Urągać, karcie, ostro strofować; increpare Calag, Calep, Mącz, Cn; increpitare Mącz, Calep, Cn; conviciari, obiurgare Mącz, Cn; inclamare Calep, Cn; bovinari, criminari, contumelias dicere, incusare, male loqui, reprimere Mącz; maledicere, taxare Calep; erumpere, exagitare, inclemenier in aliquem dicere, incurrere, reprehendere Cn (257): [księża] A wżdy przez ſie iednák łáią Choćia máło náucżáią. RejRozpr A2v, D3; RejKup Gv, I, P; łáſkáwy Czytelniku/ nie zárázem łay/ ále pierwey pilnie czytáiąc rozeznay GroicPorz B3v; Kuchmiſtrz v drzwi kołáce á Márſzałek łáie/ Podſkárbiemu pieniędzy iuż też nie doſtáie. RejWiz 12, 12, 30v, 61v, 73v; A oto wychodził ſtámtąd mąż ieden z rodu Korolá Saulá imieniem Semei/ ſyn Gerá: á idąc łáiał [procedebatque egrediens et maledicebat]: y miotał kámieniem ná Dawidá Leop 2.Reg 16/5, 3.Mach 4/5; UstPraw A4v; Bo rychleyby ze cnoty/ káżdemu ſłużyli/ Niż z muſzoney niewoley/ łáiąc cżołem byli [lege: bili]. RejZwierz 51v, 79v, 100, 103v, 134v; OrzRozm B2; BielKron 72; KochSat ktv; Mącz 26b, 4δc, 68b, 86b, 101c, 32lc; GórnDworz P5v; HistRzym 51; Gdi deſzcż widzi nie dáleko w ſuchy cżás/ á v niego go nie máſz tedy łáie. RejZwierc 57, [78²]v, 101 [2 r.], 209, 211; BudBib 2.Reg 16/13; ModrzBaz 53v, 81v; Calag 411b; WerGośc 229; KochSob 66; ZawJeft 12; Calep 520b, 523b; CiekPotr 75; A potym gdy Przyidźie cżás naznacżony płacey/ Nie oddáią pieniędzy przyiaćielſkiey pracy. [...] Lákomi ſię przą długu: á zuchwáli łáią KlonWor 73, 69.

łajać komu, czemu (129): March¹ A4v; BierEz A2, C3, K2; OpecŻyw 107v, 117, 128v, 136, 137 (9); March³ V6; Boć oni bez przycżyny żaſadzali ſidło ku ſtraceniu memu/ beż przycżyny łaiali duſzy moiey [supervacue exprobraverunt animam meam]. WróbŻołt 34/7; LibMal 1543/70v; RejRozpr D2v; RejJóz C6, D2v, G7, K; RejKup m4v, n8v, v3v, x8v, cc4v; GliczKsiąż F7, G2v, G4; RejWiz 12v, 16v, 21v, 62, 73v (7); Leop Lev 20 arg, 2.Reg 16 arg, 16/7, 19/22, Is 17/13 (8); IEden pan iechał w drogę/ więc w nocy zábłądził/ Y iął łáiáć cżeládzi RejFig Bb8v, Dd, Dd3, Dd6v; RejZwierz 26v [2 r.], 27, 103; BibRadz Lev 19/14; OrzRozm B2, K4v, M2v marg; BielKron 12, 82, 327v, [332³]; niech mi wierę iako kto chce łaie/ Niemaſz dziś w Polſzcze iedno kupcy/ a rataie. KochSat A2; Mącz 87a, 100c, 205c, 318b, 350d; OrzQuin Q2v; Prot Odm A3, C3, C4v [2 r.], D; HistRzym 34, [89]; RejPos 66v, 68v, 100, 225v, 316 [3 r.]; A powiedáli o iednym iż mu drugi á zacny cżłowiek tuż v práwá hániebnie łáiał głośno/ wſzem opowiedáiącz áby ſie go ſtrzegli / bo then zá kopę zdrádzi ilekolwiek potrzebá rázow. RejZwierc 96v; Drugi więc wiátrom/ grádom/ wodam łáie/ wſzytko powiádáiąc/ álboć to ná nas dyabli przepuśćili. RejZwierc 139v, 75v, [78²]v [2 r.], 175, 226 (11); WujJud 242 [2 r.], Mm5v; BudBib Ruth 2/16, 4.Reg 19/4, 2.Mach 12/14; Strum 1; Nie rzekłby nic przykrego Woytkowi náſzemu/ Chociaż ſrodze krolowi łáiał Lakońſkiemu. PaprPan Ccv, Hh; ModrzBaz 84v; wrotny kośćielny grubie mu łáiáć pocżął/ zowiąc go obłudnikiem/ co tylko ludzie zwodzić chce SkarŻyw 324, 107, 126, 455, 566, 571 (8); MWilkHist Ev; KochFr 35; ZapKościer 1584/50; BielSen 7; BielSjem 29; PudłFr 11, 24, 64; GrabowSet By; WujNT Ioann 9/28, s. 492 marg, Aaaaaa 3v; Niechay przedśię śmiáłośći gnuśny nikt nie łáie. KmitaSpit Cv; SkarKaz 279a, 421a; CiekPotr 6, 70; SkarKazSej 692b; KlonFlis F4v; Biała ábo czerwona ſukienká tá tobie By namniey nie záwádźi/ nie łáiewá ſobie. ZbylPrzyg B2v.

łajać kogo, co (13): WróbŻołt 1 1 8/42; GliczKsiąż G4; RejWiz 10; RejZwierz 138; OrzRozm K2v; BielKron 44; [niedoświadczeni tlumacze] nievmieiętność y niedbałość autorow łáiąc/ wiele rzeczy niewyrozumiałych od nich dobrewolnie opuſzcżaią KwiatKsiąż L3v; Mącz 68b; BudBib 4.Reg 19/22, Eccle 7/22, 24, Ierem 15/10; Ludwik Krol Węgerſki/ y Jan Czeſki [...] poczęli Miſtrzá Pruſkiego Henriká Duſumerá ſromoćić/ łáiąc go y háńbiąc StryjKron 432.

łajać o co (6): RejKup x8v; BielKron G2; Mącz 68b; Furyat/ ledá o co łáie. Strum R2v, I; Niewiém o co łáieſz. WyprPl B3v.

łajać przez kogo (1): Pan Kriſtus [...] vſtháwicżnie przez ſwoie ſługi vcży/ vpomina/ groźi y łáye? RejPos Rozpr c4v.

łajać za co (12): Piekarz za zły wykład ſnu łaie RejJóz K; RejFig B; BielKron [332⁸]; OrzQuin Q2v; RejZwierc Bv, 100v, 101, Aaa3v; PudłFr 60; zato y zainne vczynnosci na mniey nie dziekuią y ledwa nie łaią ActReg 114; GrabowSet Bv; SarnStat 707.

łajać czym (6): OpecŻyw 108; RejWiz 106v; ſromocąc rycerſtwo Iudaſzowe y hániebnemi złorzecżeńſtwy im łáiáli [blasphemantes et loquentes] BibRadz 2.Mach 12/14; BudBib 2.Mach 12/14; SkarŻyw 414; Taxo ‒ Złimi słowi łaię. Calep 1049b.

łajać przed kim (2): Plato powyedział Sokráteſowi/ ktory gdi przed ludźmi łáyał yednemu cżłowyekowi/ rzekł mu/ ná oſobliwym mieyſcu miałes mu tho mowić. GliczKsiąż G4, G4.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: ten (1); iż (4)] (4): RejKup I; [Antygon] Vſłyſzał w iednym namiocie áno o nim ſzpethnie mowią/ y bárzo mu łáią/ iż ie wywiodł w głodny kray. RejZwierc 80, 101 marg, Aaa3.

Ze zdaniem celowym (1): A oni czo ſżli mimo oń łáyáli mu/ áby milcżał. RejPos 66v.

W połączeniach szeregowych (27): FalZioł V 76v; [bogacze] Layą/ Fukayą/ ſromoczą/ Obchodzać ſię/ dzywną moczą: A kto kogo może depcze RejKup k2v; KromRozm I Bv [2 r.]; BielKom E2, E2v; Hophnius á drugi Finees gdy byli bárzo zuchwáli y roſputni/ kożdy im łáyał/ złorzecżył/ y przeklinał GliczKsiąż F7; dziecyom á ſynom ſwym łáyą/ háńbyą/ ſromocą/ á one okrutnie karzą GliczKsiąż G2v, G4; Przepowieday ſlowo/ nieuſtaway/ tzaſli/ nietzáſli/ karz/ łay/ nápominay/ we wſzelkiey ſkromnośći y w náuce. KrowObr C3v, C4v; Repraehensor, Ten który komu łáye/ gáńi/ kárze kogo. Mącz 318b, 15d, 68d, 232a, 318b; Przeto owi/ co ſie miecą/ łáią/ wyzywáią/ grożą/ przed bitwą/ poſpolicie hnet złożą/ y oſłábieią GórnDworz K4, M4; RejPos 338v; RejZwierc 77v; Toć wáſzá poſpolita Pioſnká/ Kśiężey á Mnichom łáiáć/ one brámowáć y potwárzáć. WujJud 242; RejPos Rozpr c4v; Práwá máią być ſpiſane przećiwko tym co łáią/ ſromocą y biją [Leges scribendae in conviciatores et percussores]. ModrzBaz 77; SkarŻyw 107; X. K. łáie/ gromi/ potępia/ y vſzcżypliwie przymawia NiemObr 91; ReszPrz 43; [pisarz] upiwszy się kazał strzelać na gospodę tego też p. Wesla, wywoływając, łając, zadawając słowa nieutciwe aż od matki ZapMaz II G 97/90.

W przeciwstawieniach: »łajać... dziękować (5), modlić się, słuchać, śmiać się« (8): Názaiutrz iedni ſie gniewáli/ y łáiáli/ Boday mi tho zábit cżynił: á drudzy ſie ſmiali GórnDworz S6; RejZwierc Bv, 100v, 101, Aaa3v; Pan moy krzyżownikom ſwym nie łáiał/ ále zá ich grzechow odpuſzcżenie modlił ſię SkarŻyw 566; ActReg 114; Pierwey ſynaczek vmie ſługom łáiáć: niżli páná oycá y pedágogá ſłucháć. SkarKaz 421a.

W charakterystycznych połączeniach: łajac barzo (14), dziwnie, głośno, grubie (6), haniebnie, po cichu (2), srodze (3), szkaradzic, szpetnie (3); łajać pismem, poszeptem, wołaniem, zlorzeczeństwem (2), złymi słowy.