[zaloguj się]
[pdf]

KAPAĆ (43) vb impf

Oba a jasne.

Fleksja
inf kapać
indicativus
praes
sg
1 kapię, kapåm
3 kapie
praet
sg pl
3 f kapała m an
n kapało subst kapały
fut
sg pl
3 f będzie kapała, będzie kapać m an
n będzie kapało, będzie kapać subst kapać będą
conditionalis
sg
3 m by kapåł
n by kapało

inf kapać (4). ◊ praes 1 sg kapię (5) [w tym: -e (2)], kapåm (5); -ę : -åm Mącz (2 : 1), Calep (3 : 4); ~ -åm Calep (3), -am (1) Mącz, -(a)m (1). ◊ 3 sg kapie (9). ◊ praet 3 sg f kapała (1). n kapało (3). ◊ 3 pl subst kapały (1). ◊ fut 3 sg f będzie kapała (2), będzie kapać (1); będzie kapała FalZioł; będzie kapała : będzie kapać Leop (1 : 1). n będzie kapało BielKron (2), będzie kapać (1) FalZioł. ◊ 3 pl subst kapać będą (1). ◊ con 3 sg m by kapåł (2). n by kapało (3). ◊ part praes act kapiąc (2) Oczko, Calep, kapając (1) GórnDworz.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Spływać, spadać kroplami, ciec, sączyć się; stillare BartBydg, Mącz, Calag, Cn; distillare, impluere, manare, perpluere Calep, Cn; guttare BartBydg; exstillare, liquere Mącz; depluere, destillare Calep; casitare, decidere, stillam demittere, guttatim fundere, (guttam) instillare Cn [w tym: bezpodmiotowo (16)] (43): BartBydg 236; ieſli też przed tym oznaymili wołánim ſwoim/ áby ludźie przechodzący ná ten czás ſye wárowáli/ á gdźie kápie nie przechadzáli. GroicPorz mm2v; Mącz 112a, 195b, 415c; Oczko 9; Calag 399a; Distillo – Kapąm. nadoł kapie. Calep 334a; Guttatim – Kapiąc. Calep 467a; Stillicidinm – Mieſcze gdzie kapie. Calep 1006a, 308a, 313a, 512b, 1006a.

kapać do czego (2): Dla niedbáłośći pogniją ſtrzechy domowe/ á dla ręki leniwey będzye kápáło do domn. BielKron 82; Quum coenaculum perplueret alio nos contulimus, Gdy do kownáty kápáło/ yndzieſmy ſie przenieśli. Mącz 307a.

kapać z czego (7): FalZioł III 39b, V 98; Leop 4.Esdr 5/5, Ioel 3/18; Boki mu wybodzyono/ áże z nich kreẃ kápie. RejZwierz 120; przeto Poetowie piſali o nim [o mieście Rodys]/ iż tám złoto kápáło z niebá/ gdy ſie Pállás rodziłá z głowy Iowiſzowey. BielKron 26v; y nád tho ieſzcze/ hántfos álbo ſzkopiec/ tám ták ma być vſádzóny/ áby zwyżſzégo mieyſcá ten ſtrumyſzczek kápał Oczko 16.

kapać na kogo, na co (3): SeklKat Q3; aby się nam to nie przydało, co nieobacznemu gospodarzowi się przydawa, ktory mając sklep mocny, miąższy, dopuści nań kapać, tak, że się po kęsu rysuje, aż wszytek razem upadnie. DiarDop 108; Ten płácże á ow ſpiewa/ drugi ſie w łeb drapie/ Ten pod namiotkiem lega/ ná drugiego kápie BielKom Bv; Rzepá w dole ſprochniáłá bo kápáło ná nię. RejWiz 92; á ze krwie ktora ná morze kápáłá/ pocżęłá ſie y vrodziłá Wenus. BielKron 20, 44v; rymy ſye chronić/ áby záś ná płuce nie kápáło SienLek 92v. Cf Fraza.

kapać w co (2): Wezmi kota tłuſtego á odrzy gi/ włoż tak czałkiem w gęs oſkubioną, á vpiecż tak oboie poſpołu/ podſtaw iakie nacżynie w czo tłuſtoſć będzie kapała FalZioł V 112, III 39b.

kapać czym (1): nád to niebioſá iego kápáć będą roſą. BudBib Deut 33/28.

Przysłowie: Wſzák kropiá wody kápáiąc vſtáwicżnie [...] naitwárdſzy kámień zdziuráwi GórnDworz Bb5v.
Fraza: »krople kapią [na co]« (1): patrzyla na oblicżé ſyna ſwégo/ tako ijż też krople krwawé na oblicżé iéy ij na odzienijé kapaly. OpecŻyw 145v.
Zwroty: »po kropce kapać« (1): Mano ‒ Pokropcze kapąm. Calep 636b.

»za szyję kapać« [szyk zmienny] (5): RejRozpr F2v; Szkápy drżą á chłop płácże zá ſzyię mu kápie RejWiz 13, 72; Zá ſzyięć kápie/ ſłońce ćię vpali/ Ten żywot/ chybá ſzalony pochwali. PudłFr 43; RejZwierc 177v.

W przen (2):

kapać na co (1): Spráwy dobre, drugiemi dobremi ſpráwámi Pokłáday, żeby ná nie zwierzchu nie kápáło. CiekPotr 22.

Zwrot : »kapać za szyję« (1): Tákże też ty gdy widziſz iáką chmurę ná iákiey bieſiedzie/ á oná ſie ná thę nieſláchethną burzę ná gniew á ná zwádę zánośi/ [...] rádſzey idź precż/ á nie dáy ſobie tey plugáwey plucie kápáć zá ſzyię. RejZwierc 80.
[Przen: O niepowodzeniach życiowych [na kogo]: gdy świat wſzyſtko po woli má/ iuſz tak rozumie żeby to ſcześćie/ było mu początek po śmierći dobrégo mięniá/ [...] A tym zaś/ na które tu ze wſząd kapie/ za żywota śię piekło poczynało MurzNT 18 (Linde).]

Synonimy: ciec, kropić, padać, sączyć się, ściekać.

Formacje współrdzenne: skapać, wkapać, wykapać; okapiać, wykapiać; przekapować; przekapywać; kanąć, ukanąć; kaniać.

Cf KAPAJĄCY, KAPANIE, KAPANY, KAPIĄCY

ZZa