[zaloguj się]
[pdf]

KROLOWAĆ (838) vb impf

krolować (836), kralować (1), krolewać (1); krolować : kralować : krolować OpecŻyw (14 : 1 : 1).

Pierwsze o pochylone, drugie o, e oraz a jasne. ◊ W kralować pierwsze a jasne.

inf królować (142), królowaci (1); -ać : -aci OpecŻyw (8 : 1). ◊ praes 1 sg króluję (3). ◊ 2 sg królujesz (82). ◊ 3 sg króluje (129). ◊ 1 pl króluj(e)my (1). ◊ 2 pl królujecie (1). ◊ 3 pl królują (29). ◊ praet 3 sg m królowåł (239). f królowała (6). n królowało (1). ◊ 2 pl m pers królowaliście (1). ◊ 3 pl m pers królowali (22). subst królowały (1). ◊ fut 1 sg m będę królowåł (1). ◊ 2 sg m będziesz królowåł (5), będziesz królować (1); będziesz królowåł: będziesz królować Leop (1 : 1). ◊ 3 sg m będzie królowåł (40), królować będzie (14), będzie królować (1); będzie królowåł WróbŻołt (4), SeklKat, HistAl, KromRozm III, LubPs (2), BielKron (3), HistRzym, KochPs, ArtKanc (3), WujNT (3); królować będzie RejPs, RejZwierz, KuczbKat, BudNT, GrabowSet będzie królowåł: królować będzie Leop (4 : 1), BibRadz (3 : 1), RejAp (4 : 1), RejPos (5 : 4), BudBib (2 : 1), NiemObr (1 : 1); będzie królowåł: będzie królować CzechRozm (1 : 1). f będzie królowała (1) RejZwierc, będzie królować (1) Leop. n będzie królowało (2). ◊ 1 pl m pers królować będziemy (4), będziemy królować (4), będziem królować (2) RejWiz, HistRzym; królować będziemy BibRadz, CzechRozm, ArtKanc; będziemy królować KrowObr, RejAp (2); królować będziemy : będziemy królować WujNT (1 : 1). ◊ 2 pl m pers będziecie królować (1). ◊ 3 pl m pers będą królować (8), królować będą (5), będą królowali (1); będą królować Leop (2), ArtKanc; królować będą BibRadz (2), CzechEp; będą królować : królować będą WujNT (3 : 2); będą królować : będą królowali RejAp (2 : 1). ◊ imp 2 sg króluj (2). ◊ 3 sg niech, niechaj króluje (3). ◊ con 1 sg m bych królowåł (7), bym królowåł (1); bych : bym WujNT (1 : 1). ◊ 2 sg m byś królowåł (4). ◊ 3 sg m królowåłby, by królowåł (32). f by królowała (9). n by królowało (1). ◊ 1 pl m pers bysmy królowali (9), bychmy królowali (1); bysmy : bychmy RejPos (2 : 1). ◊ 2 pl m pers bodajeście królowali (1). ◊ 3 pl m pers by królowali (6). subst by królowały (3). ◊ con praet 1 sg m bych był królowåł (1). ◊ part praes act królując (9) [w tym: RejZwiercPodw 183 być może N sg n od krolujący].

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Być królem (królową); sprawować rządy, panowanie; regnare Mącz, Calep, Cn; regere Calep; imperare Modrz; regnum exereere Cn (705): OpecŻyw 183v; BielŻyw 163, 164 [2r.], 166; MiechGlab 47, 48 [2 r.]; HistAl A6, A8v [2 r.], Cv; Pán Kryſtus tu ná ten ſwiát przyſzedł [...] nie dla tego/ áby tu pánował/ krolowáł [!]/ y roſkazował/ iáko pánuią tego ſwiatá Krolowie Ceſárze y Pánowie KrowObr 3, 163v; We trzydzieśći lat był Dawid/ gdy iął Krolowáć: á Krolował cżterdzieśći lat, Leop 2.Reg 5/4; mowi Pan: á wzbudzę Dawidowi płod ſpráwiedliwy: y będzie Krol krolował/ á będzie mądry y będzie cżynił Sąd y ſpráwiedliwość ná źiemi Leop Ier 23/5, Gen 36/34, 39, 2.Reg 5/4, 4.Reg 11 arg, 11/21 (27); wſzyſcy Izráelczycy zezwaláli ná mię ábych ia był krolował/ ále przenieſione ieſt kroleſtwo ná brátá mego BibRadz 3.Reg 2/15, 3.Reg 15/28, 4.Reg 15 arg, 1, 18/1, 25/27 (14); Szczęśliwe ſą Kroleſtwá one/ w ktorych álbo Philozophowie kroluią/ álbo Krolowie philozophuią. OrzRozm A2; niechay wynidzye wyrok od krolá áby Wáſty więcey do ciebie nie chodziłá/ á ina lepſza áby zá nię krolowáłá. BielKron 114v, 8v, 61v, 67, 68, 74 (32); Mącz 350a; OrzQuin Sv [2 r.], S4; RejAp 34v; GórnDworz Ee4v, Gg2, Ff8v; KRol niektory krolował/ w ktorego Páńſtwie ięt był ieden młodzieniec od zboiec. HistRzym 4, 30v, 73, 90v, 91 [2 r.], 91v (10); RejPos A3; BielSat G; RejZwierc 92v; Senat ábo ſłudzy krolewſcy nie ſą rowney mocy s krolem/ áni s krolem/ ábo zá krolá kroluią RejPosRozpr b4; BudBib Gen 36/33, 34, 35, 36, 37 (29); HistHel D2v; poſpolićie o káżdem krolu piſzą w Bibliach/ Naprzod iáko mu wiele lat było gdy pocżął krolować/ á potym záraz iako wiele lat krolował. BudNT Gg3; CzechRozm 136 [2 r.], 136v [2 r.], 137v, 138v, 139 (15); PaprPan Ee2, Hhv; Są niektorzi/ co ták rozumieią [...] że to iedno/ Krolowáć y Krolem się názywáć: iáko pácholętá rozumieią/ że toż ieſt ná koniu śiedźieć/ co koniem ſpráwowáć ModrzBaz 19v, 17 [2 r.], 22v, 49v, 107; SkarŻyw 251; CzechEp 298; BielSen 13; KIEdy Krol Herod krolował/ Nád Zydy pánował ArtKanc C13; ActReg 170; Calep 906b, 907a; Phil E2v; GórnTroas 22; KochFrag 43; OrzJan 62, 92, 98 [2 r.], 101, 126; WujNT 777, 801, Xxxxx2; JanNKar B4v; SarnStat *7, 897; KlonKr A3v, Cv, C2, C3, E (14); SkarKaz 637b; SkarKazSej 660b, 693a, 697a.

krolować u kogo [pl] (1): PIrwſza Monárchia byłá v Káldeycżykow/ v ktorych napirwey krolował Niemrot potomek Chámow BielKron 10.

krolować komu (6): Ktho tho mowił/ że nie będzie nam Krolował [non regnabit super nos] Saul? Leop 1.Reg 11/12; LeszczRzecz A6; OrzQuin S4, X4; RejPos A3v; KlonKr F2.

krolować nad kim, nad czym (60): BielŻyw 148 [2 r.]; MurzNT Luc 19/27; LubPs Y6v; gdy Saul Krolował nád námi [cum esset Saul rex super nos]/ tyś wywodził y záſie prziwodził lud Iſráelſki. Leop 2.Reg 5/2, Deut 17/20, Iudic 9/22, 1.Reg 16/1, 2.Reg 5/5, 3.Reg 14/2 (13); BibRadz 1.Reg 11/12, 37, 42, 15/9, 25 (8); BielKron 68v, 70, 83, 90, 98v (15); RejAp 93v; RejPos 315 [2 r.]; BudBib Gen 36/31, 1.Reg 2/14, 8/7, 9, 11 (10); HistHel B; vſłyſzał że Archelaus krolował nád Iudſką (ziemią) [regnaret in Iudea] miáſto Herodá oycá ſwego BudNT Matth 2/22, Luc 19/27; CzechRozm 136v, 139; WujNT Luc 19/14, 27.

krolować na czym [= nad czym] (8): Leop 4.Reg 11/3, 4.Esdr 11/39, Ier 33/21; O rodzáiu Máchábeow/ ktorzy krolowáli ná Zydoſtwie porząd iáko kſiążętá. BielKron 118, 178; RejAp 53, 55; BudBib 4.Esdr 11/39.

krolować po kim [ = być następcą] (46): PatKaz III 104; BielŻyw 148; MiechGlab 66; Vmárł pothym Belá/ y krolował po nim [regnavit pro eo] Iobáb Leop Gen 36/32, Gen 36/35, 36, 37, 4.Reg 3/27, 10/35 (16); BibRadz 1.Reg 11/43, 15/24, 2.Reg 14/16, 29, 15 arg (11); BielKron 74, 91, 91v, 117v, 118 (10); HistRzym 134; BudBib 2.Par 32/33, 36/8, 3.Esdr 1/42; CzechRozm 156; ZYGMVNT AVGVST, po Oycu/ w pokoiu krolował KlonKr A4.

krolować w czym [= nad jakim krajem] (101): OpecŻyw 29v; HistAl G7v; vſłyſzáł że Archelaus kroluie w źięmi Zydowſkiéi MurzNT Matth 2/22; náſtánie Kroleſthwo ná źiemi [,..] A będą w nim Krolowáć dwánaśćie Krolow/ ieden po drugiem. Leop 4.Esdr 12/14, Gen 36/31, 4.Reg 12/1, 21/1, 2.Par 20/31, 21/5 (16); OrzList hv; BibRadz 1.Reg 11/42, 2.Reg 14/23, 15 arg, 2, 18/2 (13); OrzRozm K3v, V3v; Krolowáli Izráelitowie w zyemi Kánáneyſkiey lat 261. mieſięcy VII. BielKron 89, 47v, 68v, 81v, 82v, 83v (27); In quibus regnas. W których ty kroluyeſz, To yeſt nád kim maſz zwierſchność/ które rządziſz y ſpráwuyeſz. Mącz 350a; OrzQuin X4; HistRzym 6v, 54, 106v, 114, 126v; RejPos 25v; BudBib Gen 36/31, 32, 3.Reg 2/11 [2 r.], 4.Reg 16/2, 2.Par 20/31 (19); CzechRozm 117v, 184, *4, **5v; StryjKron 11; OrzJan 97, 100; WujNT Matth 2/22, s. 864; SarnStat 881 marg; KlonKr E2v; SkarKaz 519a.

W porównaniu (1): Wſzedł [...] ná Papieſtwo iáko Lis/ krolował iáko Lew KrowObr 79v.

Szereg: »panować i krolować« [szyk 2 : 1] (3): Mącz 350a; Thák iż nam Wáſzá k.M. w wielkiey ſławie/ y w dobrym pokoyu/ z łáſki Páná ſwego/ długo pánowáć y krolowáć będzieſz racżył RejPos A3v; Calep 906a.

Iron. (1): Ia przi ſwobodzie zoſtawam A ti iuſz tak panie braczie Racz krolowacz tu wtey kraczie RejRozm 408.

W przen (3): Vyzrzałem/ że oná głowá ktora byłá zoſtáłá/ á ſnią cżterzy ſkrzydłá one ktore kniey naleźały [!]/ á wznieſli ſie były áby krolowáły Leop 4.Esdr 12/2, 4.Esdr 11/28, 31.

krolować na czym (1): zoſtáły dwie głowie/ kthore takież Krolowáły ná źiemi Leop 4.Esdr 11/34.

a. O Bogu: być władcą świata: nieba i ziemi; regnare Vulg, PolAnt (275): OpecŻyw 161v; TarDuch D7; Regnabit dominus in ſaecula deus tuus Sion: in generationem et generationem. Będzie krolował pan bog twoy o goro ſion z rodzaiu w rodzay. WróbŻołt 145/10, vv v; LubPs M2v, V5v, X; KrowObr 243; Leop Ps 98/1; RejZwierz 15; gdy vſtáną wſzytki diabelſkie nauki y wymysły/ tedy Kryſtus ſam krolowáć będźie BibRadz II 141b, II 59d, 1.Cor 15/25; BielKron 134v; GrzegRóżn F4v, I4; RejAp BB7, 97, 97v [4 r.], 145, Ee; RejPos 17, 109v [2 r.], 231v, 312v [3 r.]; GrzegŚm 5; zátym cie Pánu Bogu porucżam [... ] ktory kroluie bez pocżątku/ y będzie bez końcá ná wiek wiekow RejZwierc 179v; Ták wierz iż ieſt coś dziwnego/ A nie rozmyſłu náſzego. W ſtanie troiákim kroluiąc/ A w iedney mocy pánuiąc. RejZwiercPodw 183v; Iehowa kroluie/ niech ſię rozráduie ziemiá BudBib Ps 96/1, Ex 15/18, Ps 95/10; CzechRozm A6v, 169, 182, 182v [7 r.], 183 (20); KochPs 70, 140, 148; MWilkHist B2; Bog oćiec [...] poſádźił go [Chrystusa] po práwicy ſwey: áby on ſam [...] ná mieyſcu iego krolował: á krolowałby w pośrzod nieprzyiaćioł/ áż do zwyćiężenia oſtátniego nieprzyiaćielá śmierći. CzechEp 328, 328 [4 r.], 330; ArtKanc A5, A8v, B18v, Fl3v, K12 (8); WujNT 1.Cor 15/25, Apoc 9/6; SkarKaz 243a, 551b.

krolować komu (1): ti ſam iáko wſzechmocny pan będzieſz im krolował/ A lud twoy ná wieki wiekow tu będzyeſz ſpráwował LubPs gg3.

krolować nad kim, nad czym (26): Regnabit deus ſuper gentes [...] Będzie krolował pan bog nad ludem ſwym WróbŻołt 46/9; RejPs 121, 143, 215v; LubPs M4v, T4; BielKron 63v; Pán kroluie nád nimi/ á oni ſą teraz mizernym podnoſzkiem nog iego/ y wſzytkich wiernych iego. RejAp 92v, 97; RejPos 17, 84v, 269v, 272v, 312v, 329v; BudBib 1.Reg 12/12, Ps 46/8[9]; BudNT Luc 1/29 [33]; CzechRozm 184v, 246; SkarJedn 61; ArtKanc E6v; WujNT 710; PowodPr 24; SkarKazSej 689a.

krolować z kim [o osobach Trójcy Św.] (75): OpecŻyw 21v; LubPs Z2v; Dáwa tu znáć o Bogu oycu ktory wſzytek ſąd dał ſynowi ſwemu/ á będźie wiecznie z nim krolował y z duchem świętym. BibRadz I 451a marg; RejAp 198; SkarŻyw 286; ArtKanc F14v. Cf W formule modlitewnej.

krolować w czym (23): OpecŻyw 8v; KromRozm III Ev; Iáko zacnie Pan kroluie w koſciele ſwoim LubPs P5v marg, V5v, ff2; BibRadz Is 24/23, Sap 3/8; BiałKat 206; ſam Pan Bog w duſzy y w ciele náſzym krolowáć będźie. KuczbKat 390; CzechEp 299; LatHar 483 marg; WujNT Luc 1/33. Cf »krolować w niebie«, »krolować w niebie, w ziemi«.

W formule modlitewnej kończącej modlitwę [w tym: z kim (69); na wieki (90), wiecznie (4)] (98): yen ziwyeſſ ij krolyuyeſſ ſbogiem oycem ij ſduchem ſwyαtim/ nawyeky wyekow. Amen. BierRaj 21, 16, 21v, 22 [2 r.]; przeſz pana naſchego yeſu criſta ſzyna thwego. kthory ſtobą zywye y kroluye wgyednoſczy ducha ſzwyątego nynye y nawyeky przeſz konycza, Amen. PowUrb +v, +2; TarDuch D2v, D6, E2; Co nam rácż dáć Pánie Boże wTroycy iedyny/ ktory żywieſz y kroluieſz w iednośći Boſtwá twego ná wieki wiecżne/ Amen. RejPos 186v, 83, 177v, 237v, 267, 339v, 356v; SkarJedn 330; SkarŻyw 70, 76, 115, 119, 349 (14); WerGośc 270; przez Kryſtá Páná náſzego/ ienż z tobą kroluie wiecżnie/ y z Duchem świętym ſpołecżnie. Amen. ArtKanc M2, T6; LatHar 21, 23, 50, 54, 56 (39); WysKaz 48; SiebRozmyśl E2v, E3v, E4, M2v; SkarKaz 8b, 45b, 85b, 123b, 210b, 280b (13); SkarKazSej 677b, 664b, 688b, 696a, 702b, 707b.

Zwroty: »krolować w niebie, na niebie« [szyk zmienny] (10 : 1): HistAl K; LubPs P6; BibRadz II 69c marg; HistRzym 97v; trzećiego dniá zmartwych wſtawſzy/ ná niebie kroluie y przyidzie ſędzić żywych y vmárłych. SkarŻyw 68, 91, 120, 263, 443, 566; Boże Oycże wiecżny/ kroluieſz ſam wiecżnie w niebie ArtKanc I5v.

»na ziemi, (i) (na) niebie, w niebie, w ziemi krolować« (3 : 1): LubPs F4, M; KochPieś 17; on/ oycá Dawidá ſtolicę ośiędźie [...] ná źiemi y niebie ſam krolować będźie. GrabowSet F3v.

»krolować na (a. przez) wieki (wiekow a. wiekom, a, wieczne), wiecznie« = regnare in perpetuum a. in saecula (saeculorum) Vulg; regnare in aeternum PolAnt [szyk zmienny] (121 : 23): Ale wżdy nieprzyſſedlem iá kralowatz cżeſnie/ iako ty wierzyſs/ ale wiecżnie OpecŻyw 120; GlabGad L7; WróbŻołt P5, ee4v; RejPs 121; Rácż ſam Pánye krolowáć tu ná wyeki wyecżne/ A rácż z zyemye wytráćić pogańſtwo wſſetecżne LubPs C3, C5, Qv, T4, Xv, gg (9); Leop Ps 145/10, Sap 3/8, Apoc 22/5; RejAp 69, 95v, 96, 97v [2 r.], 154v (8); RejPos 17, 109v, 124v, 271v, 312v (7); Y krolowáć będzie nád domem Iákobowym ná wieki/ á kroleſtwu iego nie będzie końcá. BudNT Luc 1/29[33]; CzechRozm 64; KochPs 40, 96; SkarŻyw 75, 342, 414, 538; CzechEp 299; KochPieś 17; ArtKanc A3v, I2v, I5v, Nv; LatHar 409, 483 marg; WujNT Luc 1/33, Apoc 11/15. Cf W formule modlitewnej.

Szereg: »panować i krolować« (1): [Pan] będzye obrońcą náſzym/ á nikomu inemu nád námi pánowáć y krolowáć nie da RejPos 142v.
b. O szatanie, antychryście, bogach piekielnych (władcach piekła, grzechu) (12): RejAp 24; Antichriſt vśiadwſzy w kośćiele Bożym/ kroluie w pośrzod kroleſtwá Chriſtuſowego CzechRozm 184v, 184, 184v; ArtKanc L; wilk y lew piekielny gorę miał y krolował/ y wſzytki zábijał: oto ſię ćichy y pokorny báránek vkázuie/ ktory głowę iego ſkruſzy SkarKaz 515b.

krolować nad kim, nad czym (2): RejAp 140v; Pluto záśię nád piekły kroluie. PudłFr 75.

krolować na czym (2): Aby Száthan ná świećie przeſtał królowáć/ prośimy BiałKat 206; CzechRozm 184.

krolować w kim (2): Ze by w nas niekrolował ſzatan przes grzechi SeklKat S2; GórnTroas 31.

c. O antropomorfizowanych zwierzętach i rzeczach (w bajkach) (3): Liſzká iey [małpie] odpowiedziáłá/ Iákożeś krolowáć chćiáłá: Nie máiąc w ſobie mądrośći BierEz Kv.

krolować nad kim, nad czym (2): BielKron 50v; drwá/ chćiáły ſobie królá wybráć/ y mówiły do oliwy: áby nád nimi królowáłá BiałKat 66.

2. Przebywać z Bogiem w krolestwie niebieskim, doznawać wiecznego szezęścia; regnare Vulg, PolAnt; conregnare PolAnt (96): OpecŻyw 185v; Kryſtus prawdźiwie ieſt [...] przyrodzonym dźiedźicem/ á my kroluiemy y ſpołu dźiedźicmi ieſtechmy przez przyſpoſobienie/ ktore ſię nam przezeń zſtáło. BibRadz II 120c marg; RejAp 188v; ábyſmy po tym żywoćie przyſzli do ráiu/ gdzie naydziemy vcżynki náſze zapłátne ktoreſmy cżynili ná thym świećie/ á thám będziem Krolować w chwale wiecżney. HistRzym 91v; SkarŻyw 245, 357, 358 [2 r.], 398; CzechEp 245; WujNT Rom 5/17, 1.Cor 4/8 [3 r.].

krolować przy kim [przy Chrystusie] (3): I naſſe vmarłe ċziało [...] ktore wiérnie w zywoċzie Bąċ w ćiezkoſciach/ baċ w kłopoċzie Stale prżiniem w wierze ſtało Przinim [Chrystusie] bedcie [!] Krolowało RejKup s5; RejWiz 152v; RejAp 168.

krolować z kim [w tym: w czym (2); z Bogiem, Chrystusem, Matką Boską] (71): PowUrb +3; chceſſli s Kriſtuſem krolowatz/ przykladem Kriſtuſowym máſs na tym ſwiecie żytz. OpecŻyw 51; mámy z mártwych wſtaci Z bogiem krolowaci. OpecŻyw 171v, 159v, 171, 191, [192]v; PatKaz I 18; PatKaz III 151v; day to Boże ábyſćie doſthali Kroleſtwa/ żebyſmy ſpołecżnie z wámi krolowáli. BibRadz 1.Cor 4/8, 2.Tim 2/12; RejAp 167v; HistRzym 100; RejPos 27v, 252; kthórzy [umarli] króluią s pánem Bogiem w okwitéy roſkoſzy BiałKat 156; RejZwierc 5; RejPosRozpr c; CzechRozm 227v; SkarŻyw 189, 198, 286, 371, 414; NiemObr 4; ArtKanc D13v, F19v, K19v, L4, N16v (7); WujNT 159, 551, 845 marg, 883, Ccccccv (11); SiebRozmyśl Bv; SkarKaz 635b. Cf »krolować wiecznie«, Szereg.

Zwroty: »w niebie, na niebie krolować« [szyk zmienny] (12 : 1): dwoiego weſelá niemożeſz mietz/ to ieſt kochatz ſie tu na tym ſwiecie/ a potym krolowatz ſ panem Iezuſem w niebie. OpecŻyw [192]v; RejWiz 152v; HistRzym 98, 100; vćiekamy śię też do pomocy świętych ludźi ktorzy iuż w niebie kroluią KuczbKat 365; WujJud 56v; CzechRozm 124v; duſze ich wniebie kroluią/ przez krolá nád krolmi Paná náſzego Iezuſa SkarŻyw 437, 120, 286, 371; ArtKanc L4; WujNT 885.

»krolować wiocznie, na wieki (wiekom a. wiekow, a. wieczne)« [w tym: z kim (23)] = regnare in saecula saeculorum PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (15 : 13): Poſtępuy/ poſtępuy krolewá niebieſká/ wſtępuy ku twému ſynowi/ abys s nim nawieki krolowala OpecŻyw 182v, 149, 189v; SeklKat T2, Xv; MurzHist N4; KrowObr 50; RejWiz 124v, 152v [2 r.]; BibRadz Apoc 22/5; RejAp 86v, 98, 118, 187v, 188v, Ff4; A zgotowánichmy ktemu/ ábychmy zwyciężywſzy tę docieśną [!] śmierć [...] z Hetmánem ſwoim/ gdyż nas bráćiſzki ſwemi zowie/ żywo á wiecżnie krolowáli. RejPos 109v; iżbyś nas potym doprowádzić racżył [...] do onego wiecżnego kroleſtwá ſwego/ w ktorymeś z námi obiecał krolowáć á ſohie roſkoſzowáć ná wieki wiekom Amen. RejPos 199, 7, 27v, 154; ArtKanc B20v, F14v, K18; LatHar 524, 673; WujNT Apoc 22/5.

Szereg: »żyć i krolować z Chrystusem« (3): żili y krolowáli s Kriſtuſem przez thyſiąc lat RejAp 167v, 167v; WujJud 56v.
3. Odgrywać dominującą rolę, górować, panoszyć się; regnare Vulg, PolAnt, Modrz (34):
a. O osobach (10): W rozrádowániu ſpráwiedliwych hoyna chwałá: á gdy kroluią źli/ vpádek ludzki. Leop Prav 28/12; GrzegRóżn F4; SkarJedn 93; LatHar 388.

krolować na czym (3): CzechRozm 200v; y vczyniłeś nas Bogu náſzemu kroloſtwem y kápłanmi/ y będźiemy krolowáć ná źiemi. WujNT Apoc 5/10, s. 851 marg.

krolować w kim, w czym (3): Proſſim [...] aby zawſzdy krolował wſerczach naſzich pan Chriſtus przes ſlowo ſwoie SeklKat S2, S2, X2.

b. O abstraktach (24): BudNT Rom 5/21 [2 r.]; iednego przeſtępſtwem śmierć krolowáłá przez iednego WujNT Rom 5/17, Rom 5/21 [2 r.], s. 544 [2 r.]; [pobożność] w ſercu twym ſwoy ſtolec znácżnie poſtáwiłá. Przy niey twe nabożeńſtwo kroluie ſpołecżnie SapEpit A4.

krolować między kim (1): który to vrząd [kapłana] [...] między Ludem Bożym/ záwſze Królował OrzQuin V2.

krolować nad kim (3): BudNT przedm b3 [2 r.]; Ale śmierć krolowáłá od Adámá áż do Moyzeſzá: też y nád tymi ktorzy nie zgrzeſzyli WujNT Rom 5/14.

krolować w czym (10): áby pokoy [...] krolował á roſkázował w przybytkoch náſzych/ á iżby nas opánowáło kroleſtwo ſwięte twoie RejPos 115, 17; KuczbKat 390 [2 r.]; ModrzBaz 144v; Niechże tedy nie kroluie grzech w wáſzym śmiertelnym ćiele WujNT Rom 6/12, s. 543 [2 r.], Bbbbbb2; SapEpit A4.

W przeciwstawieniach: »krolować ... upaść (2), milczeć« (3): vpadł cżárt/ á kroluie/ Pan/ vpádłá śmierć/ á kroluie żywot/ vpadł grzech/ á kroluie miłoſierdzye. RejPos 109v; milcży práwo Boże w tey koronie: á muſzą krolowáć [regnent] wniey zabiiánia/ ſwawola/ y inſze złośći z tąd pochodzące. ModrzBaz 144v.

4. Mieć się dobrze, żyć w dostatku (3): Tá teſz ziemiá do ktorey wnidzieſz á ktorą widziſz iſz theras Kroluie [quam nunc vides regnare regionem]/ vyzrą ią iáko będzie ſpuſtoſzona. BudBib 4.Esdr 5/3.

W przeciwstawieniu: »krolować ... żebrać« (1): Fortuná [...] raz bogáta/ drngi raz nága/ raz iezdna/ drugi raz pieſza/ raz kroluie/ drugi raz żebrze/ raz páni/ drugi raz błaźnicá. KlonFlis B.

a. Przebywać jako wyłączny właściciel (1): oná gorá [...] on loch nágotowáłá Kákuſowi/ iákoby ná to vrość miáłá. Tám ſobie dom vlubił y one tám ćienie: Tám krolował/ tám z gęby wypuſzcżał płomienie. KlonWor 21.

Synonimy: 1., 3. panować, rządzić, władać.

Formacja współrdzenna: zakrolować.

Cf KROLOWANIE, KROLUJĄCY, SPOŁKROLOWAĆ

AK