[zaloguj się]
[pdf]

ROBOTA (934) sb f

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
sg pl du
N robota roboty
G roboty robót
D robocie robotåm, robot(o)m
A robotę roboty robocie
I robotą robotami
L robocie robotach
V roboto

sg N robota (173). ◊ G roboty (238). ◊ D robocie (36). ◊ A robotę (157). ◊ I robotą (69). ◊ L robocie (64). ◊ V roboto (1). ◊ pl N roboty (22). ◊ G robót (69); -ót (17), -ot (1) OpecŻyw, -(o)t (51). ◊ D robotåm (4) RejZwierc, ModrzBaz, SarnStat (2), robot(o)m (1) SkarKaz. ◊ A roboty (51). ◊ I robotami (21); -ami (20), -åmi (1) KwiatOpis. ◊ L robotach (24); -ach (13) OpecŻyw (2), GroicPorz, BibRadz, BielSat, BielSpr, ModrzBaz, SkarŻyw, GostGosp, SarnStat (2), ZbylPrzyg, -åch (6) BielKron, Mącz, HistLan, BudBib, BielRozm, PowodPr, -(a)ch (1). ◊ du A (cum nm) robocie (2) Strum F3v [2 r].

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (trzy z niżej notowanych przykładów) – XIXw.

1. Praca, zajęcie wymagające wysiłku; opus Murm, BartBydg, Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, JanStat, Cn; labor BartBydg, Vulg, Mącz, Modrz, Calag, JanStat, Cn; opera Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, JanStat, Cn; opificium Calep, Cn; operatio Mącz (672):
a. Jakiekolwiek bliżej nieokreślone zajęcie; trud; zadanie do wykonania (97): LibLeg 10/123; RejRozm 401; RejZwierz 71 v; Bo ktho mądrość y vmienie odrzuca/ nieſſcżęſny tho ieſt: y dáremna ieſth ich nádzieiá/ y robothy bez vżytku/ y niepożytecżne ſpráwy ich. Leop Sap 3/11; (nagł) Fálcżewſcy. (–) CI pod Merkuriuſzem/ práwie ſie zrodzili/ Bo w trudne zyemſkie ſpráwy/ y w ſwe vgodzili. Lecż cożkolwiek ſpráwuią/ przedſię pilni cnoty/ A tę máią zá Woytá/ v káżdey roboty RejZwierz 71v; Manus multas poscit hoc opus. Wielkiei pomocy żąda tá robotá. Mącz 208d; Opus intermittere, Przeſtáć od roboty/ odpocziwáć chwilę. Mącz 226c; Operosus, Prácowity/ Pełny roboty. Mącz 265a, 121a, 198c, 264d; [Mówi Teofil, przymuszony przez swoją panią, Dionizję, do zabicia niewinnej i pięknej Tarsji:] O roboty nieſzcżeſne á wielkie/ iákoż ieſth ſzkodliwie zrobion ienſz w ten ſtan ieſt dan. O tużenie moie wielkie/ że mi zábić pánnę thák piękną á wielmi ſláchetną á przelać krew niewinną HistRzym 19v; W káżdey robocie/ Bądź brátem cnocie. RejZwierc 239, 225v, 239; BudBib 1.Par 26/29; [Andrzej Kucharski] Widząc iż ſyny wpráwił w tákową robotę [tj. rzemiosło rycerskie]/ Owę pánią zá mátkę przydał im Bog cnotę PaprPan E3; PHidipus on pan Grecki był tákowey cnoty/ Ze ſie pilniuchno báwił koło tey roboty/ Ktorą ſie záwżdy báwią więc mężni Rycerze PaprPan Qv, M3; Mnich ieden wzwaśniony nań [na Romualda] á práwie ſzáleiący/ vmyślił go wnocy zabić/ y nágotowawſzy oſtry puynał/ znim legł/ chcąc o pułnocy ná onę dyabelſką robotę wſtáć. SkarŻyw 574, 3, 26, 537; (nagł) O Kocie. (–) SLychał kto kiedy iáko ćiągną kotá? Niezáwżdy ſzuka wody tá robotá. Ciągnie go drugi nadobnie ná ſuſzy/ Sukniéy nie zmacza/ ále wżdy mdło duſzy. KochFr 10; KlonŻal D3v; Phil S6; Niechże ty złe ięzyki milczą/ á náſzych chući do więtſzey roboty y wyżſzego poſtępku w cnotách y pobożnośći nie tępią SkarKaz 549b, 8b, 383a; PaxLiz C; KlonWor 39.

robota czyja [= dla kogo] (1): Thedy Dioniſia odpowiádáiąc [Teofilowi] rzekłá: Mać Tárſia ten obycżay że pierwey niż ie á pije/ záwżdy idzie miedzy groby płákáć ſwey mámki/ á ty iey tám docżekawſzy zábijeſz/ á gdyż ią zeymieſz z ſwiátá/ będzieſz wolny mey roboty. HistRzym 19.

robota czyja [w tym: pron poss (7), G pron (3), ai poss (1)] (11): GroicPorz k4; Wſzelka robotá cżłowiecża/ ieſtći w vſciech iego [tj. służy człowiekowi do zdobywania pożywienia] BielKron 80v; BudBib I 289a marg; CzechRozm 197v; ModrzBaz 2v; CzechEp *2v; Abowiemći nie ieſt Bog nieſpráwiedliwy/ áby zápámiętał roboty wáſzey WujNT Hebr 6/10; SkarKaz 6b; GosłCast 61, 62, 66.

W połączeniu szeregowym (1): Abowiem te dwie rzecży [mowa i rozum] miedzy ludzmi ſprzyiázną iednego przećiw drugiemu ſkłonność naywięcey mnożą/ ktora ieſt naprzednieyſzą ták wiela ludzi ztowárzyſzenia zwiąſką: w ktorem ći co żywą/ wſzytkie ſwoie prace/ ſtáránia/ roboty/ pilność y dowćip/ do tego ćiagnąć máią/ áby ſię onym wſzytkim Mieſzcżánom [...] ná wſzem dobrze wodziło ModrzBaz 2v.

Zwroty: »bawić się [jaką] robotą« (2): GDy hufiec Bábilońſki/ z bitwy mu [Kserksesowi] był vciekł/ Ten Hetmány w niewieſcie ſuknie potym oblekł. [...] Kądziele porozdawał/ by ſie prząść vcżyli/ Powiedáiąc iż iedno tego godni byli. Gdyż Rycerſkie klenoty ſą pocżćiwość s cnotą/ Kto tym nie ieſt/ iuż ſie baẃ inákſzą robotą. RejZwierz 33v; BibRadz Eccli 38/38.

»w robocie bywać« = być użytym na czyjąś szkodę (2):A ieſli go [złodzieja koni] dogonią/ iuż źle bywa o nim. Lecż y tu ieſt rożnicá/ kiedy kto iednego Konia z ſtadá vwiedźie/ á k temu biednego: Iuż to ieſt ſimplex furtum [prosty występek]: Lecż gdy doydą licá/ Pewnie iuż tam w roboćie bywa ſzubienicá. KlonWor 19, 50.

»robotę podejmować« (2):ták vſtáwiamy: iż ten mieſczánin/ który w mieśćie [...] mieſzka/ [...] nie będźie powinien ná zápłácenié przerzeczonégo Porádlnégo: ále ieſli przed miáſtem/ álbo miáſteczkiem mieſzka/ niech płáći przerzeczoné Porádlné/ ták iákoby we wśi śiedźiał. A temu nic nie ma przeſzkádzáć/ iż do práwá y zwiérzchnośći tego miáſtá álbo miáſteczká przynależy/ álbo z nimi iákié obowiązki/ to ieſt iákié podatki y iné roboty podéymuie [cum eius onera sufferre perhibeatur JanPrzyw 16]. SarnStat 351 [idem] 893.

»robić, stroić [jaką] robotę« (1:1): [Zefira nakłania Józefa, który nie chce ulec jej namowom:] Iedno ſie ty oſwięćić chcżeſz Ano to nie ſthoi ża weſz Czo ty przekładas na cznotę A ſtroiſz ſproſtną robotę RejJóz E7; Kto tu chce w tym domu [Ratuszu] rządzić/ Wáruy od cnoty zábłądzić. Szpetną ten robi robotę/ Kto w tym domu łupi cnotę. RejZwierc [238].

Wyrażenia: »robota daremna« (1): A przetho vcżyć tego cżego cżłowiek vmieć nie może/ ieſt to práwi robotá dáremna. GórnDworz I2v.

»robota dobra« [szyk 1:1] (2): PRáwieś ſye vkochał w náuce/ y cnoćie: Znáć żeś ſye nie lenił ku dobréy roboćie. PudłFr 12; y wnet [w dniu sądu ostatecznego] záś ożyią/ y ſtáną wſzytcy przed ſądem y ſędźią ſpráwiedliwym/ ſpráwowáć ſię/ y bráć zapłátę zá robotę ſwoię/ złą ábo dobrą. SkarKaz 6b.

»zła, szpetna, sprostna robota« [szyk 8:1] (5:3:1): RejJóz E7; Bo kráść/ zdradzáć/ fáłſzowáć/ ścieſzkáć tho do złotá/ Ale to plugáwy ſmálc á ſzpetna robotá. RejWiz 97; RejZwierz 2v; RejZwierc [238]; PaprPan Hv; SkarKaz 6b; [Mówi Jempsar, odtrącona przez Józefa:] Nieſtétyſz/ pogárdzonam. Iam ſie złośliwému Podáłá ná wolą wſzytká człowiekowi złému. A on teraz/ nieſtétyſz [...]/ Smieie ſie niewſtydliwie/ z ſwoiéy złéy roboty. GosłCast 61; [Mówi Fetifer, tj. Putyfar przekonany o tym, że Józef napastował jego żonę:] Zá nogi go [Józefa] przywleczćie/ mnie go tu oddayćie. Gdyż to ſłuſznie záſłużył/ zá ſwoie niecnoty/ Słuſza mu téż ták płáćić iego złé roboty. GosłCast 66, 47.

Szereg: »robota i dowcip« (1): Co [zadośćuczynienie pokrzywdzonemu] y Práwem Bożym ieſt opátrzono: Iáko gdyby kto iákiemu Rzemieſlnikowi dobremu [...] rękę vciął/ ktorą on ſobie żywnoſć zárabiał/ powinien ieſt ránnemu poki będźie żyw/ ná káżdy rok tyle płáćić/ ile on robotą ſwoią y dowćipem ná káżdy rok mogł nábyć. GroicPorz k4. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
Przen (5): Tu [Chryste] twoie cżlonki chowáſs/ mieſſkáſs odpocżywáſs/ w niebie v oyttza ſiedziſſ/ a roboty nieznáſſ/ w lożko tako twardé miloſtz cie wlozyla/ ktorému potym w rychle robotęs zrządzila. OpecŻyw 19; RejJóz D5; Czyście to ieſt rozumieć/ kto ſie ſam rozmierzy A rozeznawſzy ſwoy ſtan ná wſzem ſobye wierzy. Azákryſli [!] gránice ſwemu przyrodzeniu/ Iż gdy go ná co ciągnie ma tho ná bacżeniu. A nie da ſie mu vwieść od ſláchetney cnoty/ Doſyć thá ma náuká pocżćiwey roboty. RejWiz 91.

robota czyja (2): Gorą záwżdy lata cnotá/ A tho iey wdzyęcżna robotá/ Aby myſl polerowáłá/ A ná dobre wpráwowáłá. RejZwierc 231; [Mówi Fetifer, tj. Putyfar do Józefa, oskarżonego o napastowanie Jempsar, jego żony:] ni práwo/ ni cnotá/ Ni nędzna Condicia niewoléy/ robotá Iáſnéy niecnoty twoiéy/ nigdy nieſłychánéy/ Zrániłá ſerce moie/ y żony ſtroſkánéy. GosłCast 67.

b. Praca fizyczna; w tym najemna i/lub zarobkowa; exercitium BartBydg, Cn; fabricatio Mącz; officium, opificium JanStat (574): yakom ya nyesbyla sliachathnego mykolaya sczaykay [!] na yego roley na boroboczie [!] ZapWar 1528 nr 2467, 1505 nr 1965; Proznuiący y leniwi/ Ktorzy cudzym potem żywi: Bárzo máią być karáni/ Ku roboćie przypądzáni. BierEz K2v, A3v, B, N3v, O [2 r.]; Vbogi ſtálemſie w robotach od mloſci [!] moié. Dáy mi panie miloſciwy/ aby twoie pratzowanié/ bylo duſſe mé zbawienié. OpecŻyw 30v; Y poſſel [Jezus] s nimi [z Maryją i Józefem] do Nazaret/ ij byl ijm poddany ij poſluſſny we wſſytkim poſluguiątz/ ij w robotach pomágaiątz. OpecŻyw 33v, 19, 191v; [Maryja była] roboty pylna wmouye ſromyeſzlyua yſzby ſyą ſzmyala nygdy nyeuydzyana PatKaz II 109, 143, 145; Callum duricies quae fit in manibus laborantium. Eyn ſchwill Modzele álbo twárdoſć náręcze od roboty. Murm 64, 8; BartBydg 54, 89; W Krainach połnocnych przy morzu Oceanii [...]/ dni bywaią lecie barzo długie [...], bowiem ſlonce prawie ſie około nich obracza á barzo mało zachodzi tak iż ſwiatła nigdy nie gaſi ani zakrywa ku robocie. MiechGlab *3v, 43; FalZioł V 50v; bowiem przez nich [bez stawów] nie byłoby ruchanie y też obracżanie doſtatecżne ani robota. GlabGad D8v; PLeci małe á ſuche albo chude cżłowieka też mgłego znamionuią boiaznego/ ſpokoynego/ w robocie nietrwałego GlabGad O8v, F3, I3v, K4, N2v, P7 [2 r.]; Siedm theż cżłonkow cżłowieku ku żywnoſći potrzebnych/ ięzyk przez kthori pokarm bierzemy/ gardło przez kthore wpuſzcżamy/ brzuch w ktori kładziemy. Potim dwie ręcze y dwie nodze ku roboćie. KłosAlg A3v; WróbŻołt 106/12; SeklKat Gv [2 r.], G2, G4 [2 r.]; A gdy záſię nie doſtánie [tj. zabraknie pieniędzy]/ Będzye żonki nárzekánie/ Aniś ty miſtrz ni bákálarz/ Ani kápłan ni goſpodarz/ Wſzytko nád kſięgámi leżyſz/ Do roboty nie dobyeżyſz BielKom A2v, D2v, D8; GliczKsiąż K3v; LubPs X6 marg; [Przysięgamy] iże Cech náſz wiernie á ſpráwiedliwie rzędźić chcemy/ Rzemięſłá náſze ſpráwnie robić/ y innych Miſtrzow Cechu náſzego/ w robotách pilnie á wiernie doględáć GroicPorz g, f4, o4, q4v; Azaſz nie hoynie zyemiá nam dawa pożytki/ A ſowito nágradza nam roboty wſzytki. RejWiz 56, 84; I przyſzło wołánie ich [Żydów] do Bogá dla robot [które wykonywali w Egipcie]: y vſłyſſał wzdychánie ćięſzkie gich Leop Ex 2/24; Rzekł do niego [Mojżesza] Pan: Widziałem vtrápienie ludu mego w Egyptćie/ y ſłyſſałem krzyk iego/ dla morderſtwá thych kthorzy ſą przełożeni nád robotámi. Leop Ex 3/7, Ex 36/2, 2.Esdr 6/9, 3.Esdr 6/10; PRacżkę węglarz námawiał/ áby z nim mieſzkáłá/ Bo ia mam węgla doſyć/ będzyeſz przy nim práłá. Pracżká rzekłá/ wiem pewnie/ ſtałoby zá moie/ Bo cobych ia popráłá/ toby węgle twoie/ Wſzytko mi pocżyrniło/ á ták bez kłopotá/ Nigdyby nie minęłá/ mie dwoiá robotá. RejZwierz 121v, 137; A ták záchowywayćie Szábát/ á mieyćie gi zá ſwięty: [...] ieſliby też kto robothę iáką wen zaczął/ będźie wygłádzon z pośrzod ludu ſwego. BibRadz Ex 31/14, Deut 5/14, 4.Reg 22/5, 9, 1.Esdr 2/69, 2.Esdr 6/9 (11); Zbudował też Dawid w mieſcie ſwoim dom/ ná ktory mu poſłał był krol Hirám s Thyru drzewá Cedrowego y rzemięśnikow ku robocie. BielKron 69v; Herodes pocżętą robotę przez ośḿ lat kośćiołá dopráwił. BielKron 266, 27v, 77, 104, 201, 202v (10); Labores catenati, Roboty/ które yedná za drugą ydą bes przeſtanku Mącz 41b; Multae operae et laboris res, Rzecz potrzebuyąca wiele roboty. Mącz 264c, 32a [2 r.], 88c, 98b, 113a, 124a (38); Chczeſz práwi ábyć ſie niewolnik/ ábo ſługá nie ſkáźił/ niechay záwdy ma co cżynić. Y one Pyramidi w Egipcie/ dlatego budowano/ áby ludzie byli w vſtáwicżney robocie GórnDworz Hh3; HistRzym 49v, 50, 50v; [Mówią robotnicy w winnicy:] Ci oſthátecżni [tj. którzy przyszli do winnicy jako ostatni] iedno iednę godzinę ná robocye byli/ á zrownałeś ye zapłátą z námi/ kthorzychmy ćirpiyli cięſzkość dniá czáłego w gorącośći. RejPos 59, 61v; BielSat Cv; HistLan F5v; Powiedáli o iednym [wójcie]/ iż gdy płácono po groſzu od głowy/ tedy ſie zmowił z Gromádą/ iż iutro kiedy będę oddawał pobor áby nie było iedno ſto pogłowia we wśi/ á drudzy niech ſie rozlázą álbo ná orzechy álbo ná robothy RejZwierc 39, 39, 107v; BudBib 1.Reg 5/16, 3.Reg 5/16, 1.Esdr 3/9, 2.Esdr 6/9, 3.Esdr 6/10, 11, 12; Od tákiéy roboty [od wystawienia grobli] możeſz dáć robotnikowi po 6 złotych. Strum E; A zá dwie roboćie nie dopuſzczay żadnemv bráć/ ábowiém óni ták vmieią Zábórtowáć/ zá dwie roboćie ieſli ſye nie obaczyſz/ będzieſz płáćił dwoimi pieniądzmi iednę robotę. Strum F3v, D4, D4v [2 r.], E [2 r.], Ev [2 r.], E2 [2 r.] (16); á do tego [domu, gospodarstwa] należy/ áby oná cżeladz y wſzytcy domownicy weſpołek żyli/ á do káżdey potrzeby ábo roboty ku pożywieniu należącey ſpolnie ſobie pomagáli ModrzBaz 2v; Bo y tá cżłonkow cżłowiecżych rozmáitość/ nie ná proznowánie daná ieſt: ále iáko ptakom ſkrzydłá do latánia/ ták cżłowiekowi dáne ſą cżłonki do roboty [ad laborandum]/ iáko nacżynie. ModrzBaz 37, 10v, [3 r.], 37 [2 r.], 37v [2 r.], [38]v; Arbeit flichen. Chronić śie roboty. Fugere laborem. Calag 31b, 588a; Skoro záś iaſna zorza zákwitnie ná niebie/ Zwiérz do iaſkińi vchodźi/ ludźie naſtępuią Ná roboty/ gdźie tákże do mroku prácuią. KochPs 156; O dziwny robotniku: o nieſłychány do roboty Iozephow towárzyſzu: tyś vrobił niebo y ziemię y co ná nich ieſt SkarŻyw 245, 3, 62, 251, 312, 413 (17); [Jan Kochanowski mówi o Orszulce:] Káżdéy roboty pomoc: do káżdéy poſługi Vprzédźić było wſzytki rodźiców ſwych ſługi. KochTr 12; StryjKron 155; BielSjem 7; KochPieś 18; Banausus – Rzemieſznik, wſzeliaky ktori robote mą od ognia. Calep 123a; Cerdo – Wſzeliaki rzemieſznik plugawei roboti, garbąrżi [!]. Calep 182b, 152b, 295b, 327a, 371a, 402a (10); W browárze ma bydź bárzo chędogo: á rynnámi dla łácwieyſzey roboty ma wodá iść GostGosp 136; LAto ſámo robotę nákázuie GostGosp 102, 108 [2 r.], 128 [2 r.], 150, 156, 160 [3 r.] (22); [grzech] Przećiwko Trzećiemu [przykazaniu]. RObotá w święto/ bez gwałtowney potrzeby. LatHar 114, 324; Nie zákázuieć Pan roboty y opátrowánia żywnośći WujNT 27; Lekárſtwo ná kradzież/ robotá á iáłmużná. WujNT Dddddd, 27 marg, Bbbbbb2; STároſtowie náſzy/ y tákże ludźie Szlácheccy źiem Ruſkich y Podolſkich/ ná roboty do źiemie Wołoſkiéy puſczáć nie máią ludźi SarnStat 523; O vbićiu y zábićiu Szláchćicá przy roboćie. SarnStat 1170, 187, 337, 369, 379, 382 (17); PowodPr 74; iż P. Bog mowi: Nápełniłem go Duchem Bożym/ mądrośćią/ y rozumem/ y vmieiętnośćią do roboty. SkarKazSej 660b; KlonFlis C3; Boś tu przećię bráćie w tym pokazał niecnotę; Ześ cudzym koniem robił/ vkradłeś robotę. KlonWor 4; RybWit C2; ZbylPrzyg A2v.

co czyjej roboty (3): Iakom ya nyepooral pluzycza roley vpravney yego vobothy [!] ZapWar 1522 nr 2284, 1530 nr 2431; IZeś mu ty wźiął gwałtownie dźieśięć kopic śiáná ná łące iego dźiedźicznéy wśi N. roboty iego [...]/ práwnie będźieſz odpowiedał. SarnStat 1244.

robota czego (4): Potym roku wtorego po ich przyſćiu do Domu Bożego w Ieruzálem/ [...] záczęli thę ſpráwę Zorobabel ſyn Gáláthyelow/ y Ieſua ſyn Ioſedekow/ [...] á poſtánowili Lewity co mieli dwádźieſćá lat y dáley áby byli przyſtáwy nád robotámi Domu Páńſkiego. BibRadz 1.Esdr 3/8; BudBib 1.Esdr 3/8; A którzy będą ználeźieni przez znáków/ ſkázuiemy ie imáć ná ſłużby/ álbo oddawániu w ręce Stároſtów náſzych: od których tákowé ná robotę zamków y wáłów od Turków y Tátar pogránicznych będźiemy bráć. SarnStat 518 [idem] 927.

robota około czego (8): BibRadz Ex 5/19, Agg 1/14; BielKron 197; Castrensis labor, Robotá około obozu. Mącz 40b; Malignus ager, Niepłodna rola/ okóło którey roboty doſić á pożitku máło. Mącz 205d, 265a, 451c. Cf »bawić się robotą«.

robota na co [= z zapłatą liczoną od czego] (3): Kiedy byś miał zmáwiáć Robotę ná Pręty: tedy ſobie wymawiay/ áby źiemię brał dwá kroczki w źiemię proſtą Bórtę Strum F3; á zwłaſzczá tám tho rádzi czynią kędy robothę máią zmówioną ná ſztuki álbo ná Polá. Strum F2, F2v.

robota o czym = kalambur, nawiązanie do niezaświadczonego u nas wyrażenia »skora w robocie« (1): [Osioł służący u złego pana rozważa swoją niedolę:] Iuż mię zrobił ledwo ſtoię/ A ieſzcże ſie o to boię: Iż gdy mię zbáwi żywotá/ O ſkorze będzie robotá BierEz L2.

robota czyja [w tym: pron poss (36), G sb i pron (16), ai poss (11)] (63): [Mówi kogut do lisa:] Ludziem bliſki dzień powiádam: Ktorzy kiedy mnie ſłucháią/ Ná ſwe roboty powſtáią. BierEz S4; OpecŻyw 5, 188v; WróbŻołt 103/23; ZapWar 1548 nr 2669; MurzNT Mar 13/34; BielKom D7v; Ná ten cżás [kiedy wzejdzie słońce] też cżłowiek wyydzye beſpiecżnie k ſwey robocie LubPs X6; RejWiz 162; RejFig Ee; Przez ſześć dni wykończyſz roboty twoie/ ale dniá ſiodmego odpoczynieſz BibRadz Ex 23/12, 2.Par 8/9, Eccli 38/33; BielKron 29, 197; Urgere opus, Ochotnie ſwą robotę wieść/ pilnie robić. Mącz 508c, 27d; GórnDworz H3; HistRzym [89]v; KuczbKat 375; RejZwierc 185, 194v; BudBib Gen 5/29, 2.Par 16/5, Ez 29/20; ModrzBaz [38]v; A tho co my wedle dowćipu náſzégo czynim/ [...] leći/ á zá czáſem ginie. Do czego niechći nie przywodzę rzeczy wielkim koſztem á śiłá ludźi robotą czynionych/ które gdźie teraz? gdźie Báblion? gdźie Atheny? Oczko 2v; SkarŻyw A3, 4, 480; ArtKanc M6v; Robotá Kmiotkow/ to dochod álbo intratá nawiętſza w Polſcże wſzędy GostGosp 6, 32, 102; WujNT Mar 13/34, s. 173 marg; ABy roboty ludzkié dla leniſtwá tych/ którzy wytykáią [tj. zbierają dziesięcinę]/ nieomieſzkáły ſie: ſkázuiemy/ áby [...] SarnStat 187, 80, 1170; SkarKaz 84a; KlonFlis H2; [HierWielEccle 9/9]. Cf co czyjej roboty; »robota chłopska«, »własna robota«.

robota czyja [= dla kogo] (11):A ćić byli Zdunowie/ obywátele Nethái y Gederá/ á kthorzy thám mięſzkáli z Krolem dla robot iego. BibRadz 1.Par 4/23, Ex 35/2, Deut 5/13; GroicPorz ggv; SienLek 164v; HistRzym [89]v; RejZwierc 194v; BudBib Ex 20/10, 1.Par 4/23; SkarŻyw 4; Dla tego vſtáwiamy: áby tácy wſzyſcy/ którzy z Polſki y z Mázówſz z króleſtwá robić wychodzą/ przez Stároſty/ [...] y przez pány mieyſc/ y vrzędniki zátrzmawáni byli: á zátrzymáni oddáni byli ná robotę obywátelów króleſtwá náſzégo. SarnStat 519, 927.

robota czyja [= na rzecz czego] (1): A kthorzy [żebracy] by byli krom znáku/ ći máią być Stároſćie wydáni/ á obroceni ná robotę Zamkową GroicPorz h4v.

W połączeniach szeregowych (7): BierRozm 19; GroicPorz mm; Cokolwiek może ręká twa dzyáłáć znienagłá/ dzyáłay ná ſwą cżęść męſką/ ábowiem áni robotá/ áni myſl/ áni náuká/ áni mądrość ieſt w piekle/ do ktorego ty ciągnieſz. BielKron 81v, 275v; Mącz 264c; A ná ten czás człowiek ćiáło ſwe dáie Bogu zá ofiárę żywą/ [...] trapiąc ie robotámi/ poſtámi/ czuynośćiámi/ biczowániem y włośiennicámi WujNT 566; PowodPr 52.

W połączeniu z przymiotnikiem (zwykle odrzeczownikowym) określającym rodzaj roboty (6): Odwiodłem go [Izraela] od brzemion/ á rece iego od robot gárnczárſkich. BibRadz Ps 81/7; [W znaku Ryb dobrze jest:] młyny robić/ piwo y robothy wodne Goski *4; Strum Q3; Przetoſz zá mocą iego [Boga] zniſzcżego/ bez nacżynia/ bez máteryey/ bez pomocy y roboty budownicżey ſtánął ten świát SkarŻyw 258; GostGosp 76; WujNT 147.

W przeciwstawieniach: »robota ... proznowanie (a. proznować) (3), odpocznienie (odpoczynek) (2), spanie« (6): iz przyrodzenie ludzkie ták ieſt ſpráwione/ iż poſpolićie po roboćie ſzukamy odpocżynku ModrzBaz 11; Lecż ślácheckiego przyrodzenia ludźie/ tym ſpoſobem od proznowánia do roboty będą pobudzeni [...] ModrzBaz 37; álbowiem to ieſt Páńſkie roſkazánie/ y poſtánowienie/ áby dźień był do roboty obrocony á noc do ſpánia. ReszPrz 51, 113; Zimie więtſzego rozmyſłu trzebá niż lećie/ bo láto ſámo vkázuie robotę/ źimá bárzo rádá każe proznowáć. GostGosp 84; WujNT Bbbbbb2v.

Przysłowia: bo wſſelki podlug ſprawiedliwoſci/ záplatę bierze podlug ſwé roboty OpecŻyw 188v; Bowiem właſną zapłátę ma káżda robotá/ Inſzą záwżdy ſtátecżność/ á inſzą niecnotá. RejWiz 107; RejZwierz 124; [Kto źle robi; złą weźmie zapłatę: á ieſli dobra robotá dobra y zapłátá. HerbNauka H8 (Linde)].

á buduią ten dom [Boży] ſpilnośćią/ y práwie rośćie robotá w ręku ich. Leop 1.Esdr 5/8.

Nie ma ſię do nicżego/ śmierdźi mu robotá: Miła mu Epikurſka roſkoſz y pieſzcżotá. KlonWor 33.

Zwroty: »bawić się (a. zabawiać się) ([jaką]) robotą« [w tym: około czego (1)] = zajmować się czymś; labori incumbere, occupari opere Modrz [szyk zmienny] (3): Ták bárzo dla robot vrodźiliſmy śię/ iż kiedybyſmy śię pocżćiwą iáką robotą niezábawiáli/ wnet śie ſkłaniamy do iákiegokolwiek wyſtępku. ModrzBaz 37, [38]v; SkarŻyw 271; [HerbOdpow Cc6].

»robotę (u)czynić« = facere opus PolAnt [szyk zmienny] (3): BielKron 99v; Sześć dni robić będzieſz/ y vcżyniſz káżdą robotę twoię. BudBib Ex 20/10; SkarŻyw 471 marg.

»iść do roboty« [szyk zmienny] (6): yakom ya nyesbyl [...] Robothlyvy Catarzany [!] [...] gdy szla dorobothy do szyana ZapWar [1525] nr 2330; RejJóz C6v; SeklKat D2; [Mówi Mojżesz do Żydów:] A ták idzćie do roboty [ite, operamini]/ á choćiaż wam y plew nie dádzą/ przedſie wy zwykłą liczbę cegły oddawayćie. BibRadz Ex 5/18; Procedere ad opus, Do roboty yść. Mącz 44c; SkarŻyw 141.

»jąć się roboty« (1): Manus admovere operi, Iąć ſie obiema rękomá roboty. Mącz 209a.

»odpoczywać od roboty« (1): Dare requiem ab opere, Kázáć odpocziwáć od roboty. Mącz 342a.

»robotę odprawować (a. odprawić, a. sprawować); roboty będą sprawowane; sprawowanie robot« = facere opus PolAnt [szyk zmienny] (9;1;1): Prze to [z powodu złych rządów] dziś złodziejstwa, rozbojstwa dosyć, prze to sług nie masz, wsi osiadać nie mogą, robotnikow ku sprawowaniu robot, ku żywności ziemskiej nie masz. Diar 72; Przez ſzeſć dni roboty ſwe odpráwowáć będźiećie [fiet opus] BibRadz Ex 35/2, Lev 23/3, Deut 5/13; opus texere, Nieyáką robotę ſpráwowáć Mącz 453b; SienLek 164v; Gdyby ſam Miſtrz záwżdy był przytomnie więceyby roboty zdwiemá odpráwił [plus operum perficeret cum duobus]/ niż w niebytnośći ſwey z dźieśiąćią odpráwuie. ModrzBaz 37; SkarŻyw 508; CzechEp 182; GostGosp 86.

»przekażać w robotach, robotę; przekażać, przekażka robocie« [szyk zmienny] (2:1;1:1): [Mówi Przemysł do posłów, którzy zastali go pracującego:] A ták ſpráwuyćie rychło co maćie ſpráwowáć/ álbo mi roboćie nie przekażayćie. BielKron 319, 266; Kráwcy nie ſą ſzynkowni/ iáko y Murárze/ Przeto im prżekażáią/ w robotách Szturárze BielSat C2 [idem] BielRozm 18.

»(z)robić, robiący robotę; robota bywa robiona« = opus perficitur Modrz [szyk zmienny] (15:1;1): [Ezop mówi do rataja, który bił jednego z robotników:] Ty ſam roboty nie robiſz/ A nád námi grozy ſtroiſz BierEz A3v; Panuie [Saturn] theż Sukiennikom/ ſzewczom Garbarzom/ gornikom/ y wſzelkiem robothnikom: cięſzką/ albo plugawą robothę robiączym. FalZioł V 50v; BibRadz I 313c marg; Goski *4v; BielKron 155; Mącz 13d; ModrzBaz 110; Calag 500b; Vrzędnik ma gromádą robić robotę káżdą GostGosp 10; Spráwiedliwy Vrzędnik ma pátrzyć iáko ſobie dobry Kmiotek robi káżdą robotę GostGosp 20, 32, 76 [2 r.], 162 [3 r.]; WujNT 719.

»robić własnemi robotami« = uprawiać osobiście (1): A Wóytowie/ Sołtyśi [...] ze cztéréch włók álbo źrzebia/ Wóytoſtwá álbo Soltyſtwá/ któréby robili właſnémi robotámi [quos coluerint propriis laboribus JanStat 230]/ iáko ſie przedtym rzekło/ z káżdéy włóki przerzeczonéy ſześć groſzy płáćić máią SarnStat 187.

»robotą się spracować« (1): iż cżłowiek będąc s przodku chćiwy/ áby widział co oſobnego: bacży/ y bierze ſobie w głowę rzecż naymnieyſzą: pothym gdy tego thák wiele widzi/ nietelko hnet tego ſyt/ ále ſie też/ proſto by iáką robotą/ ſprácuie. GórnDworz I7v.

»robotą się żywić, żyw (być)« [szyk zmienny] (3:3): Kto imienia niema/ żyw ma być robotą. March3 V7v; A to znák Bożey łáſki/ á cnego żywotá/ Ktory żyw ſwą robotą/ wiernie bez kłopotá. RejZwierz 138v; BielKron 118v; Pauper cui opera vita erat, Vbogi był ten który ſie ſwą robotą żiwił. Mącz 264d; RejZwierc 111v; GostGosp 34.

Wyrażenia: »robota chłopska« (1): Artifitium et mechanicorum nomina Knſtner vnd handtwerck lewten vacabeln. Rzemyeſlnykom [!] y robot chlopſkych ymyoná. Murm 179.

»ciężka (była) robota« = operositas, spissum opus Mącz [szyk 8:5] (13): OpecŻyw 51v; BartBydg 150; FalZioł V 50v; Dwoiakie może być ciała ruſzanie, iedno z ſpraczowanim iakie ieſt w robocie cięſzkiej takowe ieſt nie zdrowe GlabGad K4; BierRozm 19; MurzNT 48v marg; Owa káżda robotá ich [Żydów pracujących w Egipcie] byłá naćiężſza. BibRadz Ex 1/14, I 313c marg; KwiatKsiąż N4v; Operositas, Cieſzka [!] robotá/ Procowitość. Mącz 265a; Verso saxum proverbium, Taczam kámień/ to yeſt/ mam wielką cięſzką robotę ná ſię. Mącz 486b, 409b; BielSpr 2.

»roboty domowe« (1): Vrzędnik/ kiedy Pan nie bywa/ ná Páńſki przyiazd ma ſobie wolnić cżás robotámi domowemi potrzebnemi GostGosp 10.

»domowe roboty« = robota publiczna (1): A przedśię y Rzecżpoſpolita pożytkow zbywa/ ktoreby ztych ná śmierć ſkazánych być mogły/ ábo ná woynách/ ábo ná domowych robotách [in laboribus domesticis]: y złodźieie przedśię nic ſię niepolepſzywſzy wnet bywáią wieſzeni: á podobnoby ſię polepſzyli kiedyby im żywotá przedłużono. ModrzBaz 78.

»robota dzienna« (1): Quadrans opere, Czwarta część obrotu álbo roboty dzienny. Mącz 334d.

»robota gruba« [szyk 3:3] (6): zbytnie znim [olejem] iedzenie ieſt przeciw zdrowiu zwłaſzcża ludziem ktorzi ſie nie obieraią grubą robotą ręcżną GlabGad Kv; BielSpr 2; SkarŻyw 429; Tedy czyniąc powinność wrodzonego Sláchectwá y nátury/ ktora mi nie do roley/ álbo grubych robot członki ſubtylne vformowáłá/ z młodośći/ y s pierwſzych práwie do ćwiczenia godnych lat/ moich/ [...] nigdym ſie w prożnowániu nie kochał StryjKron A3v; Calep 647a; GosłCast 25.

»lekka robota« (1): Levis labor, Lekka robotá. Mącz 190a.

»roboty najemne« (1): Roboty naiemne niedołężnym/ Scżkło chowáć v klucżniká/ bo z tego cudnieyſze śklenice GostGosp 168.

»robota(-y) niewieścia(-e)« = muliebria officia Mącz [szyk 2:1] (3): Rozumu uyſokyego [była panna Marya] y uyelkyego tak yſz wſzytkyey roboty nyeuyeſzczey ſyą robycz nauczyla PatKaz III 122v; A Anná żoná moiá prácowáłá około robot niewieśćich [in muliebribus]/ ktore ſłáłá pánom. BibRadz Tob 2/13; Mącz 235d.

»pilna ([a. popilna]) robota« = fidelis opera Mącz (2): Mącz 126b, 265a; [Ktemu oná zabáwá około śidlenia ptakow y myśliſtwá y łowow/ gdy niemáſz popilnych robot/ tym przyiemnieyſze rzecży pomienione cżyni y one iákoby okraſza. CiceroBBud 27].

»polna robota« [szyk 4:1] (5): BielSpr 2; Kmiotkowie ty okolicżne potrzeby Pánu robić máią w Ieśieni/ Zimie/ y ná Wioſnę/ poki polna robotá nie zaydźie GostGosp 34; Bo kto Ieśień/ Zimę/ Wioſnę dármo puſzcża/ Lećie muśi ſzkodę mieć: bo źiemi y cżáſowi/ około polnych robot/ doſyć nie vcżyni. GostGosp 64, 34 [2 r.].

»pospolita [= publiczna] robota« (1): A ieſli złodzyeiá vłapił kto kiedy kradł/ miał go wydáć ná poſpolitą robotą/ tácy ſypáli wáły/ mury robili y ine rzecży. BielKron 9v.

»robota pracowita« = opus servitutis PolAnt; enixa opera Mącz [szyk 2:1] (3): Będźiećie też przez ſiedḿ dni ſpráwowáć palone ofiáry Pánu/ á dniá ſiodmego gdy będźiećie ześćie ſwięte mieć/ wſzytkich robot prácowitych przeſtániećie. BibRadz Lev 23/8, Lev 23/7; Enixa opera, Vśiłowna á prácowita robotá. Mącz 248b.

»prożna, niespora robota« (3:1): RejRozpr K3; Aranearum telas texere. Wniwecz co czinić/ álbo Prożną robotę robić. Mącz 13d; ábowiem gdzieby pan s przyrodzenia ku dobremu nie był ſkłonnym/ wſzytká pracá Dworzáninowá byłá by prożna: iáko y owo prożna by robothá byłá/ kiedyby ktho ná ſzcżyrym piaſku poſiał dobrą pſzenicę GórnDworz Kk2; Prozną robotę robić. Laborare frustra. Calag 500b.

»robota [czyich] rąk (ręki)« = opus manus(-uum) Vulg (5): Kiedy będzieſz żąć zboże ná polu twym/ á zápomniałby wźiąć Snopká/ niewroćiſz ſie poń ábyśgo wźiął: ále niechaygo weźmie ábo podrożny ábo ſirothá/ ábo wdowá/ ábyć Pan Bog twoy zá tho błogosłáwił/ wewſſelkiey pracy á roboćie rąk twoich. Leop Deut 24/19, Ier 10/3; RejAp 83; Doſyć vcżynienie tedy zowiemy: gdy ten co kradł/ więcey nie krádnie/ ále rácżey z roboty rąk ſwoich iáłmużny cżyni WujJud 92v; SkarŻyw 269.

»ręczna robota« [szyk 6:5] (11): GlabGad Kv; Roboty ręcżne wiązánie kśiąg y oprawowánie ſzát bráterſkich Piotr ś. cżynił. SkarŻyw 471 marg, 460, 507, 508, 581; GostGosp 76 [2 r.]; LatHar 122; Ktorzy ſię tedy mogą kradzieży/ y wzgorſzenia/ y proznowánia vwiárowáć/ ináczey niżli rękomá robiąc/ y czym ſię innym potrzebnieyſzym báwiąc; tym Apoſtoł nie każe ręczną robotę robić. WujNT 719; Robotá ręczna zálecona. WujNT Bbbbbb3v; [Nieprzyſtoi záiſte dźiś/ za dobrym Koſciołow opátrzeniem/ Biblią porzućić: á rolą/ albo ktorą iną robotą ręcżną/ Piſmo S. zániechawſzy/ báwić ſie. HerbOdpow Cc6, Cc6; InwSzlachKal 1576 nr 34].

»rolna robota« (1): Kmiećiá nie oſadzáć ná roley ktory rolnych robot nie vmie: iáko koſą/ y innych potrzebnych goſpodárſtwu. GostGosp 30.

»robota służebna« (1): ijż w dzień ſwięty od dobrych vcżynkow wzdzierżetz ſie niemamy/ ale z oſobna od grzechow/ ij od robot ſlużebnych a cięſſkich przeſtatz mámy. OpecŻyw 51v.

»robota trudna« (1): Ten grob [Belusa] álbo wieżę Alexánder chćiał záſię opráwić/ ále iż tá rzecż potrzebowáłá cżáſu wielkiego y roboty trudney/ [...] to co pocżął dokonáć nie mogł BielKron 268.

»wdochwatnia [= dorywcza] robota« (1): Succisivae operae, W dochwátniá robota. Mącz 30b.

»wielka robota« [szyk 3:1] (4): znamię niezdrowia komu ręce goreią, wyiąwſzy robotę wielgą. GlabGad K5; Leop Ex 2/23; Multi sudoris est ea res, Wielkiego potu yeſt tá rzecz To yeſt/ potrzebuye wielkiey roboty Mącz 236a; RejZwierc [203]v.

»własna robota« [szyk 4:3] (7): LibMal 1545/105v; A ácżkolwyek cżytamy w kſięgách pyerwſſych Moiżeſſowych [...]/ że pan Bog ſam vſty ſwemi Adámowi roſkazał/ áby robotą właſną/ yákoby rzemyęſlem yákim chlebá y pożywyenya nábywał GliczKsiąż H; GroicPorz ggv; ART. VIII. o robotách. Włáſna robotá. SarnStat 644, 187, 680, 1314.

Zestawienie (kalka z łaciny na określenie Kampanii): »ziemia robocie [zamiast: roboty]« (1): Cżwarta [część Włoch to] Kámpánia rzecżoná od pol wielkich/ źiemiá roboćie z pożytkiem wielkim. (marg) Kámpánia. Terrá láboris. (–) BielKron 276.
Szeregi: »robota i nakład« = labor et expensa JanStat [szyk 1:1] (2): Oleum et operam perdere, O nákład y robotę prziść. Mącz 261c; Ale Wóytowie/ Sołtyſi/ [...] ze cztéréch włók Woytoſtwá ſwégo/ któré będą robić właſną robotą y nakłádem [...]/ ná dźiéń świetégo [!] Marćiná kśiężycá Liſtopádá/ ośm groſzy Práſkich zá dźieśięćinę nam zápłácą. SarnStat 187.

»robota, (a, takież) posługa« (2): BielKron 99v; [św. Małgorzata] Od świtánia aſz do obiádu w kośćiele: po obiedzie/ robotą á poſługą ſioſtr báwiłá [się]. SkarŻyw 161. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pot a robota« (1): Ale oleiá miłoſierdzia wołáiąc prośił [Adam] w padole tego ſwiátá/ gdyż potem á robotą ſwą chlebá y pożywienia nábywał HistRzym[89]v.

»robota, (a, ani, et, i) praca« [szyk 12:10] (22): OpecŻyw 49, 100v; FalZioł V 36v; Wſzakoż dla nabycia lepſzey moci y trwałego przirodzenia zwłaſzcża ku praci y robocie, lepſzy [chleb] ieſt rżany GlabGad G6; Zadney prace áni roboti ktora łákomſtwu ſluży nie podeymuiemy HistAl I6v; GliczKsiąż E5; Leop Deut 24/19; Mącz 180d; ábowiemći gnuſność ćiáło mdli/ Robotá á praca mierna/ twierdźi. SienLek 10, 94; RejZwierc 185, 194v; Bo wiele ich [ludzi, którzy zdecydowali się służyć w wojsku] opuśćiwſzy żonę/ dźieći/ wárſtát/ oráctwo y goſpodárſtwo/ idą ná woynę/ áby vſzedſzy roboty y prace domowey/ ſwowolnie żyli/ łupili/ á cudzych rzecży pożywáli. ModrzBaz 116; Calag 31a; SkarŻyw 4, 260, 269; Calep 574b, [731]a; Ták wiele prace y roboty miał Piotr/ że mu było trzebá żądáć pomocy towárzyſzow/ y przyćiągnąć drugą łodz do śiebie. WujNT 211; Bbbbbb3v; SarnStat 80. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»robota albo rzemięsło« (1): A ieſliby ony dobrá były z iego [zmarłego] oyczyzny/ álbo po kthorym przyiaćielu przypádłe/ álbo robotą iego właſną álbo Rzemięſłem nábyte: tedy ná przyiaćiele przypadáią. GroicPorz ggv.

»roboty i służby« (1): [Kiedy zabrakło cesarzowi Fryderykowi pieniędzy, wykrojono pięniądze ze skóry] á wyćiſkano ná nich znáki krolewſkie/ ktore dawał zá roboty y zá ſłużby BielKron 183.

»robota i sprawa« = opus et operatio Vulg (1): A thedy [gdy słońce wzejdzie] więcz wynidzie cżłowiek na robotę ſwoię y na ſprawę ſwoię aż do wiecżora. WróbŻołt 103/23; Bucolica, Xięgi álbo powieśći w których páſterze o bydlęcych y innych chłopſkich ſpráwách y ych robotach s ſobą rozmáwiáyą. Mącz 27d.

»robota i trud« (1): Y názwał [ojciec] imie iego Noem mowiąc ten nas poćieſzy od roboty náſzey/ y od trudu [ab opere nostro et dolore] rąk náſzych z ziemie/ ktorą przeklął Iehowá. BudBib Gen 5/29.

Jako ostatni człon we współrzędnym połączeniu wieloczłonowym: »i inne roboty« (1): Ná drugi rok był wielki głod w Polſzce/ ále Káźimierz iáko opátrzny Krol: pełne miał ſtodoły y ſpichlerze zboża w káżdym imieniu [...]. A ták zá máłe pieniądze ludziom zboża po troſze przedawano/ przez zły cżás ie chcęcy záchowáć/ á ktorzy pieniędzy nie mieli/ tym nowym oddáć pożycżano/ álbo odrobić. A thák robili zá zboże zamki/ mury/ groble/ przekopy wodzie/ y rozmáite inne roboty co roſkazano. BielKron 375.

Przen (2):

bibl. W nawiązaniu do przypowieści o robotnikach w winnicy (1): Proznuiących Pan wzywa ná robotę do winnice. WujNT Bbbbbb2v.

Wyrażenie: »kijowa robota« = bicie (1): Bo dobrzy zli być przeſtawáią s cnoty/ Zli záſię cżáſem s kijowey roboty. RejZwierc 221v.
α. Rzemiosło (7): HistJóz E2; Effectio artis, Rzemięsło/ Robotá. Mącz 115b.

W połączeniu z przymiotnikiem określającym rodzaj roboty (2): nápełnił go [Bóg Beseleela] [...] wſſelkim dowćipem [...] w rzezániu kámieniá/ y w roboćie cieſielſkiey. Leop Ex 35/32; A gdy tám [na Lemnos] od Małpy był [Wulkan] wychowan/ náucżył ſie miſterney roboty kowálſkiey/ ták iż potym cżynił zbroię bogom przećiw Gigántom BielKron 23v.

W połączeniu szeregowym (1): [Starożytni bogowie] wynáydowáli rzecży nowe/ ták w piſmie iáko y w dzyelech álbo robotach y pożytkach BielKron 25.

Szeregi: »nauki i roboty« (1): Wſzytki náuki y roboty wſzelákie/ takież rodzay bogow/ cżynienie obrázow/ y innych báłwochwálſtw ſłupy/ napierwey tám [w Egipcie] wymyſlono. BielKron 270.

»rzemiosło albo robota« (1): [Wulkanowi przyporządkowane są] Okrutnoſć hetmańſthwa na woynach/ barwierſtwo kowalſtwo/ y inne rzemioſla albo roboty: ktore przez ogień robią. FalZioł V 51.

β. Pańszczyzna (84): ZapWar 1514 nr 2173, 1528 nr 2421; Kmiotek proſty ná robotę Wſſytkę wydał ſwą proſtotę RejRozpr G; Pan mu [wójtowi] łáie/ vrzędnik łáie/ gromádá łáie/ ná káżdy dzyeń do Páná biegay/ vroboty [!] ſtaway RejPos 316; BielSat D4v; Każą nędznemu kmiotkowi ná iáką robothę/ á on wołku ábo koniká náleść nie może RejZwierc 80v; ModrzBaz 21v; ZapKościer 1582/32v; Przy robocie Vrzędnik kijem mu [kmiotkowi] dopierze/ Ladá z iákiey przycżyny winę z niego bierze. BielRozm 31; Chłop gdy mu nákaże Włodarz álbo też Vrzędnik robotę/ á nie poſłucha/ dom zámknąć/ co wynidźie chłoſtá cżtery plagi przez gołe ćiáło/ y odrobić GostGosp 160, 6, 10, 150, 154, 160 (17); LatHar 117 [2 r.]; nam y innym ſwym pánom z káżdégo łanu ieden dźień w tydźień máią robić/ [...] wyiąwſzy té kmiećie/ którzy czynſzem pieniężnym/ álbo zbożem/ álbo którymkolwiek innym podatkiem pánóm ſwym roboty przedtym nágrodźili. SarnStat 655, 189, 520, 656, 675, 920, 1280; Polſkie vćiśnienie chłopkow ieſt tákowe: iż dniá y nocy wolnych od robot vćiſku nie máiąc/ w rodzaiu ſwym práwie vſtawa PowodPr 71, 71; SkarKaz 422a.

robota czyja [w tym: G pron (2), pron poss (1), ai poss (1)] (4): O Robotách kmiecych. UstPraw F2v; Stan duchowny aby też z pożytkow, ktore mają z tychże kmieci pańskich i szlacheckich z roboty ich, jako dziesięciny i ine popłatki, aby ku tymże 8 gr dali po 4 gr z tegoż łanu, z ktorego ty pożytki mają, gdyż im także obrony potrzeba jako i szlachcie. Diar 79; BielKron 29; GostGosp 34.

robota czyja [= dla kogo] (7): Iakom ya nyeprzyszethl do do [!] domv slyachatnego [Jurka] Martini Sussel [...] a nym go zamyeskal w robothach yego ZapWar 1520 nr 2251; SarnStat 1170. Cf »dworska robota«, »robota grodzka«, »robota pańska«.

robota czyja [= komu podległa] (1): Vrzędnik ma to rządnie z wiecżorá rozrządźić y Włodárzom roſkazáć/ áby ſwych robot doglądáli. GostGosp 10.

W połączeniach szeregowych (11): Nie ieſt wolen [kmieć] od dawánia dźieśięćin/ áni od płácenia cżyńſzow y poborow/ áni od roboty tobie powinney ModrzBaz 89; ZapKościer 1582/33; NAd to czynimy wolné/ y ná wieki wyſwobodzamy [...] wſzyſtkich náſzych obywátelów kmiećie/ od wſzyſtkiéy płacéy/ podatków/ wyćiągánia/ powozów/ robót któré Podwodą zową SarnStat 350; Król wſzytkié obywátele koronné od wſzytkich podatków/ robót/ vćiſków rć. wolné czyni SarnStat 892 marg, 63, 349, 882 marg, 883, 892, 956, 1055.

W porównaniu (1): Nád to ieſzcże/ iáko okrutnie niektorzi pánuią nád poddánymi ſwemi/ ábo máiętność ich niſzcżąc á wydźieráiąc/ ábo roboty ná nie nieinácżey iedno iákoby ná woły ábo osły wkłádáiąć? ModrzBaz 142.

Zwroty: [»odprawować robotę«: którzy kmiecie i poddani w tych to wsiach [...] odprawowali roboty i postępki pańskie wedle potrzeby. InwSzlachKal 1572 nr 27.]

»robotę [komu] odpuścić« [szyk zmienny] (2): Gdy [kmieć] záśieie/ odpuśćić mu robotę/ á zaśiewek iego Vrzędowi kázáć wźiąć/ y przedáć kiedy drożey GostGosp 36; GrabPospR M3v.»odrobić robotę« (1): GostGosp 76 cf »dworska robota«.

»robotę robić« (1): Wsi nowo nasiadłe, ktore jeno czynsz panom swojem płacą albo robotę robią, mają powinni być pobor tenże dać Diar 79; [KsięgaSądIwk 49].

»stać jako (by) wojt u roboty, przy robocie; wypychać jako wojta do roboty« (1:1;1): Kxiądz wſſytko chce mieć w kłopoćie Stoi by woyt przy roboćie RejRozpr B3v; A tu ſie prożno ma chłubić doględácż iáki ſwiáthá tego/ co powiáda iż mu tu Pan porucżył ſpráwy ſwoie/ áby ich tu doglądał/ á odmieniał wedle woley ſwoiey/ á v nich ſtał iáko woyt v roboty. RejAp 14; ActReg 51.

»(wy)chodzić (a. wychadzać, a. [iść]) na robotę« [szyk zmienny] (4): Vrzędnik ma záwżdy ludźie licżyć/ álbo namieſtnik vrzędnikow/ gdy ná robotę wychodzą GostGosp 10; Kmiećie źimie ná robotę do dniá wychodźić máią GostGosp 44, 160 [2 r.]; [od święta Jana poddani tej połowice wsi Raiadowa będą powinni po dwojgu na robotę pańską iść i robić czterzy dni w tydzień InwSzlachKal 1568 nr 17].

Wyrażenia: »ciężka robota« (1): A yużeśćye ye [ubogich] ták vćiſnęli y vdręczyli ćyęſzkimi á vſtáwicznymi robotámi y winámi/ iż muśi ſye Bog nád wámi/ zá ich wzdychánim y płáczem/ ich krzywdy pomśćić. KromRozm I Bv.

»dworska robota« (1): Dworki máią wedle zaſługi á wielkośći y ſpráwy około przędźiwá kmiotowny odpráwowáć/ ktore też ſobie máią prząść połowicę roku/ á połowicę Pánu: bo odrobiwſzy dworſką robotę/ będźie miáłá cżáſu doſyć prząść ſobie. GostGosp 76.

»robota grodzka« = świadczona na rzecz zamku (1): Iako dambrovka myala pravo chelmyenskye a placzyla po szesczyv grossy czynszv szwloky a szą vyswolyeny oth roboth groczczych [!] ZapWar [1519] nr 2247.

»robota pańska« (3): Andrzey gbur zeznal ysz gdi bil na roboczie panskiey wpolyw thedy iako sthari posledzey przysedl do dworu [...] vidzial pana vkrwawionego i pania ranną ZapWar 1558 nr 2686; Spráwiedliwy Vrzędnik ma pátrzyć iáko ſobie dobry Kmiotek robi káżdą robotę/ ták też ma wyćiągáć drugie Kmiotki ná káżdą robotę Páńſką GostGosp 20; PowodPr 51; [InwSzlachKal 1568 nr 20; KsięgaSądIwk 49].

»piesza robota« (2): Pieſza robotá ma bydź we złą drogę/ w niepogody GostGosp 76, 76.

Szeregi: »czynsz a robota« (1): [Pan] nic inſzego wedle Práwá niemoże ná ludźiách wyćiągáć/ iedno cżyńſz/ á robotę powinną [vel tributa, vel operas debitas]. ModrzBaz 48. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»robota i dań« (1): Naprzod niech ná tę wyprawę nie obieráią żadnego goſpodarzá/ [...] ále ſyna ktorego podroſłego alboż naymitá ieśli ſyna niemaſz/ á ná tákiego obránego y wyſłánego mieyſce/ [...] będą poſyłać [kmiecie] goſpodarzowi [...]/ robotnikow ſwych koleią poſtánowioną/ [...] á tymby ſię dogodziło temu z cżyiego domu wybráńcá wezmą/ [...] dogodźiłoby ſię też pánu iego/ boby pan poſtáremu y robotę od ſwego chłopk[á] w cale mogł mieć/ y dań/ gdyż ſię chłopku iego żadna vymá nie dźieie. GrabPospR M3. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»robota i (albo, takież) płat (a. popłatek)« [szyk zmienny] (4): Grzeſą przełozeni ſwieczci [...] Gdi niebronią poddanich ſwoich/ [...] poddane trapią/ zniewolaią/ robot albo poplatkow podwiſſaią SeklKat H3v; [Na sejmie w Łęczycy Kazimierz] oracżom áby krzywdy wielkiey áni przezliżnych robot/ takież płátow/ od źiemian nie ćierpieli/ vſtháwił BielKron 356; RejPos 252; VotSzl Cv; [Wszystki popłatki i roboty pańskie płacić ma przerzeczony Marcin Brożek i robić etc. KsięgaSądIwk 49].

»podatki albo roboty« (1): Kmiećie źiemiáńſcy gdy przed nim [królem Kazimierzem] ſkárzyli o zbytnie podatki álbo roboty/ tákież wydzyeránie ná ſwe pány/ rádźił im thák/ [...] BielKron 376. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]

»powinności a roboty« (1): [Mistrz Łagowski] Zakazvye aby yego poddany w Croleſthwye naſſym bandaczy povynnoſczi thich a roboth kthore stharadawna zamkowy y stharoſczie naſſemv Myedzirzeczſkiemu szą povynny nyeczynyly. LibLeg 7/68v.

»roboty, szarwarki« (1): Roſkaſzuyemy vrodzonyemu Iakubowy soczawynſkemu [...] aby czy potdany y wybranczy naſzych wſzy pomyęnonych we wſzytkych wolnoſczach ych y poſwolenyą, tak naſzym wlaſznym iako y stanow koronnych czale y nyenaruſzyenye zachowany bely: a do roboth zarwarkow, [...] przymuſzyeny nyebely ZapKościer 1582/33.

γ. O pracy zwierząt (14):
αα. Roboczych (8): Wieprz widząc wołu w roboćie: A on orze w śilnym poćie: Widząc ſie proznuiącego/ Wzgárdził wołu vbogiego. BierEz K; BielKron 1v; Veterina animalia, Bydlęta których ku robocie vżywáyą yáko konie/ osły/ wielbłądy/ muły/ mulice którzi ná grzbiecie burdy á brzemioná noſzą. Mącz 491b, 294b; SienLek 186v, 187v; Ná koniec dniá ſzoſtego ſtworżył [Bóg] z ziemie/ beſtye y nieme twarzy/ [...] y nácżynił zwierząt rozmáitych/ domowych y leśnych/ łáſkáwych y dzikich/ káżdemu dar iáki w mięſie/ w mocy/ w roboćie/ w ſkorze/ w biegu/ dla cżłeká zoſtáwuiąc. SkarŻyw 259; WyprPl B3v.
ββ. Pszczół (6): W robocie tak ſie [pszczoły] ſprawuią: iż nie wſzythki iednę rzecż robią/ ale niektore kwiatki noſzą wązę zakładaią/ drugie materiją na woſk ſprawuią, drugie plaſtri buduią, drugie wody dodawaią. FalZioł IV 27d; ModrzBaz 126.

robota czyja (3): Ale gdyżeſmy o pcżołach gadkę pocżęli pobacżimy ſzyrzey odnich naukę, bowiem one nie na wſzelki kwiat padaią [...] tylko to pobrawſzy czo ku ich robocie pożytecżno ieſt oſtatku poniechaią. BielŻywGlab nlb 11; SkarKaz 84a; KlonWor 11.

W połączeniu szeregowym (1): Máła rzecz miedzy robaczkámi pſzczołá/ mowi Mędrzec/ á początkiem ſłodkośći ieſt owoc iey. kto ná iey robotę/ dowćip/ pilność/ porządek/ pożytek woſku y miodu nie pátrzy/ prędko ią wzgárdźi. SkarKaz 84a.

Przen: O duszy ludzkiej (1): Bo gdzye cnotá tám ſie iey záwżdy pioſnká gędzye/ W tym vliku by pcżołká narychley vſiędzye. Ale iáko ſie iey też zácżerwi niecnoty/ To oná y śrzod látá przeſtánie roboty. RejWiz 80v.
c. Praca umysłowa (3): ále then niewdźięczny Poſeł/ á przekażcá/ náſzych rzeczy wſzyſtkich/ to ieſt/ śmierć niechcąc iemu dłużey folgować/ wźięłá go [pisarza] od tey niedokonáney roboty SienLek 44v.

robota w czym (1): Pierwſzy do śpiewánia y náiutrżnią/ nieſpánim ſię y robotą w náuce y piſaniu trudził: żadnego nieprzyiaćielá bárziey ſię nieſtrzegł/ iáko proznowánia. SkarŻyw 411.

Wyrażenie: »robota prosta« (1): Stáwiam go [Józefa, tu: przełożoną z łaciny historię o nim] tedy przed oſobą W.M. w ſzátách Polſkich, y ięzykiem Polſkim. Ieſli ſie ták vda iáko w inſzych, niewiém. Robotá bowiém proſta, ćwiczenié krótkié y trudné, á tym trudnieyſzé, że v nas brák wielki w ſłowiéch. GosłCast 5.
d. Służba boża, praktyki religijne (40): CzechRozm 186; A przetoż wy/ o ślácheckiego ſtanu ludźie/ y wſzytcy ktorzikolwiek Rzecżypoſpolitey miecżem bronićie/ gdy ſię ná woynę gotuiećie/ niegotuyćie ſię iáko ná łup domowy/ [...] ále iáko do roboty świętey/ do posługi Bogu y ludźiom wielce wdźięcżney ModrzBaz 109; SkarŻyw 196, 536; NiemObr 44; IEZV moy prowadź mię do roboty/ y pomagay mi do pokuty/ ábych przyść do zapłáty mogł. SkarKaz 123b, 121b, 122a marg, 241b, 316b, Oooo2a, Oooo3a; WujNT Act 15/38.

robota czego (1): Y tenże [Bóg] dał iedne Apoſtoły/ drugie záś Proroki/ á drugie Ewángeliſty: inne záś páſterze y náuczyćiele: ku napráwie świętych/ ku roboćie poſługowánia/ ku budowániu ćiáłá Chriſtuſowego [tj. Kościoła] WujNT Eph 4/12.

robota w czym (1): WTORACZESC. O pośćie Moyzeſzá y Heliaſzá/ o roboćie w pokućie ś. pátrząc ná zapłátę/ o wſtępowániu z Pánem ná gorę. SkarKaz 119.

robota czyja [w tym: pron poss (7), G pron (4)] (11): OpecŻyw 30v; CzechRozm 186, 212 [2 r.]; kto ſie ich [świętych] robotámi wednie y wnocy/ ná gorącu y zimnie niezbuduie? SkarŻyw A3v, 4; NiemObr 39; A prośimy was bráćia/ ábyśćie poználi te ktorzy prácuią miedzy wámi/ y ktorzy ſą przełożonymi wáſzymi w Pánu/ y nápomináią was: iżbyśćie ie ſobie tym więcey ważyli w miłośći prze ich robotę. WujNT 1.Thess 5/13; Robotá náſzá bez błogoſłáwieńſtwá Bożego nieſpora/ byś też y cáłą noc robił. WujNT Bbbbbb3v; SkarKaz )(2, 6b.

Zwroty: »roboty jąć się« (1): Lecz Piotr ś. nie wiedźiał co mowił [kiedy spoglądał na przemienionego Jezusa na górze Tabor]. nie iżby źle rzekł [...] ále iż ſię ſkwápił do zapłáty oney [tj. do chwały bożej, będącej zapłatą za służbę Bogu]/ roboty ſię ieſzcze nie iąwſzy. SkarKaz 122b.

»robotę (z)robić« = opus facere a. operari Vulg [szyk zmienny] (4): Leop 2.Esdr 11/12; A ieſliby przyſzedł Tymotheuſz/ pátrzćie áby bez boiáźni mieſzkał z wámi. bo Páńſką robotę robi/ iáko y ia. WujNT 1.Cor 16/10; (marg) 2.Tim: 4 (–) Dobrąm robotę zrobił/ biegum dokonał/ wiárym dochował: zá tym záchowána mi ieſt koroná ſpráwiedliwośći SkarKaz 8a, 351a.

»sprawić robotę« (1): Spráwiwſzy onę piękną robotę/ á duſz wiele [...] pozyſkawſzy/ y Kápłány im poſtawiwſzy: wroćili ſię do Antyochiey SkarŻyw 536.

Wyrażenia: »duchowne roboty« (1): Bacż tu cżterzy duchowné roboty/ ktoreé ſie ſpolem ſpomágaią. Oſobné mieſſkanié/ modlitwa/ poſt/ a ciała káranié. OpecŻyw 37.

»robota pańska, Boża« = opus Domini Vulg [szyk 2:1] (3): A ták bráćia moi mili/ bądźćie ſtáteczni á nieporuſzeni/ obfituiąc w roboćie Páńſkiey záwſze: wiedząc iż praca wáſzá nie ieſt prozna w Pánu. WujNT 1.Cor 15/58, 1.Cor 16/10; Wźiąłem chleb niebieſki ná pośilenie: toć iuż duży będę ná pracą w roboćie Bożey. SkarKaz 161b.

»pilna robota« (1): [Spoglądając na Ukrzyżowanego] iákoż ſię wſtydźić nie mam/ á do pilney roboty y powolnośći w zakonie Chryſtuſowym nie pobudźić? SkarKaz 209b.

Szereg: »praca i robota« [szyk 3:2] (5): Chceſſli zawżdy bytz weſoly a nieważytz nizácż roboty na chwále bożé ij práce/ a nie bátz ſie nicżego? modl ſie. OpecŻyw 53v; ſtáraymy ſię poki nam ieſzcże tych ſześći dni zſtáie/ á cżás ieſt roboćie/ y prace tey miłey/ w ſłodkim iárzmie zakonu Chryſtuſowego. SkarŻyw 4, 3; NiemObr 39; SkarKaz 116b.
2. Efekt, owoc czyjejś pracy; labor Vulg, PolAnt, JanStat, Cn; opera Vulg, Mącz, Modrz, Cn; opus Vulg, PolAnt, Mącz, Cn; elaboratum Cn (147): Iám wás poſlál żątz cżegoſcie nierobili anij ſiali. Inij robili/ a wyſcie na ijch robotę weſſli. OpecŻyw 50v; BibRadz 1.Cor 3/13; BielKron 266; Opus alicuius vellicare, Xięgi cziye álbo też ynſzą robotę ſzczypáć/ to yeſt gánić/ háńbić. Mącz 478c; Abowiém im robotá albo Grobla wyżſza/ thedy téż muśi być miężſza/ źiemiá Strum E2, Fv [2 r.], F2v [2 r.]; KlonŻal D2v; Gdy rzemieślnik robi co w dworze/ Vrzędnik ma tego doyźrzeć/ áby robotá byłá lepſza niż nakład GostGosp 14; SarnStat 847.

robota czyja [w tym: G sb i pron (5), pron poss (2), ai poss (2)] (9): yako ya tho vyem yszesz pobral drzewo szosznowe godne kv bvdowanyv [...] robothą [lege: robotę] yago ZapWar 1504 nr 1954, 1535 nr 2446, 1537 nr 2575; LibMal 1544/84; Swięto Zniw zboż pierworodnych z robot twoich/ ktoreś ſiał ná polu twem BibRadz Ex 23/16; ogrod ſieiąc/ gdy mu iego roboty beſtye pſowáły: mowił z beſtyámi/ iáko z ludzmi SkarŻyw 453 [2 r.]; WujNT 317 marg; SkarKaz 419a.

W połączeniu szeregowym (2): A co ſie tycze Gdańſká/ tedy vſtáwiamy: áby do niego wodą iné towáry nie ſzły/ iedno zboża/ mąki/ y leśné roboty. SarnStat 1132 [idem] 1234.

Wyrażenia: »ciężka robota« (1): [Treść zaklęcia, mającego wyjaśnić, kto jest złodziejem pieniędzy:] Zamawyay panno cziſtha ſwoya mocza boſka [...], yſch bi thak ſtalyo bylo then czlowyek kthori wzyall lyudzſka cziąſką robothą vymyą oycza y syna y ducha ſzwyąthego. LibMal 1544/84.

»leśna robota« = drewno spławiane Wisłą [szyk 2:1] (3): SarnStat 1132, 1234; Przetoż napierwey ná pltćiech vcż ſię pływáć [...]/ Zwycżay ſię pierwey kupcżyć/ y to wcześną Robotą leśną. KlonFlis D4v; [Konst 1565/50v].

»robota [czyich] rąk« = labor manuum Vulg, PolAnt (3): Ieſtli będzieſz vżywał robot rąk twoich bogoſlawionys ieſt/ á dobrze tobie będzie. WróbŻołt 127/2; Miłoſierdzie twoie wſzędy powiedáią Pánno Márya/ z robot rąk twoich Bog będzie błogoſláwion. KrowObr 151v; BibRadz Agg 1/11.

Przen (12): Piękna robotá/ Przy ſławie cnotá. RejZwierc [238]v, 212v.robota czyja [w tym: G pron (9), pron poss (1)] (10): Ieſli ktorego robotá zoſtánie ktorą zbudował/ zapłátę wezmie. BibRadz 1.Cor 3/14, 1.Cor 3/13, 15; Izali wy nie ieſteśćie robotá moiá w Pánu? WujNT 1.Cor 9/1, s. 13, 1.Cor 3/13 [2 r.], 14, 15.
a) Dziecko spłodzone [czyja] (1): A Iákub w płácż nieborak/ nád cudzą niecnotą: Rad że to [dziecko spłodzone przez kochanka żony] zową iego właśćiwą robotą. KlonWor 60.
a. Przedmiot wykonany, wyrób, dzieło; factum PolAnt, Mącz (103): pouyedayą yſz yeſt wyadnyu yey [Maryi] roboty paſek nad ktory nycz czudnyeyſzego nyemaſz takyey roboczye PatKaz III 142v; LibLeg 11/183; RejKup t8; RejWiz 24v; Leop 3.Reg 7/22; RejZwierz 24v, 90v; BibRadz Eccli 45/11; opera quae ex Teserculis structa sunt, Czworogránna/ álbo ſzachownicza robotá Mącz 102b; Lutamentum, Mur, ściáná/ tło álbo co z gliny vcziniono/ gliniána robotá Mącz 200d, 113a, 209a, 238c, 336d, 377d (10); BudBib Sap 14/10; Ozdobę domu twego/ koſztowné roboty Obuchami potłukli KochPs 109; KlonŻal D4 [2 r.]; KochPieś 22; KTórzy to Woiewodowie/ iáko/ y ná iáką formę ma kto co robić/ y iáko drogo który rzemieſłnik ma którą robote wypuśćić od rąk/ oſzácowáć máią. SarnStat 287.

robota z czego (3): Leop Is 41/24; Y vyrzeli [Mojżesz z towarzyszami] Bogá Izráelowego: á było pod nogámi iego iáko robotá ſkámieniá ſzáfirowego/ á iáko ſámo niebo gdy pogodá. BudBib Ex 24/10; signinum opus, quod fractis testis addita calce conficiebatur, Nieyáka robotá z kámiennego rumu z skorup s wapnem przemieſzána. Mącz 392b.

robota na czym (2): Leop Ex 35/32, 31/4; Ktoregom ia nápełnił Duchem Bożem [...] y dowćipem w káżdem rzemieſle. Ku wymyſlániu miſterney roboty/ ná złoćie/ ná śrebrze/ y ná miedzi. BibRadz Ex 31/4.

robota czyja [w tym: G sb i pron (8), ai poss (6), pron poss (4)] (18): KrowObr 110; Leop Is 41/24, Ez 27/16, 18; [Aventicum] Ieſt miáſto śrzednie/ ná gorze wyſtáwione/ ſtároświeckim obycżáiem murowáne/ [...] rozne od dziſieyſzych ludzi murow y robot. BielKron 283; RejZwierc 184v; WujJudConf 51v; ModrzBaz 34; Oczko 2v; y iákoſz może być/ áby roboty ich [złotników] miáły być Bogi? BudBib Bar 6/45; KochPs 101; NiemObr 35; Ilium wyſokié Vpádło/ wywróconé ſą mury ſzérokié: Miáſto w dźiw oſobliwé/ niebieſkich robotá/ Zły koniec wzięłá GórnTroas 8; SarnStat 793, 1245; Tam niedáleko Oſſá w gardźiel ćiecżę [!] Wiśle/ y z nią ſię w iednę koley wlecże. [...] Poniżey zá tym/ przybliżąć ſię ſámy/ Znácżna robotá cnych Pruſakow/ Támy/ Gdźie Wiſłę w krygi vięli głeboką KlonFlis G3, Dv, G2v.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy kraju (1): Sukienká proſtym kroiem záwſze nacudnieyſza/ Przez rękawow kſztałćiczek: to ták ſubtelnieyſza Rychley ſię będźieſz zdáłá/ niż w onych chobotách Fráncuſkich/ lub wymyślnych Hiſzpáńſkich robotách ZbylPrzyg B4.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy rzemiosła (2): obudwu [Besaleela i Oliaba] wycźwicżył [!] [Bóg] mądrośćią/ áby robili robothę ćieſielſką/ dziáną rozmáithemi bárwámi Leop Ex 35/34; Mącz 127b.

W porównaniach (4): Iáko roboty z ręki rzemięśnikowey chwalą/ ták mądrość przełożonego nád ludem poznawáią z powieśći iego. BibRadz Eccli 9/22; BudBib Thren 4/2, Eccli 9/22; Z Cżytánia żywotow swiętych Bożych [...] poznáć Paná Bogá y rozmiłowáć ſie go rychley możem. bo iż go tylo potym co cżyni/ iáko rzemieśniká po roboćie/ [...] poznáwamy SkarŻyw A3.

Przysłowie: Ták iż wedle obietnic Páńſkich káżdy bierze zapłátę wedle roboty ſwoiey RejZwierc 184v; Ták wyćiąga ſpráwiedliwość Boża/ áby wedle roboty byłá zapłátá. SkarKaz 549a.
Zwrot: »robić, czynić robotę; uczynienie roboty« = facere opera Vulg [szyk zmienny] (3:1;1): Leop Ex 35/34; Vermiculor item, Drobną pſtrą czworogránną robotę czynię. Mącz 485a; Izali z niego (może) wziąć [rzemieślnik] drzewo dla vcżynienia (iákiey) roboty [ad faciendum opus]? BudBib Ez 15/3; A ták kiedy ſye przyda robić robotę Dwu łoktową/ ná wzwyſz/ [kładź] Zakład y Zawiérkę Strum D4; GostGosp 96.
Wyrażenia: »gruba [= prymitywna, niedoskonała] robota« (1): Potym [Tarkwiniusz] ku bożnicom ſwoy vmyſł obroćił/ kápłanow Sáturnuſowi/ á Weſcie boginiey mniſzek náſadzał/ [...] miáſto y rynek chędogo pocżął opráwiáć/ połamawſzy pirwſze grube roboty. BielKron 102v.

»misterna robota« [szyk 3:1] (4): BibRadz Ex 31/4; BielKron 33; erudita operatio, Foremna/ miſterna robotá/ álbo wypráwá. Mącz 359d; Iego [Aarona] y vrząd Kápłáńſki/ onym ták dziwnym y drogim vbiorem vcżćić roſkazał [Mojżesz z polecenia Boga]/ y kámieńmi drogimi/ y robotą miſterną/ ku ozdobnośći oſoby y vrzędu iego. SkarŻyw 491.

peryfr. »pająkowa robota« = pajęczyna (1): [Boże] Wyléy ná nie [na wrogów] ſtráſzny gniéw ſwéy zápálczywośći [...]. Dwory niech puſto ſtoią/ á pod ich namioty Niech páiąkowé wiſzą roboty. KochPs 101.

»robota pleciona« [szyk 1:1] (2): Z iedney ſtrony [ozdobnego słupa] widáć było dziewięćdzieſiąt y ſześć iábłek/ á wſzytkich iábłek było ſtho wſzędy wkoło w oney roboćie plećioney [super retiaculum]. BibRadz Ier 52/23; Plecta, Nieyáka plećiona robotá. Mącz 303d.

»rąk (ręku) [czyich] robota« = manuum opus PolAnt [szyk 2:1] (3): BudBib Thren 4/2; O mury nieśmiertelnych ręku roboto/ Iáki koniec was cżeka? KochOdpr Dv; Tu iuż Krolowa kleynoty/ á Pánié Rąk ſwych roboty/ y ſubtelne tkánie Zá vpominki oddáią GrochKal 9.

»robota [czyich] rąk (ręku)« = wizerunki bóstw pogańskich; opus manuum Vulg, PolAnt [szyk 10:4] (14): Bowyem ſwe báłwány máyą [poganie] ze ſrebrá ze złotá/ Fáłſſywe omylne bogi ludzkich rąk robotá LubPs dd4; KrowObr 110, 111; Leop Is 2/8; Porąbam rythe obrázy [tj. posągi] twoie/ [...] iuż ſię więcey kłániáć nie będźieſz roboćie rąk twoich. BibRadz Mich 5/13, 2.Par 32/19, Ps 115/4; A tám służyć będziećie Bogom roboćie rąk cżłowiecżych/ drewnu á kámieniu BudBib Deut 4/28; Przeklęty mąſz ktory dziáła báłwaná rzezánego y litego brzydliwość Iehowy/ robotę rąk rzemieśniká BudBib Deut 27/15, 4.Reg 19/18, Bar 5/50; KochPs 174, 198; CzechEp 87.

»sprawienie robot« (1): Oto wezwáł Pan imieniem Beſeleelá/ [...] y nápełnił go duchem Boſkim/ mądrośćią y rozumem [...] y wſſelkim dowćipem ku wymyſleniu y ſpráwieniu robot [ad ... faciendum opus]/ ná Złoćie/ Srebrze/ Miedzi Leop Ex 35/32.

Przen (5): Ale iedno kęs doźrzy tám głębyey do głowy. Znaydzieſz Rubinowy bláſk/ Szmárágdową cnotę/ A ná wſzem ſubtylny ſmálc/ y piękną robotę. RejZwierz 90v; ſtárayże ſie pilno/ iákoby ty twe cżáſy [jesień życia] tobye dármo á márnie nie wychodziły/ á iákobyś ony pirwſze roboty pirwſzych cżáſow ſwoich ták záchował w ſzpiżárniach ſwoich/ iákobys mogł beſpiecżnie zá niemi przyść do onego wdzięcżnego odpocżywánia ſwego RejZwierc 136v.
Wyrażenia: »subtylna robota« (1): O márni rodzicowie co iedno pátrzycie/ Aby ciáło buiáło/ á nic nie bacżycie/ Iżby pilniey potrzebá vmyſł vpſtrzyć cnotą/ A toby práwie mogł zwáć ſubtylną robotą. RejWiz 88v.

»wenecka [= kunsztowna, doskonała, precyzyjna] robota« (2): RejWiz 4; Poććiwy ſláchćic pilno vpátruie/ S cnotą iednánia/ z niecnotą woiuie. [...] Coż zacnieyſzego iáko ſławá s cnotą/ Toby práwie zwáć Wenecką robotą. RejZwierc 220.

α. Tkanina (14): W tey Vlmie bárchan z báwełny robią rozmáithym dziáłem/ przędą ſámi chłopi kądziel ná thę robotę. BielKron 287v; Tákże też y młodźieniec/ bá wierę rad záwżdy Pánnę widźi vbráną/ wnet iey ſłuży każdy. A gdyby ſię ſtroiłá w ſtáropolſką ſzátę/ Lub w fałdowáną ſuknią w nie krzeczną robotę/ Nie vſzłáby wnet śmiechu ZbylPrzyg A3v.

robota czego (2): Mącz 236c; Ná co [na szaty kapłańskie] y białe głowy ochędoſtwá głow ſwoich/ y ſubtylne roboty przędze ſwoiey/ ſkłádáły SkarŻyw 491.

robota z czego (2): Opera ex Lana, Robotá á przędźiwo z wełny. Mącz 240c; GostGospSieb +4.

robota czyja (2): Abowiem to piękny ſtroy gdy kto cnocie godzi/ Bá chociay y s płoſkonek w ſwey robocie chodzi. RejWiz 88v; ZbylPrzyg B.

Wyrażenia: »subtylna robota« (2): SkarŻyw 491; W Portugáliey kupiectwá bogáte: [...] we Włoſzech iedwabie y z nich ſubtylne roboty GostGospSieb +4.

»robota tkana, tkacka« = tkanina [szyk 2:1] (2:1): Textura, Tkániná/ robotá tkácka. Mącz 453b, 183c, 453b.

Szereg: »stroj, robota« (1): Coż wam po tákim ſtroiu/ wymyślney roboćie? Nie ták mátki chodźiły: o tym dobrze wiećie. ZbylPrzyg A3.
Przen (2): Száty drogié koſztowné [dotyczy przekładu dzieła Castus Ioseph na język polski], y tákié, iákié od żadnégo przed tym nie były dźiané: y którym ſie wſzyſcy, co poſtronnych robót świádomi, dźiwowáć muſzą y dźiwuią, nie bez ſławy Polſkiéy. GosłCast 4, 5.
β. Dzieło Boże [czyja] (3): bo ieſli ná niebie y ná ziemi y ná morzu ktore dziwną robotą ſwoią okraśił/ y rozlicżnemi á bogátemi dárámi ſwemi nadał/ znácżny ieſt ten rzemięśnik: ták iż y bez náuki rozum ludzki pátrząc ná dziełá rąk iego poznáć go zá Páná y Bogá ſwego może SkarŻyw A3; O Boże Chrześćijáńſki/ rácz Zydy y Turki y heretyki oświećić/ áby poználi/ iż nie máſz Bogá práwego nád ćię Bogá Chrześćijáńſkiego. [...]. ábyś ſię weſelił z roboty twoiey/ y z onego drogiego odkupienia ná ktoreś ták wiele náłożył. SkarKaz 280a.
Wyrażenie: »[czyich] rąk robota« (1): Twóy [Boże] czyn ieſt niebo/ twoich rąk robotá Gwiazdy iáſnieyſze wybránégo złotá KochPs 11.
b. Tekst literacki (6): BibRadz *5; HistLan F5v; On wáſz pieſzcżogłośny Iádam [tj. Adam Konopnica, sługa rodu Czernych, którego członkowie pozostawali w zażyłości z Janem Kochanowskim]/ z támtego wárſtatu Doſtáiąc świeżey roboty/ podawał ią świátu. KlonŻal A2; [Mówi Piotr Skarga, powierzając królowi swe dzieło:] A ia iuż ſtáry rychło ſię v W.K.M. prośić do komorki ſwoiey do bráćiey będę/ młodſzym tę robotę oddáiąc. SkarKaz )(4v; GosłCast 5.

robota czyja (1): A przetoż y nam ſámym ieſzcże ſię w thym nie doſyć ſtáło/ owſzem żądamy aby kthokolwiek maiąc cżás po temu/ y więczſzą pomoc ku wypolerowániu tey náſzey roboty [tj. przekładu Biblii]/ y do ſześći lat około niey prace y pilnośći ſwey nie litował/ maiąc do ſiebie y wiecey inych ku pomocy [...] áby tak od wiela ocżu tá ſpráwá święta będąc przeyzraná/ ſtátecżnie á porządnie miedzy ludźi podaná być mogła BibRadz *5.

3. Wykon(yw)anie, działanie, czynność wytwarzania; opus Vulg, PolAnt, JanStat; labor, opera PolAnt; factura Mącz (76): poſiłamyć ninie ſto grziuien ſrzebra ku offiarze, [...] pereł lepak bez lidżby ku robocie rozmaitey. BielŻyw 113; BibRadz Ez 15/3; Factura, Vczinienie/ Robotá. Mącz 114a; GórnDworz Ee5; SkarŻyw A3, 396; Pátrzay iedno Złotniká iák ſobie vgadza/ [...] Gliwáxem ſrebro złoći/ roſpuśći kęs złotá/ Opłáći ſie mu dobrze ſzmalcowa robotá. BielRozm 16.

co czyjej roboty [= zrobione przez kogo] (2): [Panna Maryja] thkącz czo koluye barzo ſubtylnye rąkoma ſwyma robyla, gdzye pouyedayą yſz yeſt wyadnyu [tj. w Wiedniu] yey roboty paſek PatKaz III 142v; á zátym káżdému/ Iáko ſye kto popiſał/ dáry dawał: temu Szátę złotogłowową: temu łáńcuch złoty: Cżáſzę drugiemu/ miſtrzów dawnieyſzych roboty KochJez A3.

robota czego (6): przychodźili á znoſili podatek Pánu/ ná budowánie Przybythku zgromádzenia/ y ku ochędoſtwu iego/ tákże ná robotę ſzat ſwiętych BibRadz Ex 35/21, *6, Ex 1/14, I 371a marg; BielKron 284; Krol Eiptſki zdrádnie ſię z nimi [Izraelitami] obchodził/ trapiąc ie y vćiążáiąc robotą cegieł BudBib Iudith 5/10.

robota czyja (3): zali będzieſz miał dufánie w wielkiey mocy iego [jednorożca]/ y pozoſtáwiſz mu roboty twoie? Leop Iob 39/11. Cf co czyjej roboty.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy rzemiosła (1): Ktemu wygotowáli kámienie Onychiny/ opráwione złotem oſádzeniem/ wyrywſzy imioná Synow Izráelſkich/ robotą ſnycerſką BibRadz Ex 39/6.

Fraza: »robota bywa robiona« (1):Bo y háwtowánie/ y káżda ſubtylna robotá záwżdy pięknieyſza bywa/ ktora powoli á z rozmyſłem bywa robiona. RejZwierc 15.
Wyrażenie: »ciężka robota« (1): A śćiſnieni ſą [Żydzi] od nich [Egipcjan] bárzo ćięſzką robothą [in servitute dura] wapná y cegły BibRadz Ex 1/14.
Przen (2):
a) O stworzeniu świata przez Boga [czego] (1): Gdy Bog ad ex cogitandum ku wymyśleniu był namędrſzy/ do vcżynienia naydowćipnieyſzy/ pierwey niż zácżął tę robotę świátá: vcżynił ná pocżątku [...] dobre y złe. CzechEp 258.
b) O przekładzie na język polski (1): Zwłaſzczá że choć w nim [„Potrójnym” (tytuł utworu będącego nazwą monety starorzymskiej)] rozne śrebro y robotá, Zda ſię że z náſzym wyſzedł z pod iednego młotá. CiekPotr )?(2v.
a. Sposób wykonywania, technika (49): ná koſztowne ſię budowánie przeſadzáią/ y ná inſze rzecży o ktore trudno/ álbo dla drogiey máteriey/ ábo dla miſterney roboty. ModrzBaz 56.

robota czego (5): á gdy vyżrzał ołtharz w Dámáſku/ poſlał Krol Acház do Vryaſzá kápłaná fizerunk iego y podobieńſthwo/ według wſſelkiey roboty iego. Leop 4.Reg 16/10; Spráwił też y Napierſnik háftárſką robotą/ tákowąż rownie/ iáka byłá robota Efodu BibRadz Ex 39/8, Ex 28/8, 39/5; BudBib 4.Reg 16/10.

W połączeniu z przymiotnikiem odrzeczownikowym równoznacznym ze strukturą: robota na co (3): Pręthna robotá nalepſza ieſt w Polu álbo ná łące Strum F3v; Ná Szychty álbo ná Powróźce v nas nie rabiáią/ ieno w Czechach álbo w Moráwie. [...] Y tak ſye stymi Szychtámi á z Powróźcámi ſpráwuią/ iáko v nas z Laſką á z Pręty y z Sztuczną [tj. na sztuki] robotą. Strum F4, F3v.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy rzemiosła, oznaczającym technikę wykonania (11): Y nábreytowáli Blach złotych/ z ktorych náſtrzygli ćienkich ſztref ku przeplátániu miedzy hiácynt/ ſzárłat/ y iedwab czerwony/ y miedzy len ſubtelny/ robotą háftárſką. BibRadz Ex 39/3, Ex 39/6, 22; Nie mniemayże ábyć tám byłá robotá złotnicża w they koronie. RejAp 126. Cf I sg cum ai.

G sg cum ai pełniące łącznie funkcję przymiotnika: co jakiej roboty [w tym: z przymiotnikiem od nazwy kraju (7)] (14): ZapWar 1542 nr 2556; Kubkow Pozlocziſtich wietſich spokriwkamy. Norimberſkiey robothi ieſt [w wyprawie królewny] 12. WyprKr 46, 47, 48, 48v [2 r.], 101v; Potym ſpráwili pod Efod ſzátę wſzytkę hiácyntową/ tkáckiey roboty. BibRadz Ex 39/22, Eccli 45/13; Vasa magnifice et praeciose coelata, Státki/ służba/ kubki/ známienitey á koſztowney roboty. Mącz 476a; Gdyś ty roſkazał/ moſt był záwieſzony Prędkiéy roboty z téy y z owéy ſtrony [tj. Bóg rozdzielił wody Morza Czerwonego] ZawJeft 19; Dam ie [siodło] wam zá złoty. Stoić zá to/ bo wierę nieládá roboty. WyprPl A4v; SarnStat 1079; [Hippias] vkázował Kápeluſz ná głowie okazáły y ſtroyny/ [...] ćięgáturę [tj. pas] Bábilońſkiey roboty KlonFlis A2; [InwKatWaw 259; 2 płachcie czeladne, 2 czechełki, płótna prosty roboty kilka łokci InwMieszcz 1570 nr 158, 1583 nr 247].

I sg cum ai pełniące łącznie funkcję przymiotnika: co jaką robotą [w tym: z przymiotnikiem od nazwy rzemiosła (7)] (17): A Przybytek ták vcżyniż: Dzieſięć Opon ze Lnu biáłego kręconego z iedwabiu modrego Páwłocánego Kármázynowego bárzo iáſnego przemiennych máśći/ robothą dziáną vdziáłaż Leop Ex 26/1, Ex 36/8; Ná tym Nápierſniku ſpráwiſz Láncuſzki iednákie z ſzczerego złotá/ plećioną robotą. BibRadz Ex 28/22, Ex 28/6, 8, 11, 39/3, 8 (11); Teſz vczynił oleiek święty námazywánia/ y kádzenie wonne cżyſte/ robotą Aptekárſką. BudBib Ex 37/29, 2.Par 16/14; KlonFlis A2; Przypniſz krezy pod gárdło zárázem do tego/ Miernie cudną robotą/ choć z rąbku Flamſkiego. ZbylPrzyg B4; [MetrKor 129/63v].

Wyrażenia: »po swojej robocie« (2): Dobry kożuch spozłotką/ Zimie chodźić pániey Hárás z bárchanem Lećie/ bo to weźmie tániey. Dobra też y koſzulá po ſwoiey roboćie BielSat O2 [idem] BielRozm 25.

»własnej, swojej roboty« (3:1): ComCrac 13v; Płotno ſwoiey roboty ſtoi nam zá Kolńſkie. BielSjem 20; [Ustawiamy] Naprzód/ áby ták w Polſcze iáko y w Litwie wſzyſtki Cłá/ Mytá [...] znieśioné były: á iżby żadnégo Cłá y Mytá nie brano [...]/ od rzeczy którychkolwiek właſnéy roboty y wychowánia SarnStat 1014, 1022; [InwMieszcz 1559 nr 88].

Przen (3):

G sg cum ai (1):Ale [Stanisław Szafraniec] ſam ſobie ſpráwił/ twárdy Munſztuk s cnoty. Chociay nie Noremberſkiey/ Secemſkiey roboty. RejZwierz 64.

I sg cum ai (2): Trzebá tám ſubtelnieyſzą mieć wzory robotą/ Miárą wſzytko pokryſláć rozumem á cnotą. RejZwierc [207]. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »samodzielną robotą« (1): Vcż ſię od wężow/ ktorzy w kráiu głodnym/ Cżuiąc o wyſpie y o brzegu płodnym/ Wnet ſámodźielną komięgę robotą/ Z ſiebie vplotą KlonFlis E2.
b. Wartość pracy włożonej w wykonanie przedmiotu, robocizna (6): RejZwierz 137v; Dał też [cesarz] Krolowi Polſkiemu koneẃ śrebrną ták pięknym dzyáłem/ iż więcey robotá koſztowáłá niżli śrebro BielKron 414v; RejZwierc 58; StryjWjaz Bv; Krolowi bárzo świetne namioty rozbito/ Ktore Indiyſką dźiwną páięcżyną ſzyto. Pierza/ złotá/ y drogich páſámánow śiłá/ Sámá robotá on koſzt wſzytek przechodźiłá KmitaSpit A4v.
Przen (1): Tákież my też pátrzymy iedno ná pſtroćiny/ Choć cżáſem o nich będą nie cudne nowiny. Zdać ſie więc cżáſem drugi by był Anyoł z niego/ A on ſnadź podobnieyſzy do Oſłá ſproſnego. Nie pátrzymy rozumu/ nie pátrzymy cnoty/ Nie probuiemy brántu/ pilnichmy roboty. RejWiz 47v.
4. Miejsce pracy (26): yakom ya nyeprzyszethk [!] samotrzecz na laka slachathnego marczyna a nym go slayal a nym go kurwem synem naswal a nym mv srobothy zegnal ZapWar 1510 nr 2076, 1507 nr 1899, 1523 nr 2309, 1539 nr 2565, 1549 nr 2680; Pátrzże ieno iáka tu praca/ kiedy ktho co robi á nie doźrzy ſtátecznie. Aczći ſye téż czáſem zda że równo robią/ álbo źiemię biórą: ále ſye ty nie léń chodząc po roboćie kędy vźrzyſz wodę álbo kupę chróſtu/ mácay laſką dołów. Strum E4.

robota czyja [w tym: G sb i pron (17), ai poss (2)] (19): Yakom ya nyenayachal Szamopyąth szobye rownemy nagymyenye nayego powschyno sza granycze narobothą nayego gy nyeszbylem maczyeya Szczygla rzancze yego ZapWar 1502 nr 1906; yakom onego nyenachodzyl ranka zbroyna anym onego zganyal srobothy yego thak my bok [!] pomosch y yego sviatha maka. ZapWar 1543 nr 2610; Iako my othem dobrze viemy ys hon samotrzinasth sdomw yego raka sbroinha nyezegnal sroboty yego gdi zal szitho swoye ozimye ZapWar 1545 nr 2628, 1502 nr 1907, 1908 [2 r.], 1504 nr 1914, nr 1923, 1530 nr 2423 (17).

robota czyja [= dla kogo] (1): IEſliby który Szláchćic drugiégo Szláchćicá ná roboćie iego [...] gwałtem náſzedł y bił/ tákowy [...] zápłácić będźie powinien. SarnStat 1170.

5. Usiłowanie, staranie, pilność; opus PolAnt (13): Za mną towarzyſe myły Wezmim miaſto wnet pochwily Zaplaczy ſie nam robota Bo tam wiele ſrebra złota. RejKup Cv.

robota około czego (1): VMyſł then moy przełożenia thy kxiąg lekarzkich z łacińſkiego iezyka na polſki [...] dwie oſobliwy przyczyny k temu przywiodły.[...] A zwłaſzcża iż moy miły Florian ſwoiego wielkiego nakładu, nie telko nie litował, Ale też vſtawicżną robotą ſwą około tego tako pilnował, Iakoby [...] FalZioł +2.

robota czyja [w tym: pron poss (3), G pron (1)] (4): FalZioł +2; BielKom F6; BibRadz II 93a marg; ále ſie ia wole cieſzyć tymi ſłowy Páńſkiemi/ [...] iż ieſli będę żył nieſpráwiedliwie/ niepobożnie/ á niecnotliwie/ nic mnie nie pomoże praca áni robotá moiá RejPos 71v.

W połączeniu szeregowym (1): Oprocz tych rzeczy ktore ſię zwierzchu przydáią/ Ciśnie mię ono woyſko ktore káżdy dźień ná mię powſtawa/ to ieſt ſtáránie o wſzytkich kośćielech. (marg) To ieſt/ oprocż pracey robot y fráſunkow inych. [...] (–) BibRadz 2.Cor 11/28.

Wyrażenia: »pilna robota« (1): Abowiem bárzo ciáſna drogá do tey cnoty/ Trzebá zawżdy cżuynośći/ y pilney roboty. RejWiz 101.

»prożna robota« (7): [Mówi Kupiec] Tocz Panowie/ tem tak trzeba Rozliczney ſpiſe do Nieba Ale ya tak ku tey sprawie Tuż yde oczudzey ſtrawie Bo by to prozna robota Ide tąk yako gołota RejKup v4, c3v, dd2; [Mówi Postawa do Pokory:] Niechay modlitw prożnać twa robotá/ Niechcę s tobą dáley ciągnąć kotá. BielKom F6; Iuż też dáley poſtąṕmy do przypadkow iego [tj. świata]/ ktore około niego iáko obłędnego/ Tu ſie rozlicżnie tocżą á kręcą im dziwnie/ Cżáſem mu pochlebuiąc á cżáſem ſprzećiwnie. A nie bacżą iż cżáſem prożna to robotá/ Gdy przy niey ſtałość/ rozum/ woiuie á cnotá. RejWiz 9v; BibRadz I 93a marg; RybGęśli D3.

Szereg: »praca i (ani) robota« [szyk 2:1] (3): [Maryja] to kthym modlytwam przyloſyla yz kozdą laſką kozdą cznotą wyyąwſzy laſką poſzwyączenya zuyelką robothą y praczą nabyla PatKaz III 153; Ieſli ktorego robotá zgore/ ſzkodę popádnie/ á on będźie záchowan/ ale tak iáko przez ogień. (marg) To ieſt/ prożna będźie praca y robotá iego. [...] (–) BibRadz 1.Cor 3/15; RejPos 71v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

Cf ROBIENIE

ECB