[zaloguj się]
[pdf]

ŁYST (27) sb

łyst m (12), łysta f (1), łyst a. łysta (14); łyst BierEz, Murm, Mymer1, BartBydg (2), Leop, BielKron, Mącz (3), Calep (2); łysta JanNKar; łyst a. łysta FalZioł (6), GlabGad (2), Goski, SienLek (2), SkarŻyw (2), SkarKazSej.

W łysta a jasne.

Fleksja
sg pl
N łyst, łysta łysty
G łystu łyst(o)w
A łyst, łystę łysty
I łystami
L łyście łyståch, łystoch

sg N łyst (6), łysta (1). ◊ G łystu (1). ◊ A łyst (2) [łystę]. ◊ L łyście (2). ◊ pl N łysty (4). ◊ G łyst(o)w (2). ◊ A łysty (4). ◊ I łystami (1). ◊ L łyståch (3), łystoch (1); -åch GlabGad, Goski; -åch : -och FalZioł (1:1); ~ -åch (1), -(a)ch (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Tylna mięsista część nogi pomiędzy kolanem a stopą, splot mięśni w tylnej okolicy goleni, łydka; sura Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz, Calep, Cn; crus BartBydg (27): Szeroki niſkiego wzroſtu/ Wielkich nog miążſzego łyſtu: Z tyłu nie miernie gárbáty/ A z przodku lepak brzucháty. BierEz A2; Murm 62; Mymer1 23v; Sura, lysth, est posterior pars cruris seu tibiae carnosa BartBydg 154b, 37b; Też żyła v wielkiego palcza v obu nog zacięta/ pomaga naprzeciwko podogrze boleſciam biodr, łyſtow FalZioł V 59; Też bańki na łyſtoch poſtawione/ krew przecżyſciaią/ y ſwoię rzecz białem głowam poruſzaią. FalZioł V 60v, 59 [2 r.]; Lyſty krotkie á miąſſze znamio. oſzalenie á zawrocenie głowy przyſzłe ku ſtaroſci. GlabGad P6v; Goski *; był wyrok Ceſárſki/ zwłaſzcżá Dyoklecyaná y Máxencyuſa/ áby dáley nie byli zábijáni Krześćiánie/ ále áby káżdemu oko práwe było wyięto/ á lewy łyſt przepalono BielKron 155; Valgus, Ten któri łiſty yeden od drugiego odwrócone ma/ kośláwy/ ſzpotáwy. Varus idem. Mącz 474d, 69c, 435a; Są tedy známioná choroby żołądkowey/ iż wnątrze boli/ iedzenie ſye brzydźi/ ćiáło mdleie y truchleie/ łyſty oćiężeią/ iedzenie y pićie ſye gorzkie zda SienLek 96, 16v; Y wnetże opádły powrozy y okowy z ręku iey/ y ono żelázo przez iey łyſty przewlecżone/ wyſzło SkarŻyw 152, 151; Calep 1036a, 1101a; JanNKar G2v.
Zwroty: peryfr. »łyskać łystami« = uciekać w popłochu (1): Ták was złupią y ták łyskáć łyſtámi będźiećie/ gdy nieprzyiaćiele ná głowy wásze przywiedźie Pan Bog SkarKazSej 705b.

»łyst na lędźwi [łystę na biodrę] zakładać« = niezręczne tłumaczenie hebrajskiego zwrotu przysłowiowego, oznaczającego całkowitą porażkę (1): Y poráźił ie [Samson Filistynow] porażką wielką/ ták że zdumiawſſy ſię liſt na lędzwi zakłádáli [łyſtę ná biodrę zákłádáli WujBib Iudic 15/8 (Linde).] [Percussitque eos ingenti plaga, ita ut stupentes suram femori imponerent] Leop Iudic 15/8.

Szereg: »goleni, (i) łysty« [szyk 2:1] (3): Też żyłki kthore ſą przy łyſtach/ y też przy goleniach otworzone/ſą vżytecżne naprzeciw boleſciam goleni/ łyſtow y nog wſzytkich FalZioł V 59; O goleniach łyſtach/ głoznach y o nogach. GlabGad P6v.

Synonimy: giczel, głozn, goleń, łytka.

HJ