Przysłowie: nigdy pokoy trwáć długo niemoże/ bo s pokoiá niepokoy bywa/ á z niepokoiá pokoy BielSpr 28v; BielRozm 10.

Frazy: »był miedzy [kim] niepokoj; było nieco miedzy [kim] niepokoju« (1:1): y trafylo sye nam bilo spanſthwem waſchim walczicz, y bil miedzi namy nyepokoy przes czas niemali LibLeg 10/61v; SkarŻyw 224.

Zwroty: »[być] z niepokojem« = prowadzić wojny (1): Iáko Nummá był ſpokoiem/ ták ten záſię z niepokoiem BielKron 101.

»niepokoj (na)siać« (3): Skąd możeſz rozumyeć/ iż tám Bogá y duchá S. nyemáſz/ kto nyepokoy á roſtyrki ſyeye. KromRozm I C; WujJud 243; SkarŻyw 171.

»niepokoju nie cierpieć« = żyć w pokoju (2): Bo máiąc w Rzymie y przed Rzymem wiele Greckich klaſztorow/ ábo kośćiołow/ żadne^go niepokoiu do tąd nie ćierpią SkarJedn 250 [idem] 372.

»niepokoje (u)czynić« [w tym: w czym (5), czym (1), miedzy kim (1), około czego (1)] = interturbare Mącz [szyk zmienny] (12): w panysthwach ych zadney nyelaſki any zadnego nyepokoyv albo vczyſku czynycz nyekazal. LibLeg 7/104; ále ći roſthyrki y niepokoie tzynią/ ktorzy ſię Bogu/ ſlowu y mocy iego ſprzećiwiáyą. KrowObr B2v, B2 [2 r.], B2v, 38v; Mącz 469d; SkarJedn 168, 180, 181, 374; Ci ludźie niepokoy czynią w mieśćie náſzym [conturbant civitatem nostram]/ gdyż ſą Zydowie WujNT Act 16/20.

»w niepokoj wpaść« (1): pewnie odwróćiſz ſye od pokoiá/ y w pewny niepokóy y w roſtyrk z Króleſtwem twym wpádnieſz. OrzQuin G2.

»niepokoj wszczynać [w czym]« (1): á we wſzytkim domu Bożym rozruchy y niepokoie wſzcżynáiąc. SkarJedn 388.

»niepokoje wyrządzać [komu, czemu]« (2): chćiáłby nieiákie niepoſłuſzeńſtwá przećiwko práwu Polſkiému poſpolitému/ álbo też iákowé niepokoie nam y króleſtwu Polſkiému ſzkodliwé komu wyrządzáć [guerras nobis et eidem regno Poloniae damnosas alicui movere JanStat 262] SarnStat 119 [idem] 220.

»wzbudzić niepokoj« (1): Károlſtádius práwi wzbudźił/ álbo wſkrzeſił ten to niepokoy ReszPrz 63.

Wyrażenia: »domowy niepokoj« = zatargi między obywatelami tego samego kraju (1): Bo widząc łáſkáwy Pan/ iż Kośćioł iego y poſtronnym y domowym niepokoiem ſtrapiony był SkarJedn 313.

»krwawe niepokoje« = walka zbrojna (1): WOlę ia ſtánąć miedzy niezlicznémi Woyſki/ z trąbámi y bębny hucznémi. Wolę wytrzymáć krwáwé niepokoie/ Grádywé twoie.GosłCast 40.

»postronny niepokoj« = niebezpieczeństwo grożące ze strony innego kraju (1): SkarJedn 313 cf »domowy niepokoj«.

Szeregi: »niepokoj a (i) niebezpieczeństwo« [szyk 1:1] (2): yeſli ze yey M. rozvmye yzbi przedsye wvegorzech [!] oſtacz chcziala. abo ſtam tego niepokoyv. a niebeſpyeczenstwa gdzie yndzye na beſpyeczne a na pokoyne myeſcze wyechacz LibLeg 10/115; BiałKaz I.

»pokoj albo niepokoj« (1): A gdy powyedzyano o ludzyech Benádábowi [...]. Powiedzyał iż to chcą prosić pokoiá/ ále iákożkolwiek/ álbo pokoiá álbo niepokoiá żądáć idą/ powięſzcie ie. BielKron 85v. [Ponadto w przeciwstawieniu 7 r.]

»niepokoj ani prześladowanie« (1): Bo iuż możeſz rozumieć iż vmárły ſwięty thego żadnego niepokoiu áni żadnego przeſládowánia iuż mieć nie może RejPos 267.

»rozruchy i niepokoje« (3): SkarJedn 388; Może to komu być dźiwno/ dla cżego Ewánielium Páná Chriſtuſowe/ ktore pokoy duchowny y wiecżny ludźiom przynośi/ ná świećie zá ſobą tákie rozruchy y niepokoie ćiągnie? NiemObr 9; PowodPr 42.

»rozterk(i) (a. roztyrk) i (a) niepokoj(e)« [szyk 6:4] (10): KromRozm I C; KrowObr B2 [2 r.], B2v [2 r.]; prawdy/ wiary/ ſpráwiedliwośći miedzy námi nie máſz żadney/ pełno wſzędźie niepokoiá y roſterku. OrzRozm A2v; OrzQuin G2; RejPos 25v; WujJud 243; y roſterk á nie pokoy z kośćiołem Bożym rychło po przyięćiu wiáry do ćiebie wnieſli SkarJedn 356.

»niepokoj i rożnice« (1): á iż to vcżyni niepokoy/ y różnice w kośćiele Bożym. SkarJedn 181.

»niepokoje i spory« (1): y té rzeczy któré zá niepokoymi y ſpory [guerris et contraversarium turbinibus JanStat 864] były zburzoné oſzpeconé y rozerwáné SarnStat 1086.

»szkody i niepokoj« (1): opowiadayacz o barzo wielkych ſzkodach y o niepokoyv ſwim LibLeg 11/62v.

»niepokoje i trudności« (1): O co wielkie niepokoie y trudnośći/ iáko możni y ſławą pierwſzego w páńſtwie Rzymſkim miáſtá podnieśieni/ w kośćiele Bożym cżynili. SkarJedn 168.

»trwogi abo niepokoj« (1): Tákże też roſtropny cżłowiek Ricerſki gdy cżuie poſtrách o trwogach iákich ábo o niepokoiu iákim/ o/ wneth fobie koniká wyprawuie y zbroicżkę chędoży RejZwierc 134.

»wojna i (a) niepokoj« [szyk 3:1] (4): GliczKsiąż P8v; CzechRozm 114v; SkarJedn 379; ná przyſzłe woyny y niepokoie oká nie maćie. SkarKazSej 667a.

»zamieszanie i niepokoj« (2): A ten Iezus nietylko ijż falſſywą naukę kázál/ ale nad to zamiéſſanié ij niepokoy w ziemi żydowſkié vdzialál. OpecŻyw 120v; SkarJedn 184.

»zwada a niepokoj« (1): Mącz 502c cf niepokoj czyj [= od kogo pochodzący].

»niepokoje i zwycięstwa« (1): Kośćielne niepokoie y zwyćięſtwá SkarKaz Ooood.

Fraza: »wszczął się [komu] niepokoj« (1): Gdyby ktorą białą głowę vcżarowano iżby zgorączey miłoſci wſzcżął ſie iey niepokoy á iżby rozumiała że by była dziewka FalZioł I 148c.

Zwroty: »brać na duszę niepokoj« (1): Iż węzłęm nieroſpletnym trwożyſz duſzę ſwoię/ Biorąc na nię tyśiąc tróſk/ przykré niepokoie? GosłCast 22.

»niepokoj(e) czynić« [w tym: komu (2), w czym (2), na cżym (1)] = niepokoić; inquietare, inturbare a. obturbare aliquem, turbare quietem Cn (6): CzechRozm 260v; od dzieći iednego bálwierzá Piotrá/ ktore cżárt po kątách nośił/ y wielkie w domu niepokoie cżynił/ nápiſawſzy kártkę w ktorey cżártá záklinał/ onego nieprzyiaćielá odegnał. SkarŻyw 412, 225, 509; Záłował ſię też człowiek iż niewolą ćierpiał ſzátáńſką y duchow złych/ ktorzy go trapili/ y w ćiele iego mieſzkáli/ y niepokoie wielkie czynili/ y zábijáli/ y zdradzáli. SkarKaz 488a, 209b.

»mieć niepokoj« [w tym: od kogo (1)] = być niepokojonym, nagabywanym, napastowanym [szyk zmienny] (4): Mowią iż ſtroie bobrowe/ Ieſt lekárſtwo bárzo zdrowe. Dla ktorych bobr niepokoy ma/ A cżęſtokroć gonion bywa. BierEz S3v; RejKup e5, e6; Máiąc iuſz od ludzi ktorzy przychodzili do niego/ niepokoy: vćiekł do Egiptu Epiphániuſz SkarŻyw 453.

»oddalić [od kogo] niepokoje« = uwolnić od trosk, kłopotów (1): Niech przyidźie Kroleſtwo twoie/ oddal od nas niepokoie ArtKanc M18v.

»o niepokoj przyprawić« (1): Obturbare solitudinem alicuius, Siroctwo czyye zásmućić/ o yáki niepokóy przipráwić. Mącz 496d.

»uchodzić (a. ujć) niepokoju« = zapobiegać trudnościom, pozbywać się kłopotów [szyk zmienny] (3): Yako ſtan kapłáńſki yeſt dzis wyelki nyepokoy. Ocyec ſyná ſwego nyechby ná małżeńſtwo námawyał/ á onemu małżonkę zrządził/ vchodząc nyepokoyu. GliczKsiąż O7, O8; Gdy ták wielkie ludzi mnoſtwo do niego chodziło/ á błogoſłáwieńſtwo od niego biorąc/ káżdy ſię dotykáć iego chćiał/ cżeść mu wielką wyrządzáiąc: on żeby oney prożney cżći y niepokoiu vſzedł/ ſłup ſobie wyſoko poſtáwił SkarŻyw 30.

»niepokojow się wiarować« (1): SkarŻyw 592 cf »niepokoje żywota pospolitego«.

»zachować, mieć na dobrym baczeniu w niepokoje« = chronić przed troskami, kłopotami (1:1): Tyś ieſt król moy/ tyś pan moy/ który wierné ſwoie Malz ná dobrym baczéniu w káżdé niepokoie. KochPs 65; Tymże kſztałtem nas śirotki twoie/ záchoway w te niepokoie/ byſmy pod twą ſtrażą żyli/ ćiebie przeſpiecżnie chwalili. ArtKanc J18v.

»niepokoje zadawać« = niepokoić, nękać, trwożyć; vexare Mącz (2): Mącz 491d; wywiodwſzy go [Abrahama] ſpokoiu/ niepokoie vſtáwicżne mu zádawał/ ná pielgrzymſtwie onym. SkarŻyw 283.

Wyrażenia: »niepokoj na sumnieniu, sumnienia« [szyk 1:1] (1:1): BibRadz II 133a; stimulus conscientiae, Niepokóy ſumnienia/ trapienie. Mącz 415d.

»świeckie niepokoje« = trudności życia doczesnego (1): iż ſię świeckich niepokoiow nie boim SkarKaz. 209b.

»niepokoj na umyśle« (1): Aby nam iuż grzechy náſze drogi do Bogá zágrádzáć nie mogły/ áni złego ſumnienia/ y niepokoiu na vmyſle náſzym cżynić. CzechRozm 260v.

»niepokoje żywota pospolitego« = trudności, kłopoty, na które napotyka się w życiu codziennym (1): sługi rozpuśćił/ y ná iednym przeſtáiąc/ niepokoiow ſię żywotá poſpolitego/ dla wolnieyſzego ku słuſzbie Bożey ſercá/ wiárował. SkarŻyw 592.

Szeregi: »w niepokoju i w bojaźni« (1): y odpocżywaią/ dobrzy w rádośći y z poćiechą/ źli w niepokoiu y w boiáźni. ReszPrz 90.

»niepokoj i trwoga« (1): zupełna miłoſć precż wyrzuca boiáźń (marg) To ieſt/ niepokoy y trwogę ná ſumnieniu. (–) BibRadz 1.Ioann 4/18.

»niepokoj i wojna« (1): Nád to Duch Ewángeliey znácży Duchownego/ odrodzonego [...] A ćiáłem záś zowie tho co ieſt nie odrodzonego/ w cżym iuſz ieſt vſtáwicżny nie pokoy y woyná GrzegŚm 57.