[zaloguj się]

NIEMAŁO (491) av

W pisowni łącznej (387), w rozłącznej (104) [w tym: rozdzielone przyimkiem (1) GórnTroas 26, innymi wyrazami (1) PaprPan V2v].

Wszystkie samogłoski jasne (w tym w a 10 r. błędne znakowanie).

Połączenia z przyimkiem w znacz. 1.: od niemało lat NiemObr 16, na niemało (A) talerzow GostGosp 130, o niemało (A) RejJóz L5, nie o mało GórnTroas 26, za niemało (A) CiekPotr 33, [z niemało (I) sług].

Składnia orzeczenia w znacz. 1.: w sg: niemało jest, było (133), w pl: niemało , byli (3); pl: CzechRozm, PaprPan; sg : pl WujNT (4:1).

stp, Cn notuje, Linde XVI w. s.v. mało.

1. Dużo lub dość dużo; haud parum, plerumque Cn (456):
a. W odniesieniu do wielkości mierzalnych (397):
α. Określa ilość; multi (plures, plurimi) Miech, HistAl, Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz; non pauci Vulg, PolAnt, Modrz, JanStat; magna ex parte, nonnulli Miech; complusculi Calep; aliquot Vulg [kogo, czego; w tym: pl (255), sg coll (25), „tego” (5)] (285): Máłpá [...] gdy orzechy vźrzáłá: Prędko zbieżáłá do pudłá/ Y niemáło ich popádłá. BierEz Q3v, S2; ForCnR B, C4v; FalZioł V 41v; Miał też y żonę barzo vcżoną ktora pieſni koſcielnych nie mało złożyła BielŻyw 171; GlabGad A3v; Tamże ſtocżywſzy bithwę, ludu niemało [numerosissimus populus] zginęło MiechGlab 54, 8, 9, 11, 16, 65; LibLeg 10/56v, 11/64; ze wpyathku wewſzi za Staviſzinem ſchath nyemalo y ſrebra pokradl LibMal 1545/109, 1554/184; RejJóz B3v, C8v, M4; wonek [lege: dzwonek] ampulj y Pulpit [...] Mſſał axamitny Cżerwony [...]. Niemało ſobą tego mąm RejKup t6v, g5v, h4v, i6v; á wſzákże w tym [bojowaniu] zginęło rycerzow nie máło/ ále też pobili niemáło Rynocefalow. HistAl M6; KromRozm I N; MurzHist O3; MurzNT 76; Abowim náyduye ſye nye máło rzeczy/ ktore ku zakonowi á ſpráwye krzeſciyáńſkyey náleżą KromRozm II f3v, f3v; KromRozm III O4; Diar 58, 74, 77; GliczKsiąż C2, D6v, I3v, K6, P7; LubPs X6; GroicPorz B4v; KrowObr 21v; RejWiz A5, 14v, 75, 91, 161, 178, 182; Idż [!]/ nápożycżayże od wſſech ſąſiadow ſwoich nacźynia [!] prożnego nie máło. Leop 4.Reg 4/3, Gen 26/8, Act 12/12; KochZuz A3v; RejZwierz 20v, 29, 30v, 102v, 117; WyprKr 14, 19v; BibRadz *5v; BielKron 119, 190v, 213, 222, 224v (40); KwiatKsiąż O4v; Affluente multitudine ad famam belli, Gdy ſie ludzi nie máło ſciekáło ku poſtrachowi woyennemu. Mącz 131d, 269c, 313c; LeovPrzep B2v, F3v; RejAp BB6v, 4, 35v, 75v; iż nieprzyiaciel [...] przegrawſzy niemáło ſzthurmow/ odciągnąć muſiał GórnDworz Z5; to chocia ſie nie záwdi treſi/ iednák wdy trefi ſie niemáło rázow GórnDworz Kkv, P7v, Y; RejPos 283, 294; HistLan B4v, C2v, F, F3; KuczbKat 25 marg, 275; RejZwierc 39, 98v, 126, 187, 210, 234v, 271v; BielSpr 36, 62 [2 r.]; WujJud 98v; RejPosRozpr c4; RejPosWstaw [414]; BudBib b, b2, c2, c4, 2.Mach 14/30; MycPrz II B4, C; Strum K4; BiałKaz C3; Ieſt tákich omylnych przekładow v Bezy niemáło BudNT przedm c2v, przedm a5v, c6v, d; CzechRozm 93v; PaprPan B, Gg2v; KarnNap B, B3; drudzy z błazny á pochlebcámi niemáło godźin vtracáią ModrzBaz 13, 32, 36v, 39v, 47, 103v, 128; ieſt téż chorób niemáło/ co z glowy pochodzą Oczko 14, A2v, 8v, 14; Zbieżáło ſię do niego niemáło tych ktorzy [...] przy nim iáko vcżniowie iego zoſtawáli. SkarŻyw 324, 62, 141, 201, 440, 460 {9); StryjKron 115, 185, 275, 617, 642 (8); KochJez B3; iuż od lat nie máło [...] Ewánielium Páná Chriſtuſowe w náſzey Polſzcże záświtnęło NiemObr 16, 123; KochFr 22, 24, 42; KochBr 150; ReszHoz 138; BielSen 6; PudłFr 78; ktorziſcie Irrgeltow [!] naprzeſzli Seim a o convocatija otrzimali niemalo tiſieci PaprUp I2v, E3, G3; ActReg 29, 60, 125, 133 [2 r.], 170; Calep 228a; owa ty rzecży co ich nie wárząc/ dáć wnet ná niemálo tálerzow. GostGosp 130; KochCzJan A2v; GrabowSet A2v; KochAp 12; OrzJan 61, 83, 126; LatHar +4v, 254, 284, 381, 674, 682; nie máło zacnych á pobożnych ludźi [...] pilnie nas o to prośili [...] ábyſmy wſzytkę Biblią znowu ná náſz ięzyk Polſki przełożyli. WujNT przedm 1, przedm 5, 20, Act 9/23, 21/10, 25/14, s. 615, 814; WysKaz )?(3; JanNKar C4v, E4v; SarnStat 114, 175, 1157, 1225; Było w tym woyſku białych Zorawiow niemáło KmitaSpit Bv, B2v, C; SkarKaz 119a, 419b; CiekPotr 88; CzahTr F2, F4; KlonWor 74; Więcem ieſzcże tym ſobie ludzi powaśniłá/ Iżem niemáło zácnych młodzieńcow wzgárdziłá. PudłDydo B3v, A2; [wybráli [Trojanie] Iobuſá z niemáło ſług Priamuſowych HistTroj G3v]. [Cf b.β. RejKup d8v].

W charakterystycznych połączeniach: niemało akcentow, bałwanow, białych głow, biskupow (2), bitew (2), braci, chorob, cnotliwych, darow (2), dekretow, dissidentes in religione, dui (5), domow, duchownych, dworzan, dział, dzieci, dziewosłębow, dziwow, feretow, frezow, historyj, imion, klasztorow (3), komornikow, kondycyj (2), kościołow (2), kredytorow, krolow, krysek, krześcijan (chrześcijan) (2), ksiąg (książek) (4), księdzow, lat, ludu (12), ludzi (23), łotrostwa, mądrych, mężow (6), miast, mieszkow, młodziencow, modlitw, naczynia, narodow (2), naszych, naszyńcow, nauk, nazwisk, nieprzyjacioł, niewiast (4), obietnic, obrzędow, omyłek, owocu, panow (4), pasterzow, pęcherzow, pieśni, pocztow (2), poganow, portow, posłow, powrozow, prałatow, przekładow, przyczyn, przyjacioł, przykładow, przysad, ptastwa, ran, rannych (2), razow, rodzico, ryb, rycerzow (rycerstwa) (2), rzeczy (12), sąsiadow, sentencyj, skarg, slow, sług, stada, stanow, strzelby, synow, szlachcicow (szlachty) (2), szturmow, świeckich, talerzow, towarzyszow (towarzystwa) (2), tysięcy, uczniów, uffow, urzędmkow, urzędow, walk, wiernych, więźniow, wojska, wsłoniow, zamkow (7), zmiennikow, źwirząt, żeglarzow, żołnierzow, żorawiow.

Połączenia: »ich (...) niemało« = wiele ludzi; multi, plures Mącz (17): KromRozm II a3v; GliczKsiąż L3; BielKron 308 [2 r.]; plures ad idem convivium convenerunt [...], Zeſzło ſie ich niemáło ná tę bieſiádę Mącz 225b, 83a; RejAp BB6; RejPos [308]v; RejZwierc 65v, 259v; znamy ich cżáſow náſzych niemáło/ ktorzy nicżego inſzego iedno rozmnożenia chwały Bożey [...] przyſtrzegáli. WujJud 126v, 77; poniewaſz widzimy iż ich nie máło/ záwiedzeni będąc ich wywody/ do zakonu iuż Moyżeſzowego nádglądáią CzechRozm 68v; PaprPan Q4v, [Hh5]; Oczko [40]v; CzechEp 23.

»i in(n)ych (a. inszych) (...) niemało« [jako zakończenie wyliczenia; w tym: z rzeczownikiem określanym (3)] (12): LibMal 1553/15; Diar 58; KrowObr A3v, 236v; Abowiem z źimy niemocy ſye przygadzáią rozmáite [...]. Remy/ Sápki/ śliniogorze/ káſzle y innych niemáło. SienLek 42; StryjKron 487; iacy ſą Lutheranowie/ Káłwinijanowie [!]/ Nowochrzcżeńcy/ Trydeiſtowie/ y Confeſsyoniſtowie/ y inſzych Báłwánow ſzátáńſkich nie máło ReszList 178; LatHar 81, 257; JanNKar C, C4v; SarnStat 1304.

Szeregi: »kilko ... i niemało ...« (2): było zábitych kilko z obu ſtron/ y ránnych niemáło BielKron 227; StryjKron 742.

»mnostwo wielkie (a. wielkość wielka) ... i niemało ...« = multitudo magna a. multa ...et non pauci Vulg, PolAnt (3): Leop Act 17/4; BudNT Act 17/4; Niektorzy tedy z nich vwierzyli/ y przyłączyli ſię do Páwłá y Syle: ktemu wielkie mnoſtwo nabożnych Pogánow/ y niewiaſt przednieyſzych niemáło. WujNT Act 17/4.

»(i) wiele ..., (i) niemało ...« = et muti et non pauci Vulg [szyk 7:1] (8): Leop Act 17/12; BielKron 279, 287v; wiele Krolow y zacnych Pánow niemáło z świátá zeydźie LeovPrzep E2; MycPrz II D; CzechRozm 7v; PaprPan A3v; WujNT Act 17/12.

»niemało, ... ale więcej ...« (1): ſą nad tą rzeką Iabłoni y drzewa inſze roſkoſznego owocu, dziniow pcżelich nie mało w Soſnach ale więcey w Dębach [sunt et mellificia quercina nonnulla et pauciora de pino]. MiechGlab 25.

β. Określa powierzchnię (8): BielSpr 58; We Włoſzech niemáło [magnam partem] Hiſzpanowie pośiedli. ModrzBaz 105.

niemało czego [w tym: pl (3), sg (3)] (6): Skrążywszy świat wkoło i morza niemało RejŁas w. 44; bo iuż byli Włoſkich kráin poſiedli niemáło BielKron 298, 427; Y poſłał do niego Pirus poſły ſwe/ poſtępuiąc mu niemáło y dzierżaw/ y złotá RejZwierc 101v, Aaa; GostGosp 56.

W charakterystycznych połączeniach: dzierżaw niemało, imienia, krain (2), morza.

γ. Określa: objętość; aliquanta multitudo Vulg (20): pothym nazaiutrz z theyże ſtrony gdzie ieſt kłocie: puſzcżay krew z płuczney żyły czoby nie mało FalZioł V 82; ActReg 73.

niemało czego [w tymi sg (13), pl (5)] (18): BierEz I, K3v; Maſtyka maſtykowana w vſciech [...] wywodzi wilkoſci niemało wodnych. FalZioł III 27d, I 127a, V [4]v; Mych my tez ż ſobą zboża przywiezli niemało RejJóz N3v; RejKup g5v; LubPs X5v; Owco wſzytki poprzedał/ kupił Fig niemáło. RejZwierz 121v; BielKron 314v; SienLek 139v; Y thu ná trunnę niemáło drzewá wynidzie GórnDworz Sv; RejPos 217v; Oczko 19; WujNT Act 28/3; KlonFlis F, F3v. Cf Polączenie. [Cf α. LibMal 1545/109, β. RejZwierc 101v.]

W charakterystycznych połączeniach: niemało chrostu, cukru, drzewa, fig, korzenia, mięsa, murow, srebra, wilkości (pl), wod (2), wosku, zboża, złota.

Połączenie: »barzo niemało« (1): wód tych ćieplicznych bárzo nie máło wypijáć dawáli Oczko 19.

δ. Określa czas; multa Mącz [czego (sg)] (7): kiedy opowiedzyano Iż odpuſty iakie dano. Tedym czaſem y boſo ſedl Do koſczyola choczyam był medl. Nadzyewam ſię ze niemalo Iuż ſię tego naſbyralo. RejKup i5; Diar 40; GliczKsiąż Nv; Amici, diei partem ad se trahnnt, K woley prziyacielóm nie máło dnia ſie w niwecz obroći. Mącz 460d, 434b; GórnRozm G2v; mieszkałem niemało czasu namieyscu ActReg 13.

W charakterystycznych połączeniach: niemało czasu (4), dnia (2).

ε. Określa długość tekstu lub wypowiedzi (30): GliczKsiąż A4v; Alem o iego mocy niemáło ſłycháłá. RejWiz 86v, 96v; RejZwierc 89v; WujJud 74v; Ci niemáło wypiſáli/ vkazuiąc gdzie/ á iáko co pofałſzował. BudNT przedm c; PaprPan A4; CzechEp 44, 233; NiemObr 180; ActReg 114; WujNT 238; Bo pewienem tego, żebyś mi był W. M. mógł niemáło o tym przydáć. SarnStat 228, 452.

niemało czego [w tym: pl (9), sg (6)] (15): było tam nie mało rozmow doſić długich RejJóz N4v, Q3v; then Pſalm ma w ſobie niemáło ſłow Páná Kryſtuſowych LubPs aa3; RejWiz 115; GrzepGeom K4v; HistLan F4v; KuczbKat 320; BudNT przedm c5; CzechRozm 19v, 81v, 102v; CzechEp 210; ReszPrz 103; LatHar +5; od controwerſiiéy/ gdźie iuż nie máło piſmá/ tymże obyczáiem ma bydź płácono Piſárzowi SarnStat 1158.

W charakterystycznych połączeniach: niemało fałszu, pisma (5), rozmow, rzeczy (3), słow, wywodow; niemało deklarować, mowić, (z)naleźć (2), pisać (napisać, wypisać) (7), przydać, przyłożyć, słychać.

Szereg: »siła ... i niemało ...« (1): Ktoby cżytáć o tym chciał śiłá tego znaidzio/ á y tu pocżęśći w wtorich kſięgach [...] nálazłby o tym niemáło. RejZwierc 147v.
ζ. Określa wartość materialną; multum Vulg, Mącz; quivis PolAnt (47): BibRadz 2.Par 28/21; nie máłoby wyſzło ná pychę/ ktora ſie v nas w Polſzcze rozmnozyłá [!] MycPrz II A2v; doſtałeś od nich zá niemáło, Ieſzcze więcey CiekPotr 33; [Coż po tey vtráćie? bo ſie tho mogło przedáć zá niemáło/ y rozdáć vbogim. Leop Matth 26/9 (Linde)].

niemało czego [w tym: pl (22), sg (7) – w funkcji coll. (2), „tego” (3)] (32): yſch zidowye dlvgow nyemalo y [w] voloſech y yndzyey maya. LibLeg 11/138, 10/123; LibMal 1547/112v, 1554/184; RejKup f4v, aa2, bb7; że náuká droga rzecż yeſt/ y táka do ktorey potrzebá nyemáło monety/ nyemáło groſſy á złotych. GliczKsiąż M5v, Q2; niemáło dochodow máią s ſwych vrzędow RejWiz 74v; RejZwierz 4v, 119; BielKron 237v, 249, 359v, 456; Multum dispendisti pecuniarum, Rozdałeś niemáło pieniędzy. Mącz 289a, 279c, 419c; OrzQuin G4; nie żáłowałbyś iſcie dla niego niemáło máiętnośći ſwoich. RejPos 243v, 302v; HistLan C; Przylnie tego do pięśći rozlicżnych niemáło. Ze ledwe połowicá ná tho gdzie przyſtoi/ Obroći ſie/ oſtátek rozchwycą to moi RejZwierc 245, 65, 235v, 274v; MycPrz II C; PudłFr 5; ActReg 40; KlonFlis H5.

Zwroty: »być dłużen niemało« (1): IEden pijąc w piwnicy/ był dłużen niemáło RejFig Cc3v.

»dać niemało« [szyk zmienny] (4): RejKup d3, t7; Pánie trzebáć dáć niemáło/ Boć w áptekach przydrożáło RejZwierc 235v, 39v.

»niemało kosztować« (2): Rozmayte Apparaty I te ynſſe drobne graty Znaċ yſs niemało Koſtuią RejKup aa5v, y7.

»niemało mieć« (1): wierz mi iż niemáło y ten ma w pokłádzye. RejWiz 74v.

»niemało stracić, strawić« [szyk zmienny] (1:1): A iż nyemáło był ſtráćił/ pomyſlił zás yákoby ſie myał wetowáć oney ſtráty GliczKsiąż I; GórnRozm Iv.

»uczynić [ = wynosić] niemało« (1): Awo też moiá monetá. [...] Vcżynić też to niemáło Aboday ze ſtá nie było? MWilkHist C2v.

»zyskać niemało« (1): Kupcżyć mu ſie záśię chćiáło/ Zyſzcżę pry ná tym niemáło. BierEz P2.

b. W odniesieniu do wartości niemierzalnych (59):
α. Określa zjawiska fizyczne (1): Tám w śrzodku proſte drzewo á źielone ſtało/ O ktore ſie niemáło wiátrow otrącało. WisznTr 11.
β. Określa pojęcia i uczucia; magna ex parte Modrz (58): GlabGad Mv; niemáłom iem prozbámi ſwemi odzierżawał v páná ſwego. RejPs 51v; Bo pewnie między wami o niemało idzie RejJóz L5; RejWiz 138v; SkarŻyw 596 marg; nie o máłoć idźie. GórnTroas 26; GrabowSet S3v.

niemało czego [w tym: sg (31), pl (17), „tego” (1), „wszytkiego” (1)] (50): BierEz L; Ieſt nadzieie owſzeyky niemało/ Ze też ſzcżęſtzie będzie przinim trwało KlerPow 9; FalZioł I 110d; BielŻyw 105; RejPs 50; Iuzeſz prżeczedł czo ſie pirwey działo Wielkich ſtrachow y dzywow nie mało RejJóz Q3v, C7; Acz niemało wſedy ſkuſę. Nedze/ guzow/ ran/ y byady RejKup d8v, d6, f6v, g6v, ſ6v; KromRozm II n4v, p; ponyeważ około tych rzeczy nyemáło ſporu myędzy ludźmi KromRozm III K7; GliczKsiąż A3v, C3v, C4v, G5, I3; RejWiz 34, 144; RejZwierz 57; Pirwſza tá kápitułá ma w fobie trudnoſci nie máło BibRadz I 1 marg; In varias reprehensiones ineurrere, Dopuśćić ſie niemało złego. Mącz 74c; Prot A2; GórnDworz V7v, X2; RejPos 233, 276v; BielSat Cv; niemáłoś podięłá około mnie pracey HistLan A4; RejZwierc 3v, 15v, 103v; WujJud 100v; MycPrz II C2; PaprPan Cc3; ModrzBaz 59v; SkarŻyw 349; Przybyło ſercá niemáło białemu KochSz C; nie mało się wnich iednak naruszęnia y ublizenia od Panow vrzędnikow koronnych działo. ActReg 41; LatHar +7v, 663; RybGęśli B4v; SarnStat *3, 1148; Cny Zernowićie nie máło ozdoby, Przybyło Lechom z twey męzney oſoby. KlonKr B3v; E2v; KlonFlis G2v.

W przeciwstawieniu: »po trosze ... niemało« (1): Bo ſie tu [w głowie] dziwno wſzytko/ rázem pomieſzáło/ A niemáſz nic potroſze/ wſzytkiego niemáło. RejZwierz 57.

W charakterystycznych połączeniach: niemało biady, biegania, ciężkości, cnot, ćwiczenia, dziwow, dźwigania, głupstwa, kłopotu (3), krasy, kształtow diabelskich, lekkości, mąk, mocy (2), nadzieje, naruszenia, nauki, nędze, niebezpieczeństwa, niewczasow, ozdob(y) (2), pożytkow (2), pracej (3), prawdy, prostości, radości, ratunku, rozsądku, rzeczy (4), serca, sporu, spraw, sromu, (prze)strachow (2), swarow, szkody, trudności (3), tuczności, ubliżenia, urody, wesela, wspomożenia, wszystkiego (2), wymysłow (2), złego (2).

Szeregi: »niemało i owszem dosyć« (1): że też proſtosći y głupſtwá nyemáło/ y owſſem doſić nároſlo. GliczKsiąż I3.

»wiele ..., (i) niemało« (2): RejKup ſ6v; wiele on dla mnie/ niemáło ia dla niego czynił. OrzList e3v.

2. W wysokim lub dość wysokim stopniu, bardzo (33): BierEz H3v, L4v; Aczem mu ia niemało yſcie w tym przewinił RejJóz K6v; LibMal 1547/129; RejKup aa6, Ee; KromRozm III L8v; BielKom Dv; iáko ſie kto z młodu cżego náłoży/ też ná tym niemáło należy. GliczKsiąż A4, E5v; RejWiz 40, 165v; RejZwierz 79; Kroi Zygmunth gdy ſie dowiedzyał o wzyęćiu Smoleńſká/ nie máło s thego záſmucony był BielKron 410v, 219v, 298; Nie máło też nam wádźi ná Woynie bieſiádá. Prot B4; HistLan C4; RejZwierc [782], 142v; Rzymiánie obacżywſzy to: nie máło ſie vlękli BielSpr 44v; WujJud 66v; Niemáło było w wierze nápſowano. WujJudConf 6v; BudBib c3; BudNT przedm b4v; Náwykł tego káżdy z was nie w pieluchach máło PaprPan V2v; ieſli [głowę] oleykiem różánym [...] námáżemy: y to pomoże nie máło Oczko 16v, 14v, 28v; WujNT przedm 21, s. 196.

W charaktery stycznych połączeniach: niemało doznać się, mieć naprzod (3), napsować, nawyknąć, pobudzić, pomoc (pomagać) (7), potwierdzić, przeszkadzać, przewinić, (po-, u-, za)szkodzić (4), ulęknąć (zlęknąć) się (2), unosić, wadzić (2), zależy (należy) (3), zasmucony, zatłumić.

Połączenie: »barzo niemało« (1): Wenus chytra/ co ten ſwiát márny dziwnie zwodzi/ A bárzo mu niemáło ſwemi foſzki ſzkodzi. RejWiz 85v.

a. Określa czynność fizyczną (1): Chcze mi ſię tego walacha. Wyarcząk go ſobie oſyodlać A nie malo go przebiegaċ. RejKup i7v.
3. Często (1): Iákoż iużechmy tego y niemáło doſwiádſzyli RejAp 190v.
4. Nie dosyć, a co więcej (1): Iżći więtſzy piard vdziáłam: A y to ieſzcże niemáło/ Po mnie nie będzie śmierdziáło BierEz P2.

Cf MAŁO

LWil