[zaloguj się]
[pdf]

NAWROT (15) sb m

a jasne; [-ót], -ot-.

Fleksja
sg
N nawrót
G nawrotu
I nawrotem

sg N nawrót (13). ◊ G nawrotu (1). ◊ I nawrotem (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Powrót; regressus Calep, Vulg (2): Domuitio ‒ Nawrot do domu. Calep 339b, 907b.
[Przen: Wycofanie się z podjętego działania: Choćbyś dobył mieczá na przyiaćielá/ nie rozpaczay: bo ieſt náwrót. WujBib Eccli 22/26 (Linde).]
2. bot. (12):
a. Cichorium Intybus L. lub Chondrilla iuncea L. (Rost); roślina z rodziny złożonych (Compositae); cykoria podróżnik o kwiatach niebieskich rozchylających się pod wpływem słońca lub też utożsamiana z nią chondrylla o kwiatach żółtych; heliotropium Calep, Cn; elitropium, solsequinus FalZioł; chreston, cichorium, intybum a. intybus Calep; solaris a. solstitialis herba Cn (11): NAwrot ziele/ Plinius powiada iż wten cżas kwitnie kiedy ſłończe biwa wznamieniu niebieſkiem w raku/ á iako ſłończe ydzie thakież kwiath thego ziela za ſłończem idzie FalZioł I 49b; Też liſcie nawrothu ſtłucżone á przyłożone na opuchliny/ rozchodzy ſie pod nim. FalZioł I 49c, [+3]c, I 49b, c żp, d; Calep [191]a, 193a, 475a, 557b.

W porównaniu (1): A człowiekiem ták władnie/ iáko ſłońce wonnym Náwrotem KochFrag 26.

b. Trifolium L.; koniczyna, roślina z rodziny motylkowatych (Papilionaceae) (1): Trifolium ‒ Nawrot, konik. Calep [1086]a.
3. n-pers (1): W tey też bitwie zábići kſiążęta Ruſkie/ Náwrot/ Zaſchytnik/ Dimitr. BielKron 353.

Synonimy: 2.a. brodawnik, cykorea, »gęsi języczek«, »gęsi język«, podrożnik; b. brodawnik, konicz, konik, narduszek.

Cf NAWROCENIE, NAWROCENIE SIĘ

ZCh