[zaloguj się]
[pdf]

KĘDY (1173) pron i cn

pron (1164), cn (9).

-ę- (1100), -ą- (21), -e- (15), -a- (15), -an- (11), -en- (10), -ye- (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XIX w.

Znaczenia
I. Zaimek przysłówkowy (1164):
1. Wskazuje na miejsce w najszerszym pojęciu: gdzie; ubi Mącz, Cn; alicubi, uspiam, usquam, ut Cn (889):
A. Pytajny (105):
1) W zdaniu pytajnym (28):
a. W pytaniu niezależnym [w tym: w pozycji inicjalnej (18), na dalszej pozycji w zdaniu (8); „kędyby” (1)] (26): Vkaſz piſmo Swięte proſzę ćię? Kędyś to wytzytał KrowObr 12; RejZwierc [233]v; Zaż nie dźieśięć ieſt oczyśéionych? á dźiewięć kędy ſą? WujNT Luc 17/17; CiekPotr 87; GosłCast 67 [2 r.].
a) W tytułach, marginesach, spisach treści (6): Kędy ieſt Kosćioł poſwięcony. KrowObr 102v marg [idem] Ssv; WujJud 14v marg, L12.
Szereg: »kędy a (i) jako« [szyk 1 : 1] (2): RejPos 143 marg; Iáko y kędy śiadáć v ſtołu ná kołácyey. WujNT Luc 14 arg.
α. W pytaniu retorycznym (14): Gdźie to/ kędy śię więc oni podzieią którzy nápotępięniéi vczą i złoſliwie żyią MurzNT 18; KrowObr 116v; Y z kądże ſzukáć mądroſći/ á kędy ieſt mieyſce rozumu? BibRadz Iob 28/12; SarnUzn D4v; HistRzym 83; A iákoż ſie iey rozlitowáć nie maſz [...]/ ieſli iey wżdy nie naydzyeſz wſpomożenia iákiego: kędyby iey rátowáć/ cżymżeby iey pomoc/ gdzieżby iey doktorá ſzukáć? RejPos 75; BiałKat 128v; Ktemu/ przydáią y to zá iednę tego przycżynę/ iż im też wſzytkim zá rowne dáne ſą klucże á primatus Papae kędy? CzechEp 172; BielRozm 4; akędy lepiey vwazniey, y bespieczniey yz zwiętszem Rptey vczciwym, mozebydz otym Stanowiono, iako naSeimie ActReg 136; GrabowSet C2v, 12, I3v; GosłCast 23.
b. W pytaniu zależnym [w postpozycji] (2): Ale mogłby go kto pytáć/ gdźież wżdy ſłowá Bożego ſzukáć/ y kędy ie właſnie vpátrzyć mamy? NiemObr 70; WujNT 435.
2) W zdaniu (lub w równoważniku zdania) dopełnie [w tym: bez zapowiednika w zdaniu nadrzędnym (68), z zapowiednikiem w zdaniu nadrzędnym (3); w postpozycji (63), w antepozycji (7), w interpozycji (1); „kędyby” (7)] (71): On to bacżąc obiezdził około miaſta, przepatrzaiąc kędibi na mgleyſze było abigo tim richley dobył MiechGlab 56; Wiele tą łodzia po światu pływała A sam to Bóg wie, kędy niebywała. RejŁas w. 29; LibLeg 11/[322]v; theda czlowyekowy vbogiemv zgrochowa wzyąli dwv konyu, kthore Hannuſch pucher przedall, Alye nyewye kądi LibMal 1553/177, 1546/111v, 1547/131, 131v, 1553/172v, 1554/183v, 190; LubPs F2; Vkaſz kędy Pan Bog przykazał tákowe roſkoſzne vboſtwo? KrowObr 140, 202v, 203, 210; A kiedy mu powiedzyał kędy go boláło/ Ieſzcże ſie potym bárzyey chłopiſko zdumiáło. RejWiz 61, 28v, 113; RejZwierz 140; BibRadz 1.Reg 26/5; BielKron 246v, 416v, 452v, 459; KochSat A4; Nie moẃcieſz iuż więcey/ kędy to w piſmie ieſt Bog ieden we trzech oſobach SarnUzn E; HistRzym 97, 108; BiałKat 123v [2 r.]; Abowiem kiedy nań wiátr powienie/ tedy go wnet nie máſz/ áni znáć kędy było mieyſce iego. GrzegŚm 2; Strum D2, F3, F4v; CzechRozm 18v [2 r.]; CzechEp 360 [2 r.]; Niewiem tedy/ kędyby tákowego kośćiołá/ ktoryby nie błądźił ſzukáć máią NiemObr 179, 18, 144, 173; WisznTr 19; KochPieś 48; GostGosp 12, 36, 38, 146; WujNT przedm 16 [2 r.], 25, Mar 15/47, Ioann 20/13; SarnStat 470, 497, 1161; Dobrze mu ſię wodziło. (‒) Ale wżdy moẃ kędy? (–) We Fráncyey. CiekPotr 69; GosłCast 65.

W połączeniach szeregowych (2): ktory z nátchnienia Duchá S. dobrze rozumie/ kiedy/ kędy/ iáko y poki co ma być chowano. WujNT 463, 835.

Fraza: »nie, co wiedzieć kędy« (5 : 1): LubPs ff2; Po máłym cżáſie nie wiedzieć kędy ſie podziáłá. BielKron 323, 100, 453; CzechEp 330; Bo ácżći ptak co wiedźieć kędy on nie śiędźie KmitaSpit C3.
Szeregi: »gdzie a kędy« (1): gdyż wiemy gdzye ieſt/ á kędy ieſt wyſławion ſwięty Máieſtat iego RejPos 258v.

»jako, kędy« (2): A vkaż mu yako kędy Ma oćyſcżic ſwe ſumnienie RejKup Pv; GrabowSet V4. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»kędy i kto« (2): CzechEp 365; każdy dźieśiątnik może wiedźieć/ kędy/ y kto co dżiáłał GostGosp 146.

3) W zdaniu (lub w równoważniku zdania) podmiotowym [tym: bez zapowiednika w zdaniu nadrzędnym (2), z zapowiednikiem w zdaniu nadrzędnym (1); w postpozycji (2), w antepozycji (1)] (3): KromRozm II y3; Y Przyźie mu ná pámięć z kim ſpi/ ábo kędy KlonWor 68.

W połączenia szeregowym (1): (boć też to wiádoma kiedy y kędy y przez kogo co naprzod vkowano.) CzechEp 71.

4) W zdaniu przydawkowym [w postpozycji] (3): A o nim ani znaku/ kędy ſie ſam podział RejJóz B5v; áby/ dla odmiennośći Vrzędnikow y Pánow/ wiádomość byłá/ kędy prządáią poddáni ábo ich żony. GostGosp 126, 114.
B. Względny (685):
1) Wprowadza zdanie (lub równoważnik zdania) okolicznikowe miejsca [w tym: w połączeniu z (jednym lub więcej) okolicznikiem miejsca ze zdania nadrzędnego (123); w postpozycji (183), w antepozycji (108), w interpozycji (101); „kędyby” (16)] (393): a nye grodzylyszmy nynaczyem yedno na swem kądy sthara dawna plothy byvaly ZapWar 1522 nr 2279, 1529 nr 2478, 1531 nr 2469; A tákieſz z polney miłoſći Wſſytko ſie ſnádnie vroſći Y ludzie by ſie ſferzyli Snadz kędy pierwey niebyli RejRozpr 14; LubPs N5v, Y5v; Rátz nas poſádzić/ kędyś teraz s twoim Synem/ w niebieſkim páłacu Amen. KrowObr 171v; Leop Lev 14/13; RejFig Bb2v; RejZwierz 72v, 83v; á kędy ſą ſtárcy/ nie ſzcżebiec wiele BibRadz Eccli 32/11 [13], Is 36/11; BielKron 60; Prot C3, D3; RejZwierc Av; BielSpr 42v; RejPosRozpr c3v; BudBib 3.Esdr 4/36; HistHel D3v; á o tym wiédz że ták Staw być nie może/ czynión álbo ſypan: tylko kędy źiemiá tęga Strum N2, E4, H2, O; Leżałeś w Micháyłowie potym kędy byłá Archaniołá świętégo Cérkieẃ Micháiłá. KochJez B4; KlonŻal C3v; PaprUp Kv; ActReg 44; GostGosp 54, 56 [3 r.], 60, 86, 98, 114, 158; GrabowSet Yv; WujNT przedm 14, s. 69, 217 [2 r.], Ioann 11/32; SarnStat 131 [4 r.]; A kędy ſtąpił ſzćiéſzká ze krwie ſię czyniłá. SiebRozmyśl H3; KmitaSpit C4; KlonFlis Dv; KlonWor 43.

W połączeniach szeregowych (2): y záſługi tychże świętych ſwoich kędy chce/ iáko chce/ kiedy chce/ dźiwną y niewymówną mocą y dobroćią nam záléca. BiałKat 156; GrabowSet Y2.

W charakterystycznych połączeniach: kędy chciał (chce(sz)) (7), należy, raczy(sz) (5).

Połączenia: »gdzie indzie kędy« (1): Złeć tárgi bywáyą ná to w myáſtecżkách/ lepſſe gdzye indzye kędy dobrzy krámárze GliczKsiąż Mv.

»kędy jedno« (1): Vcżynię żeć ſie ſtáwię kędy iedno racżyſz CzahTr K3.

»odtąd kędy« (1): (marg) Długość y ſzerokość Słowiáńſkiego narodu. (–) Od tąd kędy Maeotis zamulona leży KlonŻal A3v.

»ondzie kędy« (1): A ia ćiebie chwalić Boże nie przeſtánę/ Tu w ćiele y ondźie kędy z duchy ſtánę. GrabowSet C2v.

»stąd kędy« (1): Iedni z tąd/ kędy ſłońce wyſtępuie z morzá: Drudzy/ gdźie gáśnie wieczorna zorzá. KochPs 164.

»tam(że) ... kędy, tam kędy, kędy ... tam« = ibi ... ubi Mącz (31 : 26 : 14): Kędy káka tám bywa gnoy March1 A3v, A3v; LibLeg 11/42v; RejRozm 399; MurzHist E2; MurzNT Mar 5/40; LubPs Qv [2 r.]; Izali tám byłá ziemia tzárowána/ kędy był pogrzebion Pan Kryſtus? KrowObr 104v, 10 [2 r.], 10v, 102v [4 r.]; Rzecże ku młodzyeńcowi/ to ten złoto iada/ A wżdy widziſz nie záwżdy tám kędy chce ſiada. RejWiz 65v; Leop Ps 49/23; RejFig Dd; RejZwierz 7v; BibRadz I 328d marg; KwiatKsiąż L2; Mącz 500c; Prot A4v; SienLek 2v; BiałKat 93, 101, 201; Vchoway Boże w inſzych opijáć ſie kráioch/ Tám kędy ſie kocháią w zacnych obycżáioch. RejZwierc 252, 271; RejPosWstaw [1102]v; bo ſye [wielki karp] támże położy kędy y máły Strum P, E2v, E4, F2, F4v, 12 [2 r.], 14, P4v; StryjWjaz A2v; PaprPan M4v; kędy ieſt kośćioł/ thám y Duch Boży SkarJedn 10; KochTr 10; NiemObr 20, 26; KochFr 103; KlonŻal A2v; WerGośc 226; ArtKanc Lv, O14v; á to tám ma bydź/ kędy wielki zbytek ſłomy. GostGosp 82, 6, 48, 70, 98, 110, 124, 148; GrabowSet Y2; WujNT Ioann 6/62[63], s. 332, 662; SarnStat 131, 132, 355, 474; Ieſt źiemiá ná wſchod ſłońcá Indią rzekáią/ Tám kędy Pigmeowie niewielcy mieſzkáią. KmitaSpit A2; CiekPotr 3; CzahTr A3v; GosłCast 47.

»tędy ... kędy« (2): Iakom yą thady grodzyl ploth kady(m) sthal sthary ploth ZapWar 1523 nr 2223, 1525 nr 2158.

»tu ... kędy, tu kędy, kędy ... tu« (2 : 1 : 1): A pilnie ſie tu modli o wybáwienie wſzytkiego koſciołá ſwego/ kędy mowi LubPs PO, A4; Kędy ciáło tu y kreẃ RejFig Ee2v; GostGosp 18.

»wszędy ... kędy, wszędy kędy jedno« (4 : 1): w oknie wiechcie/ ſthoł cżámletowy/ bo wſzędy wzory po nim kędy ſie piwo lało RejZwierc 61 v [idem WerGośc ]; BudBib Eccli 39/35[37]; WerGośc 235; Vrzędnik káżdy z nowego w Ieśieni ma Inwentarz ſpiſáć wſzyſtkiego co ſie rodźi/ w gumnie/ w oborze/ w ogrodźie/ w ſádu/ ná polu/ w ſpiżárniey/ y wſzędy kędy iedno rzecż okaże GostGosp 66, 132.

Frazy: »kędy (jest po)trzeba« (4): BielSat N2; Teć rzecży kocháią ſię w roſkazániu iego/ á wſzędy ſą pogotowiu ná ziemi kędy ieſt potrzebá [super terram in necessitatem praeparabuntur Vulg] BudBib Eccli 39/35[37]; BielSjem 38; Ná Zimę piecow zewnątrz opráwić kędy trzebá GostGosp 66.

»kędy się widzi« (1): widziſz/ że ſámiż haeretykowie kędy ſię im widzi/ przekłádáią Doktory nád ſámo piſmo Boże. WujNT 379.

Szeregi: »kędy, (i) jako« [szyk 3 : 1] (4): BielKron 363; Ciało Chriſtuſowe może być kędy, y iáko raczy. WujNT 81 marg, 408, Yyyyy. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»kędy i kiedy« [szyk 1 : 1] (2): y wteỳ mierzem się nieraz wm opowiadał zem gotow lidzbę czỳnic, kiedỳ ykędy wm raczyſz ActReg 163; CzahTr A3v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

a. Z odcieniem czasowym lub warunkowoczasowym (pojęcie miejsca często występujc ze znacznym osłabieniem): gdzie i kiedy, gdzie i jeżeli (243): Zadny ſie cżłowiek nye zbáwi kędy ſie gniew ruſſy. LubPs N2, Y5v marg, gg2; Abowiem ten błędny woł/ kędy wolna trawá/ Radby y płot przełomił/ chociay tám zła ſpráwá. RejWiz 190; chłopi ze wśi/ zebrawſzy ſie ich kilko dzieſiąth thyſiąc/ biorą gwałtem w Rzymie/ y zábijáią kędy cżego może doſtáć BielKron 234v; RejZwierc 92v, 188v, 215v; tho ieſt napożytecznieyſzy ſtaw/ á zwłaſzczá kędy mogą być ſtáwy wiélkié/ ábowiem w tákim ſtáwie Rybá dobrze rośćie Strum D2v, B3, D2; KochPs 179; KochTr 11; KochBr 151; Koty narychley ſzcżurki wygubi/ kędy ſie zámnożą GostGosp 18; A kędyby doyźrzał ieden drugiego w złodźieyſtwie/ ma cżworáko zápłáćić GostGosp 90; Vrzędnik kędy nád rzeką ieſt/ ma ná Wioſnę ſzcżublętá/ kárpiętá/ y wſzeláki drob łowić GostGosp 100; Kędy wodá dáleko/ ſtudnią lepiey mieć blizu GostGosp 106, 24, 26 [4 r.], 40, 56, 58 (49); Aczkolwiek iáko Páwłowi wolno było y Zydy náwrácáć kędy ſię tráfiło WujNT 655; Liczbá záſię wierſzá kędy ieſt przy Rozdźiale opuſzczona/ znáczy/ że kilká wierſzow w onym Rozdźiale o tey rzeczy naydźieſz. WujNT Xxxxx, 582, 676; SarnStat 439, 715, 775.

W połączeniu intensyfikującym (1): ſtárał ſie o to pilnie [...]/ áby był kędy á kędy mogł kładł twárdy kryg á twárde wędzidło ná tego ſwowolnego oſłá RejPos 247.

Przysłowie: Bo iáko mowią/ Szkodá wielkiey pracey kędy máła zmoże. GostGosp 18.

Połączenia: »gdzie indziej ... kędy« (1): Cżemuż ſobye inych gor gdzie indzyey ſſukacye/ Kędy máły pożytek ná wſſem vznawacye. LubPs P5.

»kędy je(d)no« (5): Bo ten śmierdzi/ by gowno/ kędy iedno ſiędzie. RejZwierz 140; RejPos 211, 288; obiecuyac od Czarza pomoc na każdego nieprzijaciela kendi bi ieno potrzebe mial PaprUp C2; GostGosp 114.

»kędy ... przedsię« (1): á kędy Pan nie myśliw/ przedśię záiącá rad iada. GostGosp 84.

»kędy ... tam« (18): LubPs eev marg; KrowObr 70v; bo kędi Sprawiedliwoſć przedayna/ tam przeklęctwo wielkie KochSat C; BiałKat 118v; KochPs 197; bo chłopi kędy ná borg piją/ tám ſie vbożą GostGosp 134; Snopy kędy wielkie wiążą/ tám po pułkopy máią młoćić ná dźień: á kędy mnieyſze/ tám po kopie iedney GostGosp 158,, 32, 56, 62 [2 r.], 84, 140, 156; SarnStat 460, 638, 1284.

»kędy ... tedy, tedy ... kędy« (25 : 1): LubPs Z3v; A gdzie ná wielkim Bágnie/ álbo kędyby bylo Ieźioro iákié/ álbo wodá ſtoi/ Tédy też Grundfeſtu nie potrzebá. Strum E2v; Tárliſká tedy ſą nalepſzé/ kędy ná Wśi ieſt iáka żlobowinká Strum 03, E2v [2 r.], E3, Mv, M4v, P4v; A w wielkich folwárcech/ kędy Pánie Stáre piwo pijáią/ tedy tego więcey máią mieć/ y przychowáć. GostGosp 110, 14, 24, 52, 60, 74 (14); KEdy w Przywileiu álbo w zapiśie niémáſz oſobliwéy zmianki o Woźie Woiennym: Tedy ſie to ma rozumieć/ że to záwiſło ná zdaniu Królewſkim/ álbo ná Práwie. SarnStat 303, 474, 1177.

»kędy ... to« (3): RejKup g3v; a zwłaſzczá kędy tych ſtáwów będźie kilka ieden ná drugim/ to im bywa wodá ſpora. Strum N2; WujNT przedm 16.

»tu ... kędy, kędy ... tu« (7 : 3): LubPs Xv, Z3v [2 r.], Z4 [3 r.], aa4; RejZwierz 118v; RejPos 288; iáko máło nie wſzędy w nowym teſtámenćie Chriſtuſá zową Pánem: y tu trochę niżey/ kędy wowi [!]: Izali nie ieſt vczeſtnictwem krwie Chriſtuſowey? WujNT 603.

»kędy ... wszędy (a wszędy)« (2): RejWiz 92; Cżyńże kędy możeſz wſzędy á wſzędy gwałt przyrodzeniu ſwemu RejZwierc 35v.

Frazy: »kędy może itp.« = wszędzie i zawsze [szyk zmienny] (105): LibLeg 11/4Iv; RejPs 54v, 104v; RejRozpr K3v; LibMal 1546/116; Vkraczay kędy możeſz/ wzdy ſmętku ſwoiego RejJóz B6v; RejKup g3v; ale przegłądaiac ze z znch nieprzyiacioły maią/ ktorzy miaſto dźiękowaniá kędy mogąc/ radzi iem zaſzkodzą MurzNT 46; LubPs B6v, C2v, gg2; Radbych ſie co nalepiey Boſtwu tákowemu / Przypátrzył kędy bych mogł RejWiz 165v, 2, 22, 51, 187 [2 r.], 194v; Pod nabożną figurą/ iáko mnich s trepkámi/ Kędy może tu ryie/ by świniá pod námi. RejZwierz 118v, 64v, 116; Loktek [...] trapił s kąthow vrywkámi nieprzyiaćiele kędy mogł/ nie ſtacżáiąc bitwy nierowney BielKron 372, 355, 367v; OrzQuin G4; RejAp 120v, 175; á nas w tey powinnośći zoſtáwił/ ábychmy mu kędy możemy doſyć cżynili. RejPos 33, 14, 26, 27, 29v, 54 [2 r.] (55); bo mu iuż káżdy y zaźrzy y nie życży/ y radby wydárł kędyby mogł. RejZwierc 268, 23v, 27, 35v, 76v, 90 (15); CzechEp *3, 166; NiemObr 24, 156, 172; ArtKanc Q3; GostGosp 62; Ządza wodz zdrádny y omylny wſzędy/ W łáſce twey ſzkodząc/ iáko może kędy. GrabowSet Q.

»kędy (to) może być« [szyk zmienny] (4): Kędy to może bydź/ ſtáray ſie áby ſurowemi obroki gość nie odpráwował GostGosp 24, 24, 82, 106.

»kędy (po)trzeba« (3): tedy Grobléy popráwuy/Táráſów/ Baſzt/ kędy czego potrzebá. Strum Lv; GostGosp 86, 164.

Szeregi: »gdzie, (a) kędy« (2): zmiłuieſz ſie gdzye możeſz nád bliźnim ſwoim/ á kędy możeſz nędznemu vpádlemu bliźniemu ſwemu [...] pomoc RejPos 171v; RejZwierc 253.

»jako i kędy« (1): y z ſtárych Hiſtorykow iáśnie Pokázáć mogą. Ktorych/ iż teraz niektorzy dochodzą iáko mogą/ y kędy mogą/ do cżego mnie nic CzechEp 166.

b. Z odcieniem celowym: gdzie i po co (1): Alić idzye pochwili/ on zły chłop z motyką/ Kędyby ią podkopáć/ dzyury máca tyką. RejZwierz 129v.
2) W funkcji okolicznika miejsca w konstrukcji: „mieć” + inf czasownika (3): ále gdy ſie nie miał kędy podzieć/ proſił krolá Káźimierzá áby go záchował v ſiebie BielKron 356v; Ieſli ich [ryb] záraz od Stáwu nie ma komu przedáć/ tedy ié záśię muśi w Stáwie záwrzéć/ bo ich nie ma kędy podźiéć. Strum N3; ActReg 165.
3) Wprowadza zdanie (lub równoważnik zdania) przydawkowe (186):
a. Zastępuje okolicznik: na którym, w którym lub (o ludziach) u którego [w tym: w nawiązaniu do Połączenia wyrazu określanego z zaimkiem wskazującym (51); w nawiązaniu do rzeczownika „miejsca” (41); w pozycji przed wyrazem określanym (4); „kędyby (11)] (175): woczyech szregul myal podnyescz ploth na pyerwszem myeszczv kądy przoth sztal na ymyenyv regulach ZapWar 1510 nr 2075; Y ſzedł po połáći oney/ Kędy był dom iego Pániey. BierEz C4v; Collis. [...] Gorá kędy wyno/ álbo żyto rośćye Murm 21 [idem BartBydg ], 30, 61, 142; BartBydg 30b; FalZioł I 47b; LibLeg 11/73; LibMal 1544/83v; RejKup Kv; Ty rzeczy dźiały śię w Bethabarze za Iordánęm kędy Ián chrćił [ubi erat Ioannes baptisans] MurzNT Ioann 1/28; Diar 95; GliczKsiąż C3, K6, L5v; LubPs Kv, M, N, P, Pv [2 r.], P5 marg; GroicPorz d3, 13; a wſzákoſz tylko niektore [bluźnierstwa] przypomionę/ y kędy ktore napiſano kartę náznátzę KrowObr 159, 20v, 143, 171, 177, 213v; RejWiz 10; Nie wchodź/ do domu kędy gody Leop Ier 16/5; RejFig Co7, Dd; RejZwierz 32; Y tym co byli w Hebron/ y na wſzytkich inych mieyſcách/ kędy przemięſzkawał Dawid y z ludem ſwem [et in omnibus locis in quibus ambulaverat David ipse, et viri eius]. BibRadz 1.Reg 30/31; Nie máſz żadnych ciemnoſći/ áni ćieniá śmierći kędyby ſię ſkryli ći ktorzy ſię paráią złoſćią [nec umbra mortis, ut lateant ibi operantes iniquitatem]. BibRadz Iob 34/22; Cżynili drogę po puſzcży kędy nikt nie mieſzkał [Iter fecerunt per deserta, quae non habitabantur Vulg] BibRadz Sap 11/2, I 3a marg, Gen 19/27, Deut 18/6, I 126b marg, 4.Reg 18/8 (21); Bo tam dáléy roſpuſtá/ wſzeteczność/ ſwawola: A kędy ſye to rodźi nieſzczeſna to rola. KochZg A4; Argentina taberna, Warzſtát/ álbo/ Dóm kędy myńce odmieniáyą. Mącz 15d, 11c, 84b, 97a; SarnUzn E4; GrzepGeom E2v; HistRzym 59v; RejPos 312v; BiałKat 6, 138v, 141, 333v, 338; A nalepieyby obráć gdzie chceſz mieyſce ſobie/ Kędybychmyć poſpołu mogły ſłużyć obie. HistLan D3v; RejZwierc 211v, 212; BudBib 2.Par 1/14, 6/20, 2.Esdr 2/5, 13/5; Strum B3v, B4, C4, D2, Gv (8); BudNT Mar 14/14; PaprPan A3; Vpad wiśi nád grzéſznymi/ Vpad nieuchroniony Nád narody przeklętymi/ Kędy Bóg zápomniony. KochPs 14, 72 [2 r.]; ZapKościer 1580/6v, 1584/50, 1586/68v; CzechEp 380; KochJez B3; pámiętáiąc ná one ſłowá Páná náſzego / kędy ſię nam każe weſelić NiemObr 5, 19, 28, 49, 52 (9); IDąc mirno librárią/ Kędy mądre xięgi biią/ Lubimir miedzy tituły Przeczytał/ bitwá v Huły. KochFr 116; KochSz C2; KochPropKKoch 4; ActReg 18; nie ma w tym folwárku żaden chowáć ná źimę/ kędy ſtádo/ ále do inſzego wygnáć GostGosp 86, 20, 70, 106, 134, 140 (9); GrochKal 11; GrabowSet M3v; Iáko w tym przykłádzie widziemy: kędy ná kazánie Piotrowe przyięli wſzyścy Ducha S. przede krztem. WujNT 441, przedm 28, s. 8, 56, 60, 71 (16); iáko iest oná diwizia kędy Státut dźielą in perſonas, res, et actiones SarnStat *6; A tákże máią bydź vpómnieni/ áby ośiádłémi byli/ á iżby częśćiéy oné mieyścá náwiédzáli/ kędy vrzędy y doſtoienſtwá máią [ut frequentius visitent loca, in quibus dignitates habent et officia JanStat 301]. SarnStat 81, 5v, 105, 233, 305, 307 (21); WitosłLut A6; Są to przezwiſká właſne támtych kráin ſkáły/ Kędy żorawie ſwoie obydle mięwáły. KmitaSpit K; CzahTr F4; Acż ieſt dwopożytny Pęſt/ kędy iáko żywo Hoyna źiemiá do roku dwá kroć dáie żniwo. KlonWor 76; SzarzRyt B4.

W charakterystycznym połączeniu: kędy raczysz.

Połączenia: »kędy je(d)no« (2): BibRadz Ez 34/12; muśiſz ták ná wſzyſtkich mieyſcách vczynić/ kędyby ſye ieno Pónik pokazał. Strum O2v.

»leda kędy« (1): Na tákiéy źiemi ledá kędyby byłá ledá Dolinká/ inoże Stawek zbudowáć. Strum N2.

»tam ... kędy, kędy ... tam(o)« (4 : 3): Oſyeł kędy ſyth może być/ támo ná to myeſcye ma idź. March1 A3v; KrowObr 23v; LubPs gg4v, Bo ty wſzytki perfumy co z żołądká idą/ A gdy iuż thám do głowy do tych ſklepow wnidą/ Kędy duſzá rozumna s ſwymi ſmyſły mieſzka/ Wnęt rozeznáć wſzytkiego nigdy nie zámieſzka. RejWiz 120; Strum O4; ZapKościer 1582/36v; SarnStat 304.

Fraza: »kędy potrzeba« = ubi oponet PolAnt, Vulg (2): á wy powiedaćie że w Ieruzálem ieſt mieyſce kędy potrzebá Bogá chwalić. BibRadz Ioann 4/20 [idem] WujNT Ioann 4/20.
Szereg: »kędy a jako« (1): á przywodząc ie nie inácżey iáko w głuche láſy/ kędy á iáko máią ſzukáć Páná ſwoiego RejPos 52v.
b. Zastępuje podmiot: który [w tym: w nawiązaniu do Połączenia wyrazu określanego z zaimkiem wskazującym (2)] (8): Podobny temu Státut 1569. w Conſtituc. [...] Item Stá: 47. kędy tákież odkłáda. SarnStat 401; A to wedle Státutu onégo kędy mówi: że Sędźia ante prolationem ma ſtron pytáć SarnStat 1295, 69, 452, 499, 512, 1286.

Połączenie: »kędy tam« (1) : trzebá weyźrzéć w Státut Iákubá Przyłuſkiégo. Lib. 5. fol. 801. Kędy tám y Medioláńſkié Páńſtwo, miáſto Moduáńſkié, y Kremoneńſkié zámyka SarnStat 1224.

c. Zastępuje dopełnienie: którego, który, którym [w tym: w nawiązaniu do Połączenia wyrazu określanego z zaimkiem wskazującym (2)] (3): GliczKsiąż L3; poſluchay tych ſlow/ ktoremi popioł tzáruieſz w ſtepną śrzodę/ kędy ták naprzod mowiſz do popiołu. KrowObr 92.

Połączenie: »kędy ... i tam« (1): y podzyekowal supelny saplaty vcziwemu Marczinowy Karwaykowy yako za tho domoſztwo Kyedi teraſz sbudowal y tam myeſzka ZapKościer 1586/63v.

4) Wprowadza zdanie przydawkowe dopełniające w nawiązaniu do zaimka wskazującego: w czym, czym [w tym: „kędyby” (1)] (2): A ono gdy ſię przypátrzym piſmom Apoſtolſkim/ nie tákowego nie znaydźiemy/ kędyby nabożeńſtwo Chriſtiáńſkie do pewnych cżáſow przywięzowáć mieli? NiemObr 75; Drągiem to zową kędy Port záwárto KlonFlis Hv.
5) Wprowadza zdanie rozwijające z własną treścią wydarzeniową, pozornie przydawkowe (78):
a. W nawiązaniu do rzeczownika lub zaimka rzeczownego ze zdania poprzedzającego: a w tym, a tam, i tam [w tym: „kędyby” (1)] (78): GliczKsiąż M; Gdyścye ná puſſcży kuśili mnye Páná ſwoyego/ Kędy mnye wáſſy oycowye z grzechem pokuſſáli LubPs V4v, X2v [2 r.]; Weśćieſz thy niepoſluſzne ſlugi/ á wrzuććie ie w Ogień wietzny/ kędy będzie płátz y zgrzytánie żębow. KrowObr 126, 135; Dla koſćiołá twego ktory ieſt w Ieruzálem/ kędy thobie Krolowie dáry oddáwáć będą [In templo tuo in Ierusalaim tibi offerent reges munera]. BibRadz Ps 67/30; Y náznáczyłeś iednę część Behemotowi [...] áby mieſzkał w niey/ kędy ią obthoczyło tyſiąc gor [ubi sunt montes mille Vulg]. BibRadz 4.Esdr 6/51, Deut 2/10, Ps 80/6, I 336b marg, 351a marg, 418d marg, 3.Esdr 6/23[24], 1.Mach 6/63; wrzucon ieſt ná morze/ to ieſt/ ná nędzę tego ſwiáta/ kędy pływał przez wiele cżáſow. HistRzym 40; RejPos 181v; BiałKat 131, l83v; BudBib 3.Esdr 6/23[24], 4.Esdr 6/51, Tob 14/7; Y bywa tego doſyć/ że ná wielkiéy mokrádli Stáwy buduią/ kędy o źiemię ku brániu ná Groblą trudno Strum E2; BiałKaz M2; ZapKościer 1580/11; NiemObr 25, 38, 84; PaprUp B2; GostGosp 130, 142; Kto niewié/ iáko Iáſon do Kolchów żeglował/ Kędy ſmok nieuſpiony złoté runo chował? KochFrag 41; [ukazał się] Potym nád morzein Tyberyádſkim Piotrowi/ y innym ryby łowiącym kędy też owce ſwe poruczył Piotrowi. WujNT przedm 40; y przechodzi áż ná nowy świát do Indiey/ do Ameryki/ y do Iáponiey/ kędy pierwey o niey nie ſłychano WujNT 103; TO powiedźiawſzy Ieſus/ wyſzedł z vczniámi ſwymi zá rzeczkę Cedron/ kędy był ogrod [trans torrentem Cedron, ubi erat hortus]: do ktorego on wſzedł y vczniowie iego. WujNT Ioann 18/1, przedm 40, s. 22, 187, Łuc 23 arg, Ioann 12/1 (33); METRIKę Státutową przydałem ná końcu Fol. 877. kędym vrumował y znióſł wſzytkié nieták potrzebné rzeczy z Státutu SarnStat 5, *7, 73, 440, 479, 651, 1225; á on do Soi przybieżał/ Kędy ze wſzyſtkim woyſkiem/ co ieſzcże miał leżał. KmitaSpit C3v, C3 [2 r.]; CzahTr B4v, C3; KlonFlis F4v.
b. W nawiązaniu do sytuacji przedstawionej w zdaniu (lub w zdaniach) poprzedzającym (znaczeniowo bliskie wskaźnikowi nawiążania): a, i, przy tym (21): KrowObr 202, 208; A w tym záſię vrząd iego Kápłáńſki okázuie/ gdy im błogogosłáwi [!] y dźieſięćinę bierze. Kędy oto ieſt w niem figurá Kryſtuſá páná. BibRadz I 8a marg; gdyż ia dźiś nie ćiągnę przećiwko tobie/ ále przećiwko domowi mnie odpornemu/ kędy mi Bog roſkazał [et Deus dixit] ábym ſię pośpieſzył BibRadz 2.Par 35/21, Eccli 51 arg; Strum P4v; ActReg 85 [2 r.]; Naydźie ſię tákich odmian więcey we wſzytkim Nowym teſtámenćie: Ktore vyźrzyſz w texćie tákim znákiem náznáczone ” ’. Kędy ná brzegu przy tákimże znáku ” przypiſano ſámę literę G. ktora znáczy/ że w Graeckim texćie ináczey ſię náyduie. WujNT przedm 15; Wiecznym grzechem zowie/ ten [...] ktory nie będzie odpuſzczony áni ná tym/ áni ná onym świećie. Kędy ſię vczymy od Márká ś. iż ſą niektore grzechy nie wieczne WujNT 136, przedm 14, 32, 33, s.129, 374, 378; POCZYNA ſie Proceſs práwny Stárośći, Brachij Regalis, kędy ſie kończy Proceſs ſądu Ziemſkiégo SarnStat 544.

Połączenie: »kędy tam« (4): BiałKat 118v; wſtánąć z grobow ku zbáwieniu/ á wiecżnemu osławieniu. Kędy iuż tám żadne łkánie/ nie będźie, y nárzekánie ArtKanc F19, O14v; Przeto oſobné kśięgi Extrauagantes, intitułował/ kędy tám té Dekretá znióſł/ których in methodum nie mógł záwrzéć. SarnStat 4.

6) Wprowadza zdanie podmiotowe (1): kędy co pobudowano/ po nápráwiano/ wſzyſtko iemu źle Strum R2v.
7) Wprowadza zdanie dopelnieniowe (1): Prawdáć yeſt iżći y w Polſſce okrom Krákowſkyey Akádemiey ſzkoły ſą/ ále o toć idzye kędyby był dobry preceptor. GliczKsiąż Mv.
C. Nieokreślony; wskazuje na jakiekolwiek, bliżej nie określone miejsce: gdzieś, gdziekolwiek [w tym: w połączeniu z dodatkowym (jednym lub więcej) okolicznikiem miejsca (30)] (97): Zaſię krom wyłożenia bolącżki, iżby miał w bokoch, albo kędy na inſzych ſthronach ciała ſtrzekanie/ kłocie. FalZioł V 66v, I 133a; LibMal 1548/142; MurzHist B3; Zaſz yeſt kędy rowny Bog tobye miły Pánye LubPs T2, G2v, aa5; Inſze pieniądze od trzech Złotych obrácáią częſć ná Piſárzá/ częſć do wyſzſzego Práwá/ częſć ſłudze ktory Rotuł odnośi/ iáko kędy Zwycżay nieſye. GroicPorz bb 3v; Nád to ieſzcze od nich pytáią/ ieſli by kędy co więcey krádźionego záchowáli GroicPorz kk2v, c3v, i4v, p2, p4v, q2v, bb3v, 11; KrowObr 12v, 50v, 72v; Niechayżeć iedno kędy workiem zábrząkáią/ Prętko ſie záſię zlecą by do miodu pcżoły RejWiz 13v; Leop 1.Reg 20/5, 2.Reg 15/28, 3.Reg 18/5, 3.Mach 4/3; BibRadz *6; BielKron 9v, 90v, 138, 140v; KwiatKsiąż E, 12; RejPos 330v; BiałKat 328v; Pátrzay ieſliżeś ſłychał álbo cżytał kędy/ Iáką oni chytroſcią poſiadáli wſzędy. RejZwierc 242; WujJudConf 259v; RejPosRozpr c2v; Strum N3v, P.4v; CzechRozm 44 [2 r.], 63, 130v, 147; PaprPan L; SkarŻyw 22; Bo gdyć kędy dáleko ná ſtronie mieſzkáiących ćierpieć nie może: á iákoby ie v śiebie ćierpiał? CzechEp 59; Bo ia tego nic nie pámiętam/ áby kędy piſmo ś. ták mowić miáło. CzechEp 143, *3v, *4, 61, 68, 73 (16); Przyidźie go im kędy ná powietrzu ſzukáć NiemObr 179, 31; BYch wiedźiał/ iż dźiś kędy płáći ſtátek/ Nálazłby go téż y v mnie doſtátek. PudłFr 23; ArtKanc Q3v; BielRozm 9, 28; ſlichaneli tho okrucienſtwo kendi. PaprUp L2v; y choć ná wodźie śiedźi/ tám opátrznośćią y rządem wſzyſtkiego więcey niż kędy.GostGosp 70, 22, 90, 98, 152; GostGospSieb +4; Alberté/ vpátruy ty/ ſąli konie kędy. WyprPl A4; WujNT przedm 18, s. 115, 516; CzahTr I3v; Zechćieyże nam náráić/ kędy zgębę chlebá. PaxLiz D; KlonWor 58; Máiąc tedy troche [!] piſm tákowych brátá mego/ oczekiwałem z niemi/ ázaby ſie ich więcey kędy miedzy ludźmi vczonemi náleść mogło. SzarzRytJSzarz nlb 2v.

Połączenia: »leda kędy« (2): tedy nic nie dba/ ledá kędy źiemię roſypuie Strum F3; GrabowSet Vv.

»tam kędy« (1): Oſławiony o iákie złoczyńſtwo/ gdy by ſye przed kim zeznał tám kędy ná ſtronie nie v Sądu GroicPorz hh4.

Zestawienie: »kędy indzie(j)« (6): KochZg B; Ponieważ cżęſto Papieżowie Rzymſcy/ wynośili ſię z Rzymv/ y kędy indźiey mieſzkáli NiemObr 53, 54; Ták też przeklęty ieſt/ ktorykolwiek okázuie y záleca kośćioł kędy indzie/ á nie w ſpołecznośći wſzytkich narodow. WujNT 297, 425; CzahTr A3.
Szereg: »kiedy, (i) kędy« (6): Strum Cv, H3, Q4; CzechEp 73; iż ſię ſchadzamy/ na mieyſcu tákiem/ iákiego nam Pan Bog kiedy/ y kędy vżycżáć racży NiemObr 23, 54.
** Bez wystarczającego kontekstu (2): Sicunde, Ieſli kiedy/ álbo yeſli kędy. Mącz 391c; Ubi adverbium loci, Kędy/ gdźie. Mącz 476c.
2. Wskazuje na kierunek lub cel: dokąd, w którą stronę, do czego, na co; ubi Vulg, JanStat, Cn; quo Vulg, Cn; aliquo, aliquorsum, quonam, quopiam, qunquam, quorsum, uspiam, usquam Cn (134):
A. Pytajny (25):
1) W zdaniu pytajnym (5):
a. W pytaniu niezależnym [w tym: w pozycji inicjalnej (2), na dalszej pozycji w zdaniu (1)] (3): Kędy ſię vdaſz nieboże? do Dworu? ProtStoj Ev; Strum I; A wy piękne Chárytes/ kędy ſię śpieſzyćie/ Dokąd idźieſz Orphee/ gdźie drogę cżynićie? SapEpit B3.
b. W pytaniu zależnym [w postpozycji] (2): pytay ſie oney cnotliwey tłuſzcżey/ kędy idzie RejPos 68v.
Szereg: »skąd a kędy« (1): pytáli go ſkąd ieſt á kędy chce. BielKron 92.
2) W zdaniu (lub w równoważniku zdania) dopełnie [w tym: w postpozycji (17), w interpozycji (1); „kędyby” (1)] (18): BierRaj 16; PatKaz II 63; RejKup bb3; Niewiem kędy pirwey ſie obroćić BielKom F8; muſiáłá nyebogá precż vſtąpić nic nyemáyąc/ áni wyedząc kędyby ſye ſkłonić myáłá. GliczKsiąż B2v; Iuż też wieſz kędy idzyeſz/ iż do Páná ſwegoRejWiz 106, 192; RejFig Bbv, Dd5; BielKron 318v; A ták gdy iuż pan młody przydzie do lat ſwych doſkonálſzych/ tho ieſt/ do lat wieku śrzedniego/ nielza iedno iż ſie iuż muśi ſtáráć kędy dáley ſwe kołá tocżyć ma RejZwierc 30v; Strum B2v, O2; NIe trzebá mi ſię wielé dowiádowáć/ Kędy ty chodźiſz/ doktorze/ miłowáć KochFr 62; Baczę iá kędy ty zmierzaſz GórnRozm B; WujNT Ioann 12/35.
Fraza: »nie wiedzieć kędy« (1); thák iż thylko ſześć Naw do Vliſybony przyſzło od dwunaſci/ ktore potonęły iedny z ludźmi drugie roſpędźił wiátr niewiedźieć kędj BielKron 454v.
Szereg: »skąd i kędy« (1): Wyſzedłem od oycá/y przyſzedłem ná świát/ otoſz iuſz rozumiey/ ſkąd wyſzedł/ y kędy przyſzedł. BiałKaz G4v.
3) W zdaniu przydawkowym [w postpozycji; „kędyby” (1)] (2): abowiem tak pysche kiedi nanie naczyskaly panowie yz radi doſtacz miemogla kędibi ym tego czo oniy radzyly bez szkodi znyknacz mogla. LibLeg 11/40v.
Szereg: »jako a kędy« (1): A powiecz mi ſwą ptawą [!] myſł Iako a kędy ją mierzjś RejKup ſ3v.
B. Względny (92):
1) Wprowadza zdanie (lub równoważnik zdania) okolicznikowv miejsca [w tym: w połączeniu z (jednym lub więcej) okolicznikiem miejsca ze zdania nadrzędnego (17); w postpozycji (39), w interpozycji (19), w antepozycji (10); „kędyby” (3)] (68): BielŻyw 153; LibLeg 10/59v; Iuż mię wiedz kędy racżyſz ia idę za thobą RejJóz Q, Lv; Wierę więc niechay lata iuż kędy chce ſławá RejWiz 22; Miedzy nimi pan ſiedzi/ pſia głowá v niego/ A kędy ſie obeźrzy/ wárcży ná káżdego. RejWiz 166v, I3v, 38v; OrzList c2v; UstPraw I; Kędys poźrzał/ wſzytek ná pyęć gráni vſádzony. KochZuz A2; RejZwierz 62v; ſkoro ty iedno Polakowi czćią zágroźiſz/ iuż go wiedź kędy chceſz OrzRozm Lv; KwiatKsiąż A2, 02; RejPos 130, 247; RejZwierc 58, 183; BielSpr 66v, 69v [2 r.]; Strum B3, Dv; Niechay idą/ kędy wolą. KochPs 123; MWilkHist G3; CzechEp 58; PaprUp K3v; GostGosp 108; Gdyś był młodſzym/ ſameś ſię opáſował/ y chodżiłeś kędyś chćiał [et ambulabas ubi volebas] WujNT Ioann 21/18; wolno mu ie będźie wygnáć przez gránice do cudzéy źiemie kędy chce/ bez wſzégo hámowánia SarnStat 1233, 445; KmitaSpit C5; CiekPotr 21; GosłCast 66; PudłDydo [B6].

W charakterystycznych połączeniach: kędy chce(sz) (-ę, -ą itp.) (25), raczy(sz) (3), wolą.

Połączenia: »kędy jedno« (2): by nam iedno kto ledá cżacżko vkazał/ damy ſie wieść ná powodzie kędy iedno każą. RejZwierc 194v, 102.

»tam kędy, tam ... kędy« (4 : 3): RejWiz 191; Bogacż nie gdy chce idzye álbo iedzye/ Lecż tám kędy go potrzebá powiedzie. RejZwierc 226v, 28v; OstrEpit A3; LatHar 632; SarnStat 239; CiekPotr 47.

»kędy ... tędy« (2): RejWiz 5v; owſzem czuły kędy Páſtérz ſkaże/ náſkoczą y paſtwią ſie tędy. GosłCast 66.

»kędy ... tu« (2): Kędy chceſz tu się wierć BierEz S2v; RejZwierc 28v.

»wszędy (a. wszędzie) kędy, kędy ... wszędy« (2 : 1): Boć ten cżłowiek kędy poydzie/ O nas wſzędy mowić będzie BierEz G4; Nas też wſzędzye kędy chceſz obroćiſz BielKom A2v; Strum I.

Przysłowie: Duch kędy chce wieie [Spiritus ubi vult spirat] WujNT Ioann 3/8 [idem] s. 314.
Frazy: »kędy chcieć« (1): A co nád té iedenaśćie tyśięcy beczek ſoli będźie mógł mieć/ to mu wolno będźie kędy chćieć ſpuśćić/ y przedáwáć SarnStat 395.

»kędy może (a. mogł)« (3): RejJóz C5v; Vkaże to s poſtáwy káżdy bárzo ſnádno/ Iżby to kędyby mOgł bárzo rad obroćił RejWiz 174; Strum I.

»kędy oczy niosły« (1): Co Heliaſá [...] przywiodło/ że vćiekal kędi go ocży nioſły przet Iezabel Kroliowam Izráelſkam BiałKaz Bv.

»kędy (jest) potrzeba« (4): Poſtępuyże iuż dáłéy z wagą kędyć potrzebá Strum B4, C4v; CzechEp 333; PAprUp F2.

»kędy będzie wola« (1): niech ſobie yda kedi bedi [!] bedzie wola ych LibLeg 10/59v.

Szereg: »kędy i kiedy« [szyk 2 : 1] (3): BielKron 166v, 429; przypiſuiąc to Papieżowi/ iż on może/ kiedy y kędy chce ſtolicę Piotrowę przenieść. NiemObr 54.
a. Z odcieniem czasowym lub warunkowoczasowym: do czego i gdy lub do czego i jeżeli (2): Zá Tuitią obliguią y potomki, iáko bywa, kędy reales pactiones, iáko zową, przyſtępuią. SarnStat 1270.

Połączenie: »kędy ... tam« (1): Kędy gość przydźie/ Potrzebá názwány/ Tám ſkutku nie pátrz GrabowSet Yv.

2) W funkcji okolicznika miejsca w konstrukcji: „mieć” lub „być” (lub elipsa tych czasowników) + inf lub tryb przypuszczający czasownika (lub elipsa) (10):
a. Z inf czasownika (lub z elipsą) (9): Páni wznieſie podołek/ a Iáſtrząb wnet z grzędy/ Popadł/ mnimał by Kokoſz/ iuż dáley nie kędy. RejFig Dd2v; Ze choćby kto chciał vciec/ nie będzye miał kędy RejZwierz 10; BielKron 270v; Y czáſu ſpuſtu ónego Stáwu/ będźieſz miał kędy Ryby ſádzáć. Strum I3v, E4v, N3 [2 r.]; Ow nędznik bacży/ w iákie przyſzedł błędy/ Strách go zyął/ áno vciec nie máſz kędy. KochSz Bv; Vrzędnik ma łąk przycżyniáć/ roley przykopáć/ ieśliże kędy ieſt gnoy woźić. GostGosp 8.
b. Z trybem przypuszczającym (1): POd ſzopą śię národźił/ ktorego wſzyſtek then Swiát był/ á wżdam nie miał/ kędyby śię ſkłonić miał. ArtKanc B15v.
3) Wprowadza zdanie przydawkowe; pełni funkcję zaimka „który”: do którego [w tym: w nawiązaniu do rzeczownika „miejsca” (7); w nawiązaniu do połączenia wyrazu określanego z zaimkiem wskazującym (5); w pozycji przed wyrazem określanym (1); „kędyby” (1)] (11): Y powieśił go nád ſobą/ Ku śćienie kędy legał głową. BierEz Q3; BibRadz Deut 23/12; Przidźże do iákiego práwá/ do iákiego ſądu kędy chceſz áno ſpráwuie ſwoię rzecż vbogi liśi kolnierz RejZwierc 70v; Strum D2 [2 r.], Pv; Godźienbyś był y pereł drogo nákupionych/ Iákie przeważni kupcy miéwáią zmieyſc onych/ Kędy ośm náuigáciy żeglarze bywáli Odpráwuią KochPropKKoch 3; GostGosp 120; WujNT Luc 10/1; Zá cżym ſię też pśi w kráiu onym obeſłáli/ Kędyby ſię mieli zyść mieyſce ſobie dáli. CzahTr D4v; ZbylPrzyg A3.

W charakterystycznym połączeniu: kędy chcesz.

4) Wprowadza zdanie przydawkowe dopełniające w nawiązaniu do zaimka wskazującego: do czego (1): Pátrzże gdyćby to zrownáć kędy [rzeka] wpádłá przyſzło/ Co rozumieſz wieleby na to łokiet wyſzło. RejWiz 145v.
5) Wprowadza zdanie rozwijające, pozornie przydawkowe: a w tę stronę, a do tego (2): To gdy vsłyſzał Iárowehám ſyn Newathow/ ktory był w Micraimie kędy był vćiekł przed krolem Solomonem [qui erat in Aegypto qui fugerat a facie Selomoh regis]/ tedy ſię wroćił z támtąd. BudBib 2.Par 10/2.

Połączenie: »tamże ... kędy« (1): Támże śiadł v Oycá ná práwicy/ kędy nań przez wiárę pátrzym wſzyſcy ArtKanc G17.

C. Nieokreślony; wskazuje na jakikolwiek, bliżej nie określony kierunek lub cel: dokądś, dokądkolwiek, do czegoś, na coś [w tym: w połączeniu z dodatkowym (jednym lub więcej) okolicznikiem miejsca (8)] (17): LibMal 1548/141v; Myſli ieſli w Kárybdym kędy nie zápłynie RejWiz 12, 83; BielKron 84v; HistLan E3v; CzechRozm 56v; Kiedy kędy poſłá álbo przewodniká Vrzędnik odpráwuie/ ma go Pánu/ Pániey/ y ſtárſzym ſługom opowiedźieć GostGosp 18, 32; Albo ćię kędy zánieśie wiátr ſrogi W obce kráiny GrochKal 11; przyidzieć ſię vmknąć kędy z wielką Nieſławą CiekPotr 53, 31; GosłCast 32.

Połączenia: »leda kędy« (1): głowy Szczukóm záłámuią á ledá kędy we błoto kłádą. Strum I.

»tam kędy« (1): Nákładſzy ich [szczuk] tám kędy ná ſtrónę/ to cżyni do chróſtu álbo do trzćiny częſtą przechadzkę Strum I.

Zestawienia: »kędy indziej« (2): ieſli ſię bowiem kędy indźiey przenieśie/ iuż właśnie Rzymſkim Biſkupem zwan być nie może NiemObr 54, 54.

»kędy inędy« (1): Muſićie to ſámi wyznáć iż ſie nam w tey mierze niegodzi kędy inędy vćiekáć/ iedno do piſmá Swiętego? KrowObr 2.

3. Wskazuje na miejsca charakteryzujące przebieg odbywania drogi lub na sposób osiągnięcia celu: którędy, przez co, czym; quaqua Mącz; qua Modrz (128):
A. Pytajny (24):
1) W zdaniu pytajnym (3):
a. W pytaniu niezależnym; w marginesach [w pozycji inicjalnej] (2): Kędy drogá za Pánem. RejPos 293 marg.
Szereg: »kędy a jako« (1): Kędy á iáko Páná Bogá do ſiebie przywabić RejPos 143 marg.
b. W pytaniu zależnym [w postpozycji] (1): pytay ſie oney cnotliwey tłuſzcżey/ kędy idzie/ á kędy ſą drogi iego. RejPos 68v.
2) W zdaniu (lub w równoważniku zdania) dopełnieniowym [bez zapowiednika w zdaniu nadrzędnym; w postpozycji; „kędyby” (5)] (19): ZapWar 1520 nr 2253; Alem wżdy po tych karmiach medł Aż nie bacżę kędym wyſzedł. BierEz Yv, H3v, K4; FalZioł IV 48d; Myſli ſobie nieborak/ co dáley ma cżynić/ Kędyby mogł ná onę gorę iáko wynidź. RejWiz 177, 189, 192; BibRadz Luc 5/18; BielKron 40; OrzQuin B2; thák iż iuż mácáią iáko ſlepi ſćiány/ á nie widzą kędyby ſie wyplątáć s they ciemnośći ſwoiey RejAp 136; RejPos 36v, 275; Támże ſobye kráiny/ obá rozdzielili/ Kędy ktory miał iecháć/ áby pewni byli. HistHel B3v; Bo ludźie chćiwośćią vrzędow zápaleni/ vpornie ſię ich domagáią/ nic niedbáiąc kędyby iść/ iedno dokąd [qua sit eundum, sed quo]. ModrzBaz 55v; Lecż tobie trzebá wielkiego dozoru/ Byś ſię miárkował kędy lepiey płynąć/ Gdźie ráfę minąć. KlonFlis F4.
Szeregi: »gdy a kędy« (1): ále ieden zdrayca w nocy potáiemnie ſzedł do woyſka Tureckiego vcżynił ſnimi ſmowę dáć im znáć gdy máią á kędy przypuśćić ku ſzturmu. BielKron 248v.

»kędy a jako« (1): A iż niewiedział kędy á iáko w to wkrocżyć/ tedy ruſzył onego ſtárego fortelu ſwego RejPos 25v.

3) W zdaniu przydawkowym [w postpozycji; „kędyby” (1)] (2): bedzie ządal K. yey M. abi yey M. obyczaj y rade podala, kędi bi ktemv prźidz mogly ych m. LibLeg 10/115v; RejWiz 192.
B. Względny (99):
1) Wprowadza zdanie okolicznikowe miejsca [w tym: w połączeniu z okolicznikiem miejsca ze zdania nadrzędnego (31); w antepozycji (20), w postpozycji (14), w interpozycji (6)] (40): ZapWar 1522 nr 2287, 1532 nr 2402, 2403; yechaly nyebozetha kandi znaly LibLeg 11/155; BielKron 111v, 353; Pſzenicę dla ptáſtwá przy ſtodołách/ przy oborách/ kłáść kędy ſie przechodzą źimie GostGosp 48.

W charakterystycznym połączeniu: kędy chce (chciał) (3).

Połączenia: »kędy ... poty« (2): kandym przesethl oth granycze vagielney kosczyesynskyey lyesnovolskyey pothy yesth Myrowskye gymyenye naprawo ZapWar 1520 nr 2253, 1532 nr 2402.

»tam kędy, kędy ... tam« (5 : 3): Wyemy to dobrze yze kandy shedl pan czersky od granicze sokolowskyey tam yego na prawo a mikolaya visnyewskyego na lewo ZapWar 1515 nr 2176, 1520 nr 2181; RejFig Aa4v; Acháb poſzedł ſwą drogą/ tám kędy iuż wiedzyał HistHel B3v; Strum M3 [2 r.], M3v, P4v.

»kędy tędy, tędy kędy, tędy ... kędy« (11 : 7 : 2): Iako thądy kądym szethl nyaprawo moye praczkye anyalewo mrokowszkye ZapWar 1516 nr 2124; Iako thądi kadi ya hydą hy hurząth schipie Granycze są spraviedlive Granycze ZapWar 1542 nr 2504, 1515 nr 2175 [2 r.], 2176, 2177 [2 r.], 1519 nr 2192, 1523 nr 2310 (17); á przypátruy mu krygu y ſtąd y zowąd/ áby nie tędy buiáło kędy cbce/ ále kędy iego poććiwemu ſtanowi należy. RejZwierc 113v; Strum F4v.

»wszędy ... kędy« (1): W mieſzkániu świátłó ma bydź wſzędy wiecżor/ kędy mieſzkáią/ y kędy ſie przechodzą białegłowy GostGosp 132.
a. Z odcieniem czasowym: którędy i gdy (2): Ludzye ſie obrázowi/ kędy ſzedł kłániáli RejZwierz 115v; BielKron 215v.
2) W funkcji okolicznika miejsca w konstrukcji: „nie masz” (lub elipsa) + inf czasownika (lub elipsa) (3): Iż widziſz iż ſwiát mieſza rozmáite błędy/ A przed iego ſzaleńſtwem/ do niebá nie kędy. RejWiz 177v; BudBib 1.Mach 9/45; Ieſli vćiec/ niemáſz kędy/ Nieprzijaćiół pełno wſzędy KochPs 206.
3) Wprowadza zdanie przydawkowe; pełni funkcję zaimka „który”: którym lub przez który [w tym: w nawiązaniu do Połączenia wyrazu określanego z zaimkiem wskazującym (12); w nawiązaniu do rzeczownika „miejsce”; w pozycji przed wyrazem określanym (2); „kędyby” (12)] (55): ZapWar 1536 nr 2453; BierEz L3; OpecŻyw 164v; Murm 24 [2 r.]; BartBydg 7b, 12b; FalZioł ++4a, V 94; RejPs 65, 77, 127v, 157, 166v, 211v; Ieſſczeć bych ia dziurę nálazł Kędy byś ſtey ſieći wylazł RejRozpr Fv; KromRozm II b2v; Wnetći ścieſzki vkaże kędy idź k lepſzemu RejWiz 134v, 177; Ale y drogi kędybych tám miał iść niewiem [Sed neque viam, per quam pergatur illuc, aliquando cognovi]. Leop Tob 5/2, 4.Reg 11/16; RejFig Dd2v; Kledy pod iednym zamkiem mieyſcá oględował/ Kędyby był ku ſzturmu ſłuſznie przypuśćić miał. RejZwierz 27v; BibRadz Tob 10/7, Iudith 13/19[20]; BielKron 111v, 320, 341v, 464; HistRzym 58; RejPos 12, 85v, 109v, 110, 146 (9); Ieſzcże thego dokłádáiąc/ iżby ſnádniey ſnadź wyrozumieć mogł drogę kędy wąż lezie/ kędy rybá płynie/ kędy pthak leći/ niżli kędy leći myſl á ſpráwá cżłowieká młodoſcią vnicſionego. RejZwierc [121]; y vkazał y onę dzyurę kędy przychodzili do ołtarzá onego. RejZwierc 202v, 100, 130 [2 r.]; BielSpr 53; BudBib Iudith 13/19[20]; Pátrz mu innégo mieyſcá/ ſuchégo/ kędy by téż mógł miéć dobré przyiechánie do Młyná. Strum 12; KochFrag 24; tedy przedśię przyrodzoné piérwſze rzéczyſko/ kędy piérwéy wodá ſzłá [eiusdem fluvii primaevus alveus, ubi ante deeursus aquae fuit JanStat 420]/ ma bydź zá prawdźiwą gránicę onych dźiedźictw SarnStat 466; GosłCast 55.

Polączenie: »kędy ... tam« (1): Na plácu v bron/ v wchodu mieyſckiego/ kędy wchodzą do wrot (tám) hucży [In loco portarum, in ostio civitαtis, in ingrcssu ostiorum clamet]. BudBib Prov 8/3.

Szereg: »kędy i jako« (1): Iż ieſliżeć mię Pan będzie racżył zoſtháwić ná mieyſcu ná moim/ naydzieć on drogę kędy y iáko tho będzye ſpráwić y vcżynić racżył. RejZwierc 129.
4) Wprowadza zdanie rozwijające, pozornie przydawkowe: a tamtędy, i tamtędy (1): Y wybudowáli káplice wyſokie Báálowi/ ktore ſą ná dolinie ſynow Hennom/ kędy przenaſzáli przez ogień ſyny y corki ſwoie [quae sunt in valle filii Hinnom, et ut transitum facerent filios suos et filias suas] Molochowi BibRadz Ier 32/35.
C. Nieokreślony; wskazuje na jakikolwiek, bliżej nie określony przebieg odbywania drogi lub na sposób osiągnięcia celu: którędyś, którędykolwiek, przez coś [w połączeniu z dodatkowym (jednym lub więcej) okolicznikiem miejsca] (4): BielSpr 58; Przyrzékamći/ żeć ſye iuż wodá pod nié nie podbije. Chybá by kędy po ſtrónie. Strum L3.
Zestawienie:»kędy inędy« [szyk 1 : 1] (2): A kędyż ći w tę Owczárnią weſzli/ przez dźwierzéli/ czyli inędy kędy? OrzQuin Xv; RejAp 118v.
** Bez wystarczającego kontekstu (1): Quaqua Kędyſz tędyſz/ Kędy ſie komu zda. Albo którędy ſie może doſtáć. Quaqua versus vel quaqua versum idem. Mącz 338e.
4. Wskazuje na miejsce stanowiące punkt wyjścia, początek, źródlo, pochodzenie: odkąd, skąd (13):
A. Pytajny (3):
1) W zdaniu dopełnieniowym [w postpozycji] (2): Y pocżął im wylicżáć ony ſwe przygody [...]. Y kędy wzyął on pierścień RejWiz 127, 127.
2) W zdaniu podmiotowym [w antepozycji] (1): Ale kędy pieniędzy doſtáć, tu ſęk ná mie. CiekPotr 40.
B. Względny (7):
1) Wprowadza zdanie okolicznikowe miejsca [w połączeniu z okolicznikiem miejsca ze zdania nadrzędnego] (2): A ták tám Pan káżdy [...] y Vrzędniká/ y Ekonomá pozna/ ktory dobrze ſłuży. to ieſt/ kędy przybywa intraty y napráwy wſzelákiey imienia. GostGosp 4.

Połączenie: »stamtąd ... kędy« (1): Poydz ze mną do Ptolemáidy/ [...] á z támtąd że ſię wrocę ná zad kędym przyſzedł [conversus abibo Vulg] BudBib 1.Mach 12/45.

2) Wprowadza zdanie przydawkowe; pełni funkcję zaimka „który”: z którego lub od którego [w tym: w nawiązaniu do rzeczownika „miejsce” (1); „kędyby” (1)] (4): FalZioł V 34v; RejPs 62v; Słońce wſchodźi y záchodźi/ wrácáiąc ſię do mieyſcá ſwego kędy wſchodźi [et ad locum suum transit ubi oritur]. BibRadz Eccle 1/5; Tedy ſtroná przećiwna [... ] nie ma poſtępowáć w onéy áktciiéy dla śmierći ſtrony ſwéy/ ná tych Rocéch y przed ſądem/ kędy byłá záwiſłá [in eisdem terminis et iudicio, ubi pendebat JanStat 517] SarnStat 628.
3) Wprowadza zdanie rozwijające, pozornie przydawkowe: a stąd, i stąd (1): á Wegri do Zamku wpuſtzono kendi także wielkie Skarbi wzieli PaprUp K3.
C. Nieokreślony; wskazuje na jakiekolwiek, bliżej nie określone miejsce stanowiące punkt wyjścia, początek, źródło, pochodzenie: odkądś, skądś [w tym: w połączeniu z dodatkowym okolicznikiem miejsca (1)] (2): ſámi ſie w tho Legaćikowie wdáwáią/ áby co kędy wyłudźili. BielKron 407v; W tym obráli iednego wilká ſtárego [...]/ ktorego wypráwili áby ſzedł nad ono pśie woyſko/ y żeby ſię kędy z iáki gory pilnie przypátrował ſpráwie onego woyſká CzahTr D3v.
** Dubium (w obrębie zaimka) (1): czo ſzyę tyczyę o then ogroth na kyedim [błąd, zamiast: „kędy” albo „na ktorym”] stodolka leſzy Tam Rada wſzytka nadala kv vkrziwdzyęnyą pyerzinky 5 przętoff ZapKościer 1586/6 8v.
II. Spójnik (9):
1. Wprowadza zdanie czasowe: gdy, kiedy [w tym: w postpozycj (6), w antepozyeji (2); „kędyby” (2)] (8): RejPos 174v; á ná imię niech z Apoſtołow pokaże ſol y wodę/ ktorąby też oni cżárowáli: kędy ogień w wielką ſobotę cáruiąc palili CzechEp 362.

Połączenia: »naonczas kędy« (1): Mowił nie bácznie/ á to ná on czás kędy powiedźiał/ Izaż wam może Bog wywieść wodę z tego kámieniá. BibRadz I 321a marg.

a. Z odcieniem przeciwstawienia: podczas gdy (5): PaprPan B3; iuż żagiel roſpięty/ Nawy znowu prowádźił: kędy dwá okręty Z boku ſye okazáły KochPam 85; kośćioł [...] iáko záwżdy przed tym/ ták y teraz poſyła káznodzieie ná wſzytek świát: kędy haeretykowie z drugiey ſtrony nie czynią nic inſzego/ iedno odwracáią tych ktorzy pierwey Chrześćijány byli. WujNT 393.

Połączenia: »kędy ... tedy« (1): Ahowiém kędy Slężak wſádźi Cztérdźieśći álbo Pięćdźieśiąt kóp/ ná ryby. tedy v nas beśpiecznie może wſádźić Sto kop. Strum P4.

»kędy ... to« (1): Záś kędy my ták dobrze czytamy: [...] To Graekowie ták pomieſzáli WujNT przedm 14.

2. Wprowadza zdanie podmiotowe: że, iż (1): OTo iáko ieſt rzecz dobra y wdźięcźna kędy bráćia ſpołecznie mieſzkáią [Ecce quam bonum et quam iocundum, habitare fratres etiam pariter]. BibRadz Ps 132/1.

Synonim: gdzie.

Cf KĘDY BĄDŹ, KĘDYĆ, KĘDYKOLE, KĘDYKOLI, KĘDYKOLWIE, KĘDYKOLWIEK, KĘDYŚ, KĘDYŻ, KĘDYŻKOLWIEK, NIEKĘDY, NIKĘDY

ZZa