[zaloguj się]
[pdf]

NĘDZIĆ (15) impf

Fleksja

inf nędzić (2). ◊ praes 1 sg nędzę (4). ◊ 2 sg nędzisz (1). ◊ 3 sg nędzi (2). ◊ 3 pl nędzą (3). ◊ praet 2 sg m -ś nędził (1). ◊ 3 sg m nędził (1). ◊ con 3 pl subst by nędziły (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

1. Dręczyć, gnębić, trapić; affligere BartBydg, Mącz; laedere Vulg; tabefacere Mącz; opprimere PolAnt; occidere, exhaurire, inferre calamitatem a. cladem Cn (10): BartBydg 210; Versat animum cupido regni, Obraca vmysł chćiwość pánowánia/ to yeſt/ trapi/ nędźi. Mącz 486a, 437d.

nędzić kogo (6): SeklKat Z; Bo iákoś nędził przećiwniki náſſe/ tákeś nas theż wyzywáiąc vwielbił. Leop Sap 18/8; Mącz 130b; HistRzym 66v; Wziemi Izráelſkiey będzie mieć ośiadłość/ żeby iuż nie nędziły kśiążęta ludu mego BudBib Ez 45/8; PowodPr 69.

nędzić czym (1): Ty [Boże]/ żalem nędźiſz/ á ſtąd/ cżłowiek złoſny Bierze ſwą śmiáłość/ ná pośmiech żáłoſny. GrabowSet F3v.

W połączeniu szeregowym (1): ludzi krżeſciańſkie albo ſwee [!] poddane/ dręcza [!]/ męcza [!]/ nędzą/ obciązaią/ lupią/ ſercza ich niewinnie zakrwawiaią SeklKat Z.

Szereg: »nędzić i uciskać« [szyk 1:1] (2): HistRzym 66v; Dawid Prorok/ wſzytkie klątwy y nieſzcżeśćia przywodźi ná tych ktorzy bez miłosierdźia vbogich ludźi nędzą y vćiſkáią. PowodPr 69.
2. Ubożyć; depauperare, despoliare, dispoliare Mącz (3): Depaupero, Vbożę/ nędzę/ w nędzę wprawiam. Mącz 285b, 409d.

nędzić kogo (1): Wszytcyć więc i tę [!] nędzę [lege: nędzą], Co na wielkich stolech siedzą, Tego mi się wyznawać nie chce, Co je kradną ich poborce BierRozm 20.

3. Wycieńczać fizycznie; affligere, emaciare, macrum facere Mącz [kogo, co] (2): Corpus affligit senectus, Stárość ciáło nędźi. Mącz 130b, 102a.

Synonimy: 1. ciężyć, cisnąć, dokuczać, dolegać, dręczyć, frasować, gabać, gnąbić, gnieść, gryźć, karać, konać, męczyć, przenaśladować, ściskać, trapić, tresktać, uciskać; 2. lichocić, ubożyć, wyniszczać; 3. chudzić, suszyć.

Formacje współrdzenne: ponędzić. ponędzić się, przynędzić, wynędzić, znędzić, znędzić się; nędzieć, znędzieć; nędznieć, ponędznieć, wynędznieć, znędznieć; nędzować.

Cf NĘDZĄCY, NĘDZENIE, NĘDZON

ZZa