[zaloguj się]
[pdf]

KROLEWIC (124) sb m

krolewic (118), krolewicz (4), krolowic (2); krolewicz (w V sg) KochOdpr, KmitaPsal, KochFrag; krolowic (1) KwiatOpis; krolewic : krolewicz SkarŻyw (3 : 1); krolewic : krolowic BielKron (49 : 1).

W N sg -ic (54), -ić (1) RejJóz.

Pierwsze o pochylone, e jasne; krolowic z tekstow nie oznaczających ó.

Fleksja
sg pl
N krolewic królewicy, królewicowie
G królewica królewiców
D królewicowi
A królewica królewice
I królewic(e)m królewicami
L królewicoch
V królewicze

sg N krolewic (55). ◊ G królewica (20). ◊ D królewicowi (12). ◊ A królewica (14). ◊ I królewic(e)m (11). ◊ V królewicze (3). ◊ pl N królewicy BielKron (3), królewicowie (1) SkarŻyw. ◊ G królewiców (2); -ów (1), -(o)w (1). ◊ A królewice (1). ◊ I królewicami (1). ◊ L królewicoch (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

1. Syn króla, dziedzic korony; regis filius, infans rex, regulus Cn (119): Y wywiodiſy onego Krolewicá [filium regis]/ włożył nań koronę/ y świádectwo: tákże ij vcżynili Krolem/ y pomázali Leop 4.Reg 11/12; RejZwierz 44v, 108v; OrzRozm P3; Brutus [...] ſzedł z onym kijem przy krolewicoch. A gdy było v Delfu [...] ofiárował theż on kiy [...] o ktorym niewiedzyeli krolewicy BielKron 105v; Delphinatus ieſt kſięſtwo/ ktore Krol dawa pierwſzemu ſynowi krolewicowi BielKron 281v, 103v, 233v, 313, 313v [2 r.], 314 (18); HistRzym 9, 91 [2 r.]; RejPos 106v, 168, 305; Cżytayże záſię iákie theż práwá były vſtáwione ná ſwowolniki/ tákże też tákie/ iákiegożkolwiek ſtanu by też y krolewicem był. RejZwierc 33v, 153v; PaprPan Ff2v; KochOdpr A4; KochPs 104; SkarŻyw 573; StryjKron 557; BielSen 6 marg, 11; O ſcżęśliwy Krolewicże/ Weźmi miecż do ſwey práwicże. KmitaPsal A3v; KochProp 8; KochFrag 40; LatHar 398; KmitaSpit C5v.

królewic z czego [= skąd] (2): Olbrácht z Polſki krolewic/ ziednawſzy ſie z brátem/ zwiodł bitwę z Ceſárzem BielKron 305, 346v.

W połączeniu z imieniem [w tym: imię + krolewic (17), krolewic + imię (8)] (25): O Powyzſzeniu Sigmunta Auguſta krolewicza: na Kſieſtwo Wielkie Litewské. KlerPow kt [2 r.], 2; RejZwierz 42v [2 r.], 108v, aav; Węgrowie [...] poſłáli po Krolewicá Włádziſłáwá do Polſki BielKron 327, 215v, 367v marg, 395, 399, 403v (10); RejZwierc [33], 168; PaprPan D4v, F4, Zv; KochFr 86; LatHar 234; KmitaSpit B3v.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy miejscowej [krolewic + przymiotnik [w tym dodatkowo z imieniem własnym (19)] (33), przymiotnik + krolewic [w tym dodatkowo z imieniem własnym (5)] (6)] (39): corki Krolewſkiey z kroleſtwem Schockim Edwárduſowi Krolowicowi Angielſkiemu iáko byłá zmowá/ niechćieli dáć. BielKron 230; Witułt [..,] boiąc ſie o Kſięſthwo Litewſkie by nie przyſzło ná Krolewice Polſkie/ ſzukał rády BielKron 386, 122, 191, 226, 302v, 303 [2 r.] (20); Mącz 154a; KwiatOpis Dv; GArzius on krolewic Neápolitáńſki [...] z nieprzyiacioły mężnie ſie probawał [!] PaprPan Bb2v, D4v; SkarŻyw 542, 573, 575; StryjKron 427, 487 [2 r.], 592 [2 r.]; KlonŻal B2; LatHar + +2, + +4v, + +6; SarnStat 121; KlonKr E4, F4.

W charakterystycznych połączeniach: krolewic prawy (2), zacny (3).

Wyrażenia: peryfr. »krolewic macedoński« = Aleksander Wielki (1): Iakiégo Páńſtwá zá ſwą dźielnośćią był doſtał/ Krolewic Mácedóńſki/ y iemu był ſproſtał. KochZg A2v.

»krolewic świata tego« (1): iákoby to był wielki dziw/ gdyby iáki krolewic ſwiátá tego záſtąpił kogo/ áno go ná hániebną ſmierć wiodą/ á ſam to przyiął ná ſię. RejPos 21.

Iron. (1): (did) Iudas brat młodſzy vyrzawſzy Iozepha groźi (‒) Onos ći on krolewić/ czo go matka pieſći Nalepiey by aby tu/ zginął wnet beż wieſći RejJóz A7.

a. O Jezusie Chrystusie (5): Rozmyſlże ſobie iáki to ſyn á iáki to krolewic przychodzi do ciebie s tymi nowinámi wdzyęcżnymi/ iż ſie iuż poiednał zá cię z Oycem ſwoim RejPos 168.
Wyrażenia: »niebieski krolewic« (1): W grubym álbo oſzárpánym odźieniu [...] ná gody niebieſkiego onego krolewicá/ wniść ſię nie godźi LatHar 394.

»święty krolewic« (1): A tu ten ſwięty krolewic [...] dał gárdło á okrutnie vmęcżon zá wyſtępek twoy RejPos 106v.

Szereg: »krolewic a dziedzic« [szyk 1 : 1] (2): wiedzyáłá [go] być práwym ſynacżkiem Krolá niebieſkiego/ á práwym krolewicem á dzyedzicem niebá y zyemie: á teraz go widzi ták znędzonego/ ták zekrwáwionego RejPos 105v, 9v.
b. O wiernym, chrześcijaninie (3): Leop *A3v; A co nád nawięczey/ przypuśćił cie w rowny dział s ſobą/ vczynił cie krolewicem kroleſthwá ſwego/ bráćiſzkiem cie ſwoim zowie RejPos 74v, 79v.
2. Postać z Ewangelii św. Jana (4/46) – urzędnik, dostojnik królewski; regulus Vulg (5): NIe záraz wyſłuchał/ y przymowką záwſtydźił y wyćwiczył tego krolewicá Krol nád krolmi Pan IEZUS SkarKaz 416a, 419a [2 r.], b, 421b.

Synonimy: 2. dworzanin, urzędnik.

Cf KROLEWSKI, KROLIK

AK