Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: 2. KREWKA

Następne hasło: KREWKOĆ »

KREWKI (81) ai

krewki (80), krechki (1), [krzewki]; krechki GroicPorz.

e jasne.

comp krewc(e)jszy (1), [krewcz(e)jszy].

Fleksja

sg
m	N	krewki	f	N	krewkå	n	N	krewkié
	G			G	krewki(e)j		G	krewki(e)go
	D	krewki(e)mu		D	krewki(e)j, krewczejsz(e)j		D	krewki(e)mu
	A	krewki, krewki(e)go		A	krewką		A	krewki(e)
	I	krewkim		I			I	krewkim
	L			L	krewki(e)j		L	krewkim

pl
N	m pers	krewcy, krewc(e)jszy
G		krewkich
A	subst	krewki(e)
I	m	krewkimi

sg m N krewki (4). ◊ D krewki(e)mu (3). ◊ A krewki (1), krewki(e)go (1). ◊ I krewkim (2). ◊ f N krewkå (2). ◊ G krewki(e)j (3). ◊ D krewki(e)j (1), [krewczejsz(e)j]. ◊ A krewką (1). ◊ L krewki(e)j (1). ◊ n N krewkié (26); -é (1), -(e) (25). ◊ G krewki(e)go (16). ◊ D krewki(e)mu (1). ◊ A krewki(e) (2). ◊ I krewkim (2). ◊ L krewkim (3). ◊ pl N m pers krewcy, krewc(e)jszy (4). ◊ G krewkich (3). ◊ A subst krewki(e) (4). ◊ I m krewkimi (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Znaczenia

[Słaby, niewytrzymały, niestały; łatwo ulegający pokusom, skłonny do grzechu, popełniający błędy (o człowieku i jego naturze); niedoskonały, nikczemny (81) ]
- Przen: Słaby, nieprzekonywający, niepewny (1)

Słaby, niewytrzymały, niestały; łatwo ulegający pokusom, skłonny do grzechu, popełniający błędy (o człowieku i jego naturze); niedoskonały, nikczemny; debilis BartBydg, Cn; infirmus Vulg, PolAnt; fragilis Modrz, Cn; pusillanimis BartBydg; facilis ad peccandum Cn (81): Zonę ſwą miey w pocżeſnośći/ Nie cżyń przed nią nic márnośći: Krewkiegoć ieſt przyrodzenia/ Bárzoć ſie rychło przemienia. BierEz F4v; BartBydg 39; WróbŻołt 88/48; A piękne to więzienie ieſt poczćiwey duſzy Kiedy krewkiego ciała niecżnota nie ruſzy Ktore iż było z dawna kre wkie [!] obacżono Na wſzem roznmney duſzy ieſt w mocz porucżono RejJóz E5v; RejKup r6v; KromRozm III N2v; LubPs A5v, D3, Fv marg, Hv marg, 113 marg [2 r.] (16); Ale iż ći Doktorowie/ álbo oycowie Swięći/ byli takieſz ludzie krewcy/ iako y my/ y dla tego tzęſtokroć vpadáli y błądzili. KrowObr Bv, 137v; RejWiz 129; Leop Mar 14/38; BibRadz II 120c marg; HistRzym 94v; A racż wſpomoc á potwirdzić niedoſtátek krewkiego cżłowiecżeńſtwá moiego: gdyż nigdy ſam ſobye áni pomoc áni żadney rády oprocż twey ſwięthey łáſki ni w cżym dáć nie mogę. RejPos 202v, 49, 49v marg, 81, 83v, 104v (14); KuczbKat 390; BudBib 4.Esdr 14/13; ModrzBaz 57; SkarŻyw 472;, ArtKanc B20; LatHar 707; KlonFlis B3; [Vcżmyſz ſię tey pokory od Páná y od Miſtrzá ſwoiego/ ábyſmy tákież przećiw krewcżeyſzey bráćiey náſzey/ ćichymi á ćierpliwemi byli WujPos 1590 /307 (Linde); Imbecillus, ſchwach. Pol. mdły/ krzewki. Volck E2v].

W charakterystycznych połączeniach: krewkie(-i, -a) ciało (21), czlowieczeństwo (12), człowiek (5), natura (5), serce (5), przyrodzenie (12).

Szeregi: »błędny i krewki« (1): dokąd [...] w tym wygnaniu błędni y krewcy żyiąc/ obecnie z Pánem BOgiem niebędźiemy/ dotąd cżęſto vpádáć muśimy KuczbKat 390.

»krewki, bojaźliwy (a. bojaźny)« (2): duch rychly ieſt ku obietzowaniu [...] cialo ieſt krewkié/ boiazliwé ku trwaniu ij ſpelnieniu OpecŻyw 99v; BartBydg 127.

»mdły, (a) krewki« [szyk 9 : 3] (12): OpecŻyw 100v; iż ten żywot náſz mdły á krewki nie inego nie ieſth iedno grzech LubPs N3v, N3v, X4, bb5 marg, ddv; RejPos 54, 54v, 183, 206v, 246v, 300v.

»mocny i krewki« (3): W iednym Pietrze Arcyápoſtole [...] dwá ſtany ludzi ſą wyznáczone; mocnych y krewkich WujNT 180, 180 marg, Aaaaaa4v.

»nędzny a krewki« (1): mamy poznáć ochorzáłość á mdłość nędznego á krewkiego ciáłá náſzego LubPs A3v.

»krewki a niemocny« (1): Duch ći ieſt pogotowiu/ ále ćiáło krewkie á nie mocne [caro autem infirma] Leop Matth 26/41.

»krewki i nieudolny« (1): Bo iż wſzyścy ludzie ſą grzeſznymi/ przetoż też ſą wſzyścy krewkimi y nieudolnymi. WujNT 517.

»krewki a odmienny« (6): Ale iż ieſt krewkie á odmienne cżłowiecże przyrodzenie [...] wythrwáć nie może/ áby ſie zá tym fáłecżnym kąkolem vnieść nie miáło. RejPos 52v, 49v, 53, 54, 300v, 323v.

»krewki a omylny« (1): gdyż to pewnie wiecie/ iż krewkie a omylne ieſt cżłowiecżeńſthwo wáſze. RejPos 322v.

»podły a krewki« (1): y podłe á krewkie rzecży tego ſwiátá obrał Pan [infirma mundi elegit Deus Vulg 1.Cor 1/27]/ áby záwſtydał mocne GrzegRóżn K3.

»krewki i słaby« [szyk 1:1] (2): że ludźie ym ſą krewceyſzy y ſłabſzy/ á ku duſznym niemocam to ieſt grzechom ſkłonnieyſzy/ tym więcey lekarſtw y cżęśćiey potrzebuią. KuczbKat 420; NiemObr 33.

»zemdlały a krewki« (1): Ale iż zemdláłe á krewkie przyrodzenie narodu cżłowiecżego/ [...] záwżdy ſie więczey ſciąga ku złemu niż ku dobremu. RejPos 51v.

Przen: Słaby, nieprzekonywający, niepewny (1): Abowiem męká aczkolwiek ku wybádániu Prawdy bywa przydaná/ wſzákże rzecz ieſt ku zdániu ná śmierć niepewna/ krechka/ y Sędźiemu ku zbáwieniu niebeſpieczna GroicPorz hh2.

Synonimy: mdły, nałomny, nędzny, niemocny, nieudolny, odmienny, podły, słaby, zemdlały.