek miał Cancer wrzod albo thrąd na ſobie/ vwarzywſzi Epitimum s polną rutą/ s paprotką, á tego ſie napijać poranu przez kielo niedziel FalZioł I 50b, I 126c, 146a, 152b, d, II 3c, V 106, 115; KromRozm I N3; KrowObr 205; Przyiechawſzy do Konſtánthynopolá od wrzodu ktory zową Káncer vmárł ten okrutnik BielKron 259; PowodPr 38.

Szereg: »fistuła i kancer« (1): Też ſok noſtrzegowy s ſokiem czelidonijey/ przycżyniwſzy trochę prochu boliarmeni/ á tego napuſzcżay w fiſtułę y na kanczer, abowiem wyſuſza ty to wrzody FalZioł I 82d. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

Synonim: rak.

Cf KANKIER

AL