[zaloguj się]
[pdf]

NARASTAĆ (20) vb impf

Pierwsze i trzecie a jasne; -rå- (6), -ra- (2); -rå- HistAl, RejZwierz, Oczko; -rå- : -ra- SienLek (3:2).

Fleksja
inf naråstać
indicativus
praes
sg pl
3 naråstå naråstają
praet
sg
3 n naråstało

inf naråstać (3). ◊ praes 3 sg naråstå (5). ◊ 3 pl naråstają (10). ◊ praet 3 sg n naråstało (1). ◊ part praes act naråstając (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w. (z Cn).

1. Powiększać się; grandescere, (in)crescere, succrescere Cn (7): Ten theż popioł pomaga pierſiam: gdy dziewcze albo niewieſcie czyczki opuchną, a zwłaſzcza gdy iuż naraſtaią z dzieci [o ciąży], iako tho poſpolicie bywa. FalZioł IV 37b; Tamże więc ſerce wziąwſzi więtſzą moc podawa onym cżłonkom żywnoſć z ktorej ſie y drugie potim mnożą z nienagła naraſtaiąc. GlabGad E2v.
Fraza: »[komu] żywot narasta« (1): Ták zdradzona Olimpia s cżłowieká mnimáiąc by z bogá pocżęła. [...] á gdy iey thák pocżął żywot náraſtáć [cum autem cepisset tumescere venter eius]/ wezwáłá do ſiebie Anektanábá HistAl A4v.
Szereg: »mnożyć się a narastać« (1): Takowa karmia ieſth zdrowa z kthorey nawięcey ſie krew mnoży á ciało naraſtha GlabGad H8.
a. O zewnętrznych objawach różnych schorzeń; subnasci, supercrescere Cn (3):

narastać z czego (1): Acż y wole s tey wody/ rady náraſtáią RejZwierz 84v.

narastać w co (1): [w niektórych krajach wody jadowite mają] kthóré oto wody/ gárdłá zrániwſzy wpępele piérwéy/ potym w té wole zwielkim zeſzpeceniém náraſtáią Oczko 23v.

narastać czym (1): Mięſo krolikowe [...] Onym napożytecżnieyſze ieſt kthorzy cierpią Elephanciją/ to ieſt komu ſie odima twarz á naraſtha iakoby trędem wielkim. FalZioł IV 9d.

2. Na nowo rosnąć, odrastać, ulegać regeneracji; recreare Cn (8): Gdyby Iaſkolęciu ocży były wyjęte/ tedy zaſię drugie naraſtaią/ á to cżynią ſtare Iaſkołki ziele Czelidoniją im na oczi przykładaiącz. FalZioł IV 24d; A gdy ie [muchy] ſpali á popioł z miodem zmieſzawſzy na mieſcze obłyſiałe pomazuie/ thedy włoſy naraſtaią. FalZioł IV 29a, IV 23c; A gdy tuk zaſię naraſta tedy cżłowiek moc bierze. GlabGad D2v, C3 [2 r.]; SienLek 176v, 177.
3. Goić się, zabliźniać się (o obrażeniach zewnętrznych) (5): ma tę włoſnoſc [wódka babczana] iż po niey ciało naraſta á zwłaſzcża w ranach ſtarych FalZioł II 4c; Takieſz y rany od niego [emplastru woskowego] naraſtaią. FalZioł IV 28c; SienLek 126v, 147v, 161.

Synonimy: 1. mnożyć się; 3. goić się.

Formacje współrdzenne cf ROŚĆ.

Cf NARASTAJĄCY, NARASTANIE

DJ