[zaloguj się]
[pdf]

NIEOBYCZAJNOŚĆ (7) sb f

nieobyczajność (6), nieobyczajniość (1); nieobyczajność GlabGad, GliczKsiąż, Mącz (2), SkarŻyw, Calep; nieobyczajniość MurzNT.

W pisowni łącznej (6), w rozłącznej (1).

e, oba o oraz a jasne.

Fleksja
sg
N nieobyczajność
A nieobyczajność
I nieobyczajniością

sg N nieobyczajność (4). ◊ A nieobyczajność (2). ◊ I nieobyczajniością (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. obyczajność.

Zachowanie niezgodne z dobrymi obyczajami; immodestia Calep (7):
a. Nieskromność, nieprzyzwoitość (3): nyeobycżáyność zámyka wſobye inſſe wyſtępki á ſproſnosći/ yáko piyańſtwá/ zuchwálſtwá/ koſterſtwá/ friyerſtwá GliczKsiąż L8; Calep 508b.

W połączeniu szeregowym (1): Komu ręka obroſcie, á palce zwłaſzcża na dwu dolnych cżłonkach gołe zoſtaią, ſzalonoſć rozumu nie obycżaynoſć niewſtyd y vporę znamionuie. GlabGad P3.

b. Prostactwo, nieokrzesanie; niegrzeczność; rusticitas Mącz, Cn; barbaries Mącz; morositas, rus merum Cn (4): Rusticitas, contraria est urbanitati, Grubſtwo/ Nieobyczáyność/ Głupość/ Próſtotá/ Nietráfność. Mącz 362b, 23b.
Szereg: »nieobyczajniość i nieludzkość« (1): niekaże [Chrystus apostołom] być natrętami i goſpód co rás odmięniać/ niekaże śię téſz nieobyczainiością i nieludzkością przykrzyć MurzNT 43v.
Wyrażenie przyimkowe: »prze nieobyczajność« (1): Aſz ſam ie z gory gromiąc/ y pſami ie prze nieobycżáyność názywáiąc/ vſpokoił. SkarŻyw 30.

Synonimy: a. nieuczciwość, niewstyd; b. grubijaństwo, grubość, grubstwo, nieludzkość, prostość, prostota.

Cf NIEOBYCZAJ, OBYCZAJNOŚĆ

ZZa