[zaloguj się]
[pdf]

MŁODZIEŃCZYK (58) sb m

młodzieńczyk (55), młodzeńczyk (2), młodzińczyk (1); młodzeńczyk Calep (2); młodzieńczyk : młodzińczyk KwiatKsiąż (25:1; B3v).

-ńcz- (40), -ncz- (18); -ńcz- Leop, BielKron (8), BielSpr (2), BudBib, PaprPan, ModrzBaz, SkarŻyw, StryjKron, PowodPr; -ncz- Calep (2); -ńcz- : -ncz- MurzNT (1:2), KwiatKsiąż (13:13), Mącz (9:1).

mło- (11), młó- (2); mło- : młó- MurzNT (2:1), Mącz (9:1). ◊ Teksty nie oznaczają é.

Fleksja
sg pl
N młodzieńczyk młodzieńczykowie, młodzieńczycy
G młodzieńczyka młodzieńczyk(o)w
D młodzieńczykowi młodzieńczyk(o)m
A młodzieńczyka młodzieńczyki
I młodzieńczyk(a)mi, młodzieńczyki
L młodzieńczyku młodzieńczyk(a)ch

sg N młodzieńczyk (18). ◊ G młodzieńczyka (2). ◊ D młodzieńczykowi (2). ◊ A młodzieńczyka (4). ◊ L młodzieńczyku (1). ◊ pL N młodzieńczykowie (10), młodzieńczycy (2); -owie MurzNT, PaprPan, PowodPr; -owie : -y KwiatKsiąż (7:2). ◊ G młodzieńczyk(o)w (8). ◊ D młodzieńczyk(o)m (5). ◊ A młodzieńczyki (3). ◊ I młodzieńczyk(a)mi (1), młodzieńczyki (1) KwiatKsiąż (1:1). ◊ L młodzieńczyk(a)ch (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.

1. Dem. od „młodzieniec” ‘młody człowiek płci męskiej, chłopiec’; ephebus Calep, Mącz; adulescentulus, puer Mącz; adulescens Calep (57): A ieden coś za młódźienczyk [iuvenes] ſzedł zanim [...] i vchfycą go młodźienczykowie MurzNT Mar 14/51, k. 91; Leop Prov 7 arg; obrawſzy trzydzyeśći młodzyeńcżykow głádſzych/ kázał ſie im w pánieńſkie odzyenie vbráć [...] á pod odzyeniem kazał káżdemu dekę mieć. BielKron 116v; młodźieńcżyk ktoremu ieſzcże nie miną trzynaśćie lath nie zgrzeſzy choćia puydźie do cudzych żon/ bo ten ieſzcże niema przyrodzonośći w płodźie BielKron 465v, 160v, 240v, 320v [2 r.]; A potym młodźieńczykom nalezy/ iżeby ſtarym ludziam y inſzym wſziſtkim ſtarſzym niż oni wielką potćiwość wyrządzali KwiatKsiąż D3; Gdiż młodziencżykowie naſzy Boże zachoway/ dla wielkiey roſkoſzy lenią ſię vcżyć KwiatKsiąż E4, Bv, B2v, B3v, B4, B4v (26); Ephebus, Młodzieńczik około czternaście lat y wyſzſzey. Mącz 106a; Parectatus, Ephoebus, Mlodźieńczik który yuż brodácieye/ okrzos/ ſzpiczak niektórzi zową. Mącz 277d, 168d, 177c, 248d, 262a, 304d (10); BielSpr 1, 3v; y nie doſtał młodzieńczyk [puer] miecżá ſwego/ bo ſię bał/ iż ieſzcże był młody. BudBib Iudic 8/20; PaprPan Ee4v; SkarŻyw 133; iednego vrodziwego młodzieńczyká Polaká w gárdło nożem przebili StryjKron 572; Calep 26a, 365b; PowodPr 10.

W połączeniu z imieniem [imię + młodzieńczyk (1), młodzieńczyk + imię (1)] (2): ći ſwięći pomęcżeni/ Agrypitus młodzyeńcżyk/ Kalepodyus kápłan BielKron 151v, 299.

Wyrażenie: »mały młodzieńczyk« (1): Syn theż Romildy choć máły młodzieńcżyk Grimáldus/ zábiwſzy w nocy nád ſobą ſtrożą/ vćiekł ná koniu. BielKron 299.
2. Synek [czyj] (1): Pobacżywſzy á wyrozumiawſzy rodźicy rozum ábo dowćip młodźieńcżyká [ingenio adolescentis] ſwego/ niech go wpráwią w tákowe náuki ábo rzemiosłá/ do ktorychby ie przyrodzenie ćiągnęło ModrzBaz 11v.

Synonimy: 1. cf MŁODZIENIEC; 2. synek.

JB