[zaloguj się]
[pdf]

NIEDOSKONAŁY (53) ai

W pisowni łącznej (44), w rozłącznej (9).

e, oba o oraz a jasne.

comp i sup (3+4) (nåj)niedoskonalszy (7).

Fleksja
sg
mNniedoskonały, niedoskonalszy fNniedoskonałå, niedoskonał(a) nNniedoskonał(e), niedoskonalsz(e), nåjniedoskonalsz(e)
Gniedoskonał(e)go Gniedoskonał(e)j Gniedoskonał(e)go
D Dniedoskonał(e)j D
Aniedoskonały Aniedoskonałą Aniedoskonał(e)
I Iniedoskonałą I
L Lniedoskonał(e)j L
pl
N m pers niedoskonali
subst niedoskonał(e), nåjniedoskonalsz(e)
G niedoskonałych
D niedoskonałym, niedoskonalszym
A m pers niedoskonał(e)
subst niedoskonałe
I m niedoskonał(e)mi, niedoskonalszymi
inne formy
sg m G a. A - niedoskonał(e)go

sg m N niedoskonały, niedoskonalszy (4). ◊ G niedoskonał(e)go (1). ◊ A niedoskonały (1). ◊ G a. A niedoskonał(e)go (1). ◊ f N niedoskonałå (4), niedoskonał(a) (1). ◊ G niedoskonał(e)j (1). ◊ D niedoskonał(e)j (1). ◊ A niedoskonałą (3). ◊ I niedoskonałą (1). ◊ L niedoskonał(e)j (1). ◊ n N niedoskonał(e), niedoskonalsz(e), nåjniedoskonalsz(e) (5). ◊ G niedoskonał(e)go (3). ◊ A niedoskonał(e) (2). ◊ pl N m pers niedoskonali (7). subst niedoskonał(e), nåjniedoskonalsz(e) (4). ◊ G niedoskonałych (3). ◊ D niedoskonałym, niedoskonalszym (4). ◊ A m pers niedoskonał(e) (1). subst niedoskonałe (3); -é (1), -(e) (2). ◊ I m niedoskonał(e)mi (1) RejPosWstaw, niedoskonalszymi (1) RejPos.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu.

1. Mający jakieś wady, braki; imperfectus Modrz (46): yedna cznota ſama albo nycz nyeyeſt abo nyedoſkonala yeſth PatKaz III 150v; FalZioł I 42c; Mącz 138c; białagłowá nayniedoſkonálſze ieſt źwirzę/ miedzy źwirzęty/ á zá tym doſtoynośći ábo máłey/ ábo niiákiey przećiwko doſthoynośći męſzcżyńſkiey GórnDworz T8v, C5v, V2, X5, X6; ModrzBaz 57v; SkarŻyw A5, 397; tym ieſt nie doſkonálſze Polſkie práwo/ iż bez prżyśięgi nic oſądźić nie vmie. GórnRozm G2v; Nie wątpię/ iż W.K.M. ná moie grzechy y niedoſkonáłą ná tym vrzędzie ſłużbę pomnieć nie będzieſz SkarKaz )(4v; Ták náucżyłá roſtropna náturá Vrobić Sżkutę zmyślnego Mázurá/ Od ktorey rozum/ tym niedoſkonálſzy/ Im będźie dálſzy. KlonFlis E4v.

W przeciwstawieniu: »niedoskonały ... dobry« (1): wſzákoſz wżdy nie do końcá zginęłá tá Rzeczpoſpolita/ to Kroleſtwo/ w ktorem ieśli práwá ſą nie doſkonáłe/ ale wżdy obyczáie dobre ſię náyduią. GórnRozm C2v.

W porównaniach (2): iż zakon ſtáry był iáko dźiećię niedoſkonáłe y nie doroſłe SkarKaz 275a, 275a marg.

W charakterystycznych połączeniach: niedoskonała(-e) cnota (2), dziecię (3), miłość, prawo (2), pszczoła, służba, wiara, źwirzę (3).

Wyrażenie: »w rozumie niedoskonały« (1): rzadki ieſt/ ktoryby cżytáiąc ie [listy apostołów]/ niepobacżył ſie być w rozumie niedoſkonáłego. Leop *B4v.
α. W funkcji rzeczownika (1): [ona = miłość niebieska] niedoſkonáłim doſkonáłość: ziemi owoc: morzu vſpokoienie: niebu ſwiátłość ożywiáiącą dáie GórnDworz Mm6v.
a. W sprawach religii (25): RejPs 143v; SeklKat V; Nigdym nyeprzał/ iż nas zaſlugi y modlitwy śwyętych/ ácz bárzo nye doſkonáłe/ ſpomagáyą. KromRozm I I; BielKron 295; [tę wiarę] o iednym Synu Bożym/ y o iednym Duchu świętym/ kácerſką y niedoſkonáłą zową GrzegRóżn K3v; RejPosWstaw [1434]v; BiałKaz C4; Acz przełożeni kośćielni ſą niedoſkonáli; wſzákże ie P. Chriſtus pośila WujNT 60, 60 marg, 85 marg, 584, Xxxxx2, Bbbbbb2v; Z tákiey záś nádźieie rośćie nieiáka miłość/ ácz ieſzcze niedoſkonáła/ ku Bogu SkarKaz 348a.

W połączeniu szeregowym (1): ábyś ty wolny od Moiżeſzowego niedoſkonáłego/ y máło pożytecżnego/ y twárdego zakonu będąc/ zakon Chryſtuſow [...] z ochotą ſercá twego nośił. SkarŻyw 3.

W przeciwstawieniu: »niedoskonały ... doskonały« (2): przyimuie od nás za wdzięczne i za doſkonałé zakonu wypełniénié/ poſłuſzeńſtwo naſze maluczkié/ nikaſka [!] niedoſkonałé MurzNT 3v; SkarŻyw 3.

W charakterystycznych połączeniach: niedoskonali(-y, -a, -e) apostołowie, krewkość człowieczeńska, krześcijanie, miłość, modlitwy świętych, nabożeństwo, nauki, posłuszeństwo, przełożeni (2), słudzy, sprawa, uczynek (2), wiara (3), zakon, zasługi; ni kąska niedoskonały.

Szeregi: »słaby i niedoskonały« (1): y przynioſłemći [...] Mirrhę ocżyśćionego przez pokutę ſumnienia/ y Kádźidło ſłábego y niedoſkonáłego nabożeńſtwá mego. LatHar 239.

»wątpliwy a niedoskonały« (1): Ewányelia Niedziele xxi. po s. Troycy/ [...] Przećiwko wątpliwey á niedoſkonáłey wierze. RejPos 241v.

W przen (2): RejPos 129v marg; Ieſt to znák niedoſkonáłego ſercá/ y zgołá niepotężnego vmyſłu/ vſtáwy ſtárſzych ſwych ſkrzętnie rozbieráć ReszPrz ktv.
α. W funkcji rzeczownika (6): Iáko y Ezdraſzowi powiedział Pan/ iż tu doſkonálſzy zá niedoſkonálſzymi przycżyniáć ſie mogą RejPos 76; SkarŻyw 2.

W połączeniu szeregowym (1): dobre ku cnotom pobudzał: grżeſzne kruſzył: niedoſkonáłe nápráwował SkarŻyw 462.

W przeciwstawieniu: »doskonały ... niedoskonały«: WujNT 583 marg, Zzzzz2v cf W objaśnieniu przenośni.

W objaśnieniu przenośni (2): Sam kośćioł kátholicki prawdę ma, ták w mleku iáko y w chlebie ſwym: to ieſt ták w náuce doskonáłych, iáko y w niedoskonáłych. WujNT 583 marg [idem] Zzzzz2v.

Szereg: »mdły i niedoskonały« (1): [aby tak żyli] nie dawáiąc mdleyſzym y niedoſkonálſzym żadnego pogorſzenia. WujNT 520.
β. Będący niedoskonałością (1): WEzrzawſſy miły panie na niedoskonałą krewkoſc człowieczenſtwa naſſego: racz miłoſciwye przepatrowac ſobie ſprzeciwne wyſtępki naſſe RejPs 42.
2. Nie (w pełni) ukształtowany (2): A oczy twoie przezrzáły ieſſcze niedoſkonáły początek moy RejPs 206v; Tyś piérwſzą bryłę ćiáłá/ początki máłé/ Y linije człowieká nie doſkonáłé Widźiał KochPs 203.
3. Niecałkowity, nieabsolutny; inabsolutus, incompletus, inconsummαtus, infectus, informatus Cn (3): Niedoſkonáły Sąd Boży ná ziemi. SkarKaz 2b marg; (marg) Po śmierći ieſzcże niedoſkonáła ſpráwiedliwość. (–) Lecz y táka v tego trybunału ſpráwiedliwość/ ieſzcze ieſt niedoſkonáła. Bo tyło ná duſzy ieſt zapłátá/ á ćiáło [...] bez nagrody y karánia w źiemi y procbu zoſtáie. SkarKaz 3b.
4. Bliżej nieokreślony (1): Infinitivus, Niepewny, Niedoskonáły/ To yeſt/ Który/ Niepewność rzeczy ma w ſobie. Mącz 128a.
5. gram. Zestawienie: »czas niedoskonały« = czas przeszły niedokonany (1): Chriſtuſowi ſłuży praeſens tempus, cżás ninieyſzy: a Abráhámowi imperfectum, nie doſkonáły CzechEp 67.

Synonimy: 1. niedokonały, niedostateczny.

Cf DOSKONAŁY

AŻ