1. Czas, kiedy jest pochmurno, słotnie, zimno, kiedy wieje silny wiatr lub pada deszcz; tempestas Murm, BartBydg, Mącz, PolAnt, Calag, Vulg, Cn; malitia coeli Mącz, Cn; motus PolAnt; affectio coeli, calamitosum coelum Mącz; intemperantia a. intempestas a. perturbatio coeli, conflata ventis tempestas, turbidum tempus Cn (88): Murm 18; BartBydg 156; do pełniey ciepło y iaſno/ á záranki będą chłodne/ potym od pełniey mgły będą y niepogody do kończa. LudWieś B2v; Od oblicża ſwego nas tu ćiśnie źimny ſrogiemi/ [...] Gdy w tákowey niepogodzye zádzyerży Pan cżás długi LubPs ff3, O; każde mieſce wydáłe y wyſokie obleią ſtráſzliwą niepogodą [infundent super omnem locum altum et eminentem sidus terribile]. Ogniem/ grádem/ miecżmi latáiącymi/ á moc wod wzbierze po wſzytkich polách/ y ſtrumienioch. BibRadz 4.Esdr 15/39[40], 4.Esdr 15/43; Mącz 31a, 75c, 77d, [114]c, 205d (8); HistRzym 15v; puſzcża Bog táką niepogodę że ludzie muſzą wdomiech ſiedzieć BudBib I 289a marg; BudNT Matth 8/24; Calag 528a; Iuſz zimá minęła/ niepogody vſtáły y odeſzły [imber abiit et recessit Vulg Cant 2/11; deſzcz przeſzedł/ y przeſtał WujBib]/ kwiatki ſię vkazáły wziemi náſzey SkarŻyw 127, 4, 142; StryjKron 782; CzechEp 324; KochPhaen 7, 16; KochSz A4v; Szum powſtał/ y gwałtowna zwiérzchu niepogodá/ Wáły zá wáłmi pędźi poruſzona wodá KochPam 85; KochPieś 24; Niech piſzą kiedy ma być ze dżdżu niepogodá/ Kiedy ćicho/ y kiedy wiátrów zła niezgoda PudłFr [3]; Niechay nie zna niepogód dźiś ten świát ſzéroki. Lecz Phoebus niech wárkocze ſwé piękné roſpuśći/ A prómieniów weſołych ſłonecznych popuśći. Niechay déſcz z niebá ná nas gwałtowny nie leie PudłFr 66, 38; ArtKanc M5; ActReg 74, 85; Calep [851]b; Kiedy chmury przychodzą/ tedy wątpliwie z wiecżorá może robotę nákazáć: ieſli ſie wypogodźi/ tedy to: á ieſli niepogodá/ tedy owo GostGosp 36, 28, 30, 76, 80; Od piorunow y gwałtowney niepogody/ wybaw nas Pánie LatHar 176; Niepomnię ták vporney ieſzcże niepogody/ By lałá bez przeſtanku ſzumne dżdżewe wody. RybGęśli B; WujNT Matth 16/3, Act 27/20; KlonKr Bv; Proſzą przytym/ żeby tu iuż odpocżąć mogli/ Bo ſie nie pogodámi y złym ſzcżęſciem zmogli. PudłDydo A3.

W połączeniach szeregowych (12): Naczeſnich rzeczach karze/ głodem / walką/ morem / vboſtwem / ſkodamy/ wrzody/ niemocamy/ ſmiercią milich prziacioł/ Robaki ſkodliwimy/ ſzuchoſciami nierodzainoſcią/ niepogodamy/ ſlepotą prawdi ſlowa Bożego/ y ynimi roſmaytimy cięſkolciamy. SeklKat E; KrowObr 67, 69; Abowiem złośnicy nie chcąć znać ćiebie/ mocą rámieniá twego byli chluſthani/ niezwykłemi dżdżámi/ grády/ niepogodámi/ y nieuwiárowánem przeſládowániem y ogniem byli niſzeżeni [grandinibus et imbribus persecutionem passi inexcusabiliter et igne consumpti]. BibRadz Sap 16/16; BielKron 259v; náwiedzan będzieſz/ gromem y poruſzeniem y głoſem wielkim/ wichrem y nie pogodą/ y płomieniem ogniá pożyráiącego [turbine et tempestate et flamma ignis]. BudBib Is 29/6; CzechRozm 6v; Oczko 26v; wyſkocżył złodki Piotr ná głębinę y przepáść morſką/ wnocy/ w wiátr/ y niepogodę. SkarŻyw 597; ten ktory záraz y w niepogodzie myſli/ iákoby mogł ſtrátę nágrodzić/ omieſzkánia powetowáć/ y zábieżeć twoiey ſzkodzie. StryjKron 421, 747; OrzJan 43.

W przeciwstawieniu: »słońce ... niepogoda« (2): Są też támże w Afryce iedno nogowie/ [...] co ſie do Słońcá y niepogody záſłoni nogą iáko Szopą. BielKron 462v; KochEpit A2.

W porównaniu (1): gdyż popędliwość okrutnikow ieſt iáko niepogodá biiąca w śćiánę [quasi turbo impellens parietem]. BibRadz Is 25/4.

W charakterystycznych połączeniach: niepogoda(-y) nadlegała, odeszły (przeszły, zaszły) (3), panuje, ustały; niepogoda bezmierna, gwałtowna (2), jesienna, nocna, silna, straszliwa, uporna; strzec od niepogod; niepogodę cierpieć; uśmierzać niepogody.

2. Niepomyślność, przeciwność, kłopot; niepokój, zamieszanie; intemperies Mącz, Calep; intempestas Calep, Cn; adversa tempestas Cn (13): Iż ſam Pan Bog á nikt iny niepogodny duſzne y vieleſne vśmierzáć racży. LubPs ff3 marg; Mącz 77e, 172a; DZiwna w głowie niepogodá/ Kiedy iéy ruſzy iágodá. [...] By ná niébie we łbie grzmiáło/ Tchu áż názbyt doſtawáło. PudłFr 21; A choć ſye to okrutna niepogodá wſczęłá/ Przedśię więtſzą w mym ſercu miłość władzą wźięłá. PudłFr 50; Calep 548b [2 r.]; RybGęśli C4; [gdy tedy przyiáchał Weſpáſian/ powiedźiał mu Ceſarz wſſytkę niepogodę ktorą wyrządźili kápłani Zydowſci rycerſthwu Rzymskiemu w ziemi żydowskiey/ á iſz pobili wiele ludu Rzymskiego FlawHist 17].

W porównaniu (1): Tákći nyemáyąc nic/ yákoby w yáką nyepogodę ſámi ſobye myerzną/ fráſuyą ſie/ y roſtą myedzy nimi roſterki á nyeſnaſki ná káżdy cżás y godzinę GliczKsiąż Cv.

W charakterystycznych połączeniach: niepogoda cielesna, duszna, dziwna, okrutna.