[zaloguj się]
[pdf]

NIEPOBOŻNIE (38) av

W pisowni łącznej (37), w rozłacznej (1).

Oba e oraz o jasne.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

Niezgodnie z prawem bożymi niesprawiedliwie, niegodziwie; nieuczciwie, niecnotliwie; impie Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, Cn; improbe, inique, iniuste Mącz (38) : WróbŻołt Z6v; lubo Annaſz y Káiffaſz/ yáko śwyádſſy Yozeff hiſtoryk żydowſki/ nye pobożnye ku vrzędowi kápłáńſkyemu byli przyſzli KromRozm III L2v; iż ſie bał [papież] o Rzym/ y o inſze dzierżáwy/ [...] ktorych był niepobożnie/ od inſzych Ceſárzow doſtał/ y ná nich wyłudził. KrowObr 32v, 33, 206, 207; zgrzeſſyliſmy niepobożnieſmy cżynili/ niepráwieſmy dziáłáli Pánie Boże náſz Leop Bar 2/12, Mal 3/15; BibRadz 2.Petr 2/6; Iniuste, Niepobożnie s krziwdą przećiwko ſpráwiedliwości. Mącz 179b; Oskárżon yeſt że niepobożnie zdárł poddáne gdy był ſtároſtą. Sic enim provinciales magistratus [...] accusabant, ubi quid dolis, aut iniuste eis eripiebatur. Mącz 269b, 170c, 30łd, 323e; RejPos 82v, [219]v; bo ći Bráćiſzkowie niepobożnie żyiąc w prożnowániu nikcżemnieią BielSpr c; ModrzBaz 72; WujNT 2.Petr 2/6; IZ Kupcy [...] którzy rzeczámi ku vżywániu ludzkiému potrzebnémi kupczą/ té rzeczy wedle woléy ſwéy/ y iáko baczą potrzebę ludzką/ á zwłaſczá pod wypráwą woienną/ niepobożnie ſzácowáć y przedáwáć zwykli SarnStat 278; KlonWor 27.

W połączeniach szeregowych (4): iż ieſli będę żył nieſpráwiedliwie/ niepobożnie/ á niecnotliwie/ nic mnie nie pomoże praca áni robotá moiá RejPos 71v; ábyś niepobożnie/ łákomie/ folguiąc pyſze á nádętośći ſwoiey/ nábywał tego nędznego bogáctwá ſwiáthá tego RejPos 82v, 71v; A v nas w Polſzcże/ nieoglądáią ſie nic ná to co źle/ co niepobożnie/ co nieprzyſtoynie/ co ze zgorſzeniem poſpolitym/ y co też kogo oſobnie dolega PowodPr 65.

W charakterystycznych połączeniach: niepobożnie (u)czynić (3), nabywać (4), poiwarzać, przedawać (2), sromocić (2), żyć (4).

Szeregi:»niepobożnie a hardzie« (1): Bo á coż to inſzego ieſt/ iedno [...] pobożney przećiw Bogu powinnośći niepobożnie á hárdźie vbliżenie cżynić [religioni Dei immortalis impie et ambitiose derogare]. ModrzBaz 63v.

»marnie a niepobożnie« (1): A co ieſzcże gorſzego miedzy námi Krześćijány powſtáło/ [...] iż ſwoie Miecże ná ſię obracamy/ márnie á niepobożnie ludźi o Wiárę vtrácáiąc BielSpr 61.

»niemądrze i niepobożnie« (1): Bo choćiaż bym też ia beſtyą będąc niemą y głupią/ [...] I. M. w cżym ſzkodźił/ [...] tedyby y ták w tym ſobie nie mądrze y niepobożnie pocżął CzechEp 54.

»niesprawiedliwie albo (i) niepobożnie« [szyk 2:1] (3): Kradną á greſſą poddany/ gdi nieſprawiedliwie/ albo niepobożnie przedaią/ kupuią/ plączą/ robyą/ ſlużą SeklKat L2v; ćiebie proſić będą w źiemi tych ktorzy ie poimáli do więźienia/ wyznawáiąc iż zgrzeſzyli/ á nieſpráwiedliwie y niepobożnie vczynili [Peccavimus et inique egimus, impie egimus]. BibRadz 3.Reg 8/47; RejPos 71v.

»surowo i niepobożnie« (1): ARiſtotimus Tjran [!] Elieńſki/ w nádźieię Królá Antigoná/ ſurowo y niepobożnie z ludźmi ſwymi ſye obchodźił. KochWz 141.

»zdradliwie a niepobożnie« (1): Fraude impia obligari, Zdradliwie á niepobożnie ſie ſpráwowáć Mącz 301d.

a. Niegodnie, świętokradczo, bluźnierczo; irreligiose Mącz (5): czos dał prziczinę kxiędzu groſſem ſwoym/ zes mu y dał namſzą/ to ieſt/ aby przigymował ciało y krew pańſką ſobie niepobożnie SeklKat Yv; tzemu ſyná Bożego Páná Iezu Kryſtá s chwały iego właſney zdzieraſz? á ná ſtworzenie iego niepobożnie tę chwałę w kłádaſz? KrowObr 153, 224v; Mącz 351c.
Szereg: »źle a niepobożnie« (1): Ktorym [stawieniem na urząd kapłański] yeſli oni [biskupi] źle á nyepobożnye ſſáfuyą/ bogu zá to lidżbę dádzą KromRozm III L2.

Synonimy: niecnotliwie, niedobrze, nienabożnie, niepoczciwie, niepocześnie, niepodrożnie, nieprawie, nieprzystojnie, niesprawiedliwie, nieuczciwie, wszetecznie, zdradliwie, źle; a. niegodnie.

Cf POBOŻNIE

TG