[zaloguj się]
[pdf]

KORTYNA (38) sb f

k- (37), c- (1); -y- (34), -i- (4).

o oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N kortyna kortyny
G kortyny kortyn
D kortynie
A kortynę
I kortyną kortynámi
L kortynie

sg N kortyna (7). ◊ G kortyny (2). ◊ D kortynie (1). ◊ A kortynę (1). ◊ I kortyną (1). ◊ L kortynie (5). ◊ pl N kortyny (5). ◊ G kortyn (10). ◊ I kortynámi (6).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVIII w.

Tkanina dekoracyjna służąca do obijania ścian lub rozwieszania na nich, do wieszania jako zasłony przy łożach, na drzwiach; cortina, peripetasma Murm, Mącz, Cn; peristroma Murm; parapetasma, plaga, stragulum, tapes, velum Mącz (38): Cortina, Eyn ſerg Kortyná Peristromata, et Peripetasmata sunt aulea. Murm 147; Iako krolowa Kandacis Alexándrá w wiodłá w páłac/ á iego obrás iemu vkazáłá námálowány ná kortynie. HistAl L6v, C3 [2 r.], L4v, L7v; KrowObr 112; Cortina, [...] Kortyny któremi obyáyą ſciány. Mącz 66c, 277a, 291c, 302c.

kortyna z czego (1): v Marſchalka biſkupa kuyawſkyego ſluzacz they tho korthyny zloſka panyeiſkyego po ſzmyerczi Biſkupyey doſtall. LibMal 1551/160.

Wyrażenia: »kortyna malowana« (1): ktory [Epifanijusz] gdy vźrzał nádedrzwiámi Kośćielnemi kortynę málowáną/ ná kſtałt wyobráżenia Páná Chriſtuſowego [...]/ ſtárgnął ią y zdrápał WujJudConf 50v.

»kortynami obity« (1): á gdyż tám wſzedł nálazł łoże bárzo vſláne y korthynámi obithe. HistRzym 52v.

»kortyna wyszywana« (1): Tám widźiał ochędożne gmáchy kortynámi z iedwabiu wyſzywánymi BielKron 453.

W przen (1):
Wyrażenie: »kortynami obity« (1): Przybytku Boży [...]: mieſzkánie miſternie budowáne Bogá nawyżſzego/ y wſzelkimi niebieſkich bogactw kortynámi y zaponámi obite LatHar 595.
Szereg: »kortyna i zapona« (1): LatHar 595 cf Wyrażenie.
a. Jedna z zasłon przybytku, tj. przenośnej świątyni w kulcie biblijnym okresu przedsalomonowego (21): A przetoż thy kortyny iż tylko 28. łokći miáły wzdłuż/ były z oboiey ſtrony z Pułnocy y od Południá krothſze iednem łokćiem BibRadz I 46b, I 46a [6 r.], b; v káżdey kortyny będą kołká złote przyſzyte po kráioch BielKron 33, 33, 33v [3 r.].

W charakterystycznych połączeniach: kortyna haftowana (4), włosiana (3).

Zwrot: »kortynami nakrywać (a. zakryć), nakryty; nakrycie z kortyn« [szyk zmienny] (2 : 1; 1): Bo ony [kortyny haftowane] korthynámi włoſiánemi [...]/ z wierzchu nákrywano. BibRadz I 46a, I 46b, 46; BielKron 33.
Szeregi: »kortyna albo opona« (2): áby ſie tymi kortynámi álbo opponámi zákrył wſzytek dom BielKron 33, 33v.

»zasłona albo kortyna« (1): á położycie ten ſtoł przed zaſłoną álbo kortyną domu ſwiętego ſwiętych ná połnocy. BielKron 33.

W przen (1): Rozpoſtrzy mieyſce namiotu ſwego/ á niech będa [!] rozćiągnione kortyny przybytkow twoich [et cortinas tentoriorum tuorum extendant] (marg) Temi słowy dawa znáć rozmnożenie wiernych w kośćiele. (‒) BibRadz Is 54/2.
α. Zasłona wewnątrz świątyni rozdzielająca jej dwie części : najświętszą (miejsce, gdzie znajduje się arka) i świętą (modlitewnicę) (1): [Ołtarz palenia] Położon będzye przećiw kortynie która záſłánia Arkę ſwiádectwá przed modlitewnicą. BielKron 33v.

Synonimy: kobierzec, koc, obicie, opona, plaga, szpaler, zapona, zasłona.

Cf KOŁDRA, KOŁTRYNA

AŻ