[zaloguj się]
[pdf]

KRZEWIĆ SIĘ (11) vb impf

się (6), sie (5).

e jasne.

Fleksja
inf krzewić się
indicativus
praes
sg
3 krzewi się
praet
sg pl
3 m krzewił się m pers
n krzewiło się subst krzewiły się
conditionalis
sg pl
1 n subst by się krzewiły
3 f by się krzewiła m an

inf krzewić się (5). ◊ [praes 3 sg krzewi się.] ◊ praet 3 sg m krzewił się (1). ◊ n krzewiło się (1). ◊ 3 pl subst krzewiły się (1). ◊ con 3 sg f by się krzewiła (1). ◊ 3 pl subst by się krzewiły (1). ◊ part praes act krzewiąc się (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Rozpowszechniać się, szerzyć się, mnożyć się; propagari Cn (10): ze wſzech [szkoł] zá nadawnieyſze wſpomináią Ebreyſkie: ktore naprzod przy namiećie Moiżeſzowem/ á potym przy Kośćiele Sálomonowem krzewiły ſię [ad templum Salomonis vigebant]. ModrzBaz 128v; w Polſcze prze niebytność iego [króla], Działy ſię zwády y niemało złego. Zbytek ſię krzewił, práwá vſtawáły KlonKr E2v; nie wſzytcyć záraz pocżęli bydź wyſtępnymi/ ále od iednego ábo kilku/ to ſię krzewiło PowodPr 80; SkarKaz 314a.

krzewić się między czym (1): Lecz ći ſie tá zła napáść v pánów poczęłá/ Potym miedzy poſpólſtwem/ krzewić ſie téż ięłá. GosłCast 32.

krzewić się w czym (3): WierKróc Av; LatHar 35; áby złé obyczáie były wykorzenioné/ á dobré ſie mnożyły/ y ſpráwiedliwość ſie w Króleſtwie krzewiłá [exerceatur JanPrzyw 44] SarnStat 943.

W przeciwstawieniu: »gasnąć ... krzewić się« (1): według Páńſkiego Proroctwá/ miłość Boża ſrodze gáſnąć/ á niepráwość rozliczna rozmáićie ſię krzewić miáłá LatHar 46.

W charakterystycznych połączeniach: krzewi się napaść, nieprawość, sprawiedliwość, zły gniew; krzewią się szkoły.

Szeregi: »krzewić się i rozmnażać« (1): ſpraẃ to/ áby ſię tákie dáry y owoce w ſercu moim krzewiły y rozmnażáły LatHar 35.

»krzewić się a szyrzyć« (1): kiedy ſie [Rzym] iął krzewić/ á ſzyrzyć/ iáko Sábińſkie białegłowy wiele mu pomogły. GórnDworz Z2.

2. Wypuszczać nowe pędy, gałęzie, rozrastać się; congerminare, fruticare, fruticescere, pulluare Cn (1): [tym śię też bárźiey [kuczmerka] krzewi w źiemi też przez cáłą źimę Cresc 1571 239; Trzebá też obrzázować gáłązki wſzelkie zeſchłe y zbucżniáłe/ [...] á ták ie ſpráwiáć áby śię krzewiły około po ſtronach náchylone. Cresc 1571 421.
Szereg: »krzewić się a mnożyć«: á ták [winnica] zákopowánim gáłęźi iuż twárdych bárzo śię może krzewić á mnożyć Cresc 1571 309.]
W przen (1): Ieſliſz ſie krzewić chcećie w tey ziemſkiey niſkośći. [...] Wſztzepćieſz ſie rátzey w on ſſtzep/ w Kryſtá Pana ſwego KrowObr Av.

Synonimy: 1. mnożyć się; 2. rozrastać się, rozszerzać się.

Formacje współrdzenne: okrzewić się, rozkrzewić, rozkrzewić się, skrzewić się; rozkrzewiać, rozkrzewiać się.

Cf 1. [KRZEWIENIE], KRZEWIENIE SIĘ

IM