Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NAUCZANY

Następne hasło: 2. NAUCZENIE »

1. NAUCZENIE (17) sb n

a oraz pierwsze e jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie); końcowe e z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja

	sg
N	nauczeni(e)
G	nauczeniå
D	nauczeniu
A	nauczeni(e)
I	nauczeni(e)m

sg N nauczeni(e) (3). ◊ G nauczeniå (6); -å (5), -(a) (1). ◊ D nauczeniu (3). ◊ A nauczeni(e) (3). ◊ I nauczeni(e)m (2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu.

Znaczenia

I. Rzeczownik od „nauczyć” (12)
- 1. Przekazanie wiedzy w zakresie spraw religijnych, wyłożenie, objaśnienie (6)
- 2. Wskazówka, rada, przestroga, pouczenie (6)
  - a. Nauki, maksymy (1)
II. Rzeczownik od „nauczyć się”; zdobycie wiedzy (5)

I. Rzeczownik od „nauczyć” (12):

1. Przekazanie wiedzy w zakresie spraw religijnych, wyłożenie, objaśnienie (6): Ale wiedzćie o tym/ [...] żeć w oboim Teſtámenćie ieſt y pohámowanie z groźbą y z boiáźnią/ y náucżenie z miłośćią WujJud 79; SkarJedn 71.

nauczenie kogo (3): racż oſtatz na mieſtzu moijm/ dlá zwolenikow moijch poſileniá ij też naucżeniá OpecŻyw 173v; GrzegRóżn I3v; ArtKanc G14.

nauczenie czego (1): Ale ku náucżeniu práwego vżywánia Swiątośći/ nic ſnadnieyſzego być niemoże/ iáko to/ kiedy śie pilnie wypowiedzą przycżyny/ dla ktorych Swiątośći vſtáwic było potrzebá. KuczbKat 110.

2. Wskazówka, rada, przestroga, pouczenie; documen (a. docimen), documentum BartBydg (6): BartBydg 44; Ten to Demoſtenes iedney niewieſcie barzo chytre naucżenie dał BielŻyw 59.

nauczenie czyje [w tym: ai poss (2), G sb (1)] (3): Iozeff [...] z naucżeniá anielſkiégo/ ſſedl do ziemie Galileyſkié/ do miaſta Nazareth. OpecŻyw 29v, 25; BielKron 42v.

a. Nauki, maksymy (1): Ktoryżto [Gallenus] [...] wiele pożytecżnych kxiąg po ſobie zoſtawił, z ktorich tho náucżenie wybrano ieſt. BielŻyw 139.

II. Rzeczownik od „nauczyć się”; zdobycie wiedzy (5): A wſzákeś tu nie dawno ten rozum gániłá/ Ktory podpárt nie bywa roſtropnym ćwicżeniem/ A cżymże go podeprzeć iedno náucżeniem. RejWiz 90v.

nauczenie czego (3): BierEz H2v; SeklKat A5; gdzie z Fránciey bárzo wiele ludźy przyſzło/ dla náucżenia piſmá ſwiętego BielKron 216v.

Szeregi: »biegłość a nauczenie« (1): Pocżynáią śię rozlicżne á znamienite Báśni/ [...] z ktorych możemy wźiąć nie iáki pożytek ku ćwicżeniu rozumu náſzego/ y ku biegłośći á náucżeniu rzecży niepoſpolitych BierEz H2v.

»słuchanie a nauczenie« (1): nie ma mu to być broniono i inym takież, jeśliby z stanu rycerskiego kto dla słuchania a nauczenia być przy tym chciał Diar 52.

Cf NAUCZENIE SIĘ, NAUCZYĆ, NAUCZYĆ SIĘ, NAUKA