[zaloguj się]
[pdf]

NIEPOMAZANY (62) part praet pass pf

W pisowni łącznej (46), w rozłącznej (16).

e, o oraz oba a jasne (w tym w pierwszym a 2 r. błędne znakowanie.

Fleksja
sg
mNniepomazany fN nNniepomazan(e)
Gniepomazan(e)go G G
Aniepomazan(e)go, niepomazany Aniepomazaną Aniepomazan(e)
Iniepomazanym, niepomazan(e)m Iniepomazaną Iniepomazanym
L Lniepomazan(e)j L
pl
N m pers niepomazani
m an niepomazani
G niepomazanych
I m niepomazanymi

sg m N niepomazany (19). ◊ G niepomazan(e)go (5). ◊ A niepomazan(e)go (2), niepomazany (1). ◊ I niepomazanym (3), niepomazan(e)m (1); -ym KrowObr, Leop; -ym : -(e)m LubPs (1:1). ◊ f A niepomazaną (7). ◊ I niepomazaną (3). ◊ L niepomazan(e)j (2). ◊ n N niepomazan(e) (5). ◊ A niepomazan(e) (3). ◊ I niepomazanym (3). ◊ pl N m pers niepomazani (2). m an niepomazani (1) (cum sb barankowie). ◊ G niepomazanych (4). ◊ I m niepomazanymi (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: niepomazany od czego (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

W funkcji przymiotnika (62):
1. Niewinny, bezgrzeszny, czysty moralnie; immaculatus Vulg, Mącz; illibatus Mącz, Calep; perinteger Calep; impollutus, incontaminatus, intaminatus Cn (42): Sſtánę ſie nyepomázánym ſpołu s Pánem moim/ Gdy będę wſſędy vchodził ſproſnym złoſcyam ſwoim LubPs Ev, E3, E3v, bb2v; to ieſt nabożeńſtwo tzyſte y niepomazáne przed Bogiem y oycem/ náwiedzáć śiroty y wdowy w vdrętzeniu ich/ y niepomázánym ſie záchowáć/ od tego ſwiátá [immaculatum ... a mundo PolAnt Iac; 1/27 niezmázánym WujNT] KrowObr 62v; kápłan ma [...] Ku poſludze ludziom chleb y wino w ćiało y w krew/ niepomazánym żegnánym przemieniáć. KrowObr 123v; I odpłáći mi Pan według ſpráwiedliwośći moiey: y według cżyſtośći rąk moich nágrodzi mi. [...] A będę niepomázánym ſpołu ſnim: á będę vchodził od niepráwośći moiey. Leop Ps 17/24; Calep 782b; Kto ſię w młodośći y vrodźie ćiáłá ſwego kocha: mieyże záwżdy młodą á niepomázáną duſzę/ áby grzechem y zgrzybiáłośćią ſwoią/ ná ćiáło wrzodow wſzytkich nie wypuſzczáłá. SkarKaz 209a.

niepomazany czym (1): Rzimſki Koſćioł żadnym błedem [!] nie pomázány WujJud 121 marg.

W połączeniach szeregowych (6): Iedno tylko ſam Iezus Kryſtus ieſt ſpráwiedliwy/ ſam ſwięty/ ſam niewinny/ ſam niepomázány/ ſam od grzeſznych odłątzony KrowObr 210v; Immaculatus, Czyſty/ niewinny/ niepomázány w słáwie nienáruſzony. Mącz 203b, 165b; RejPosWstaw [1434]; cżłowiek ieden ſpráwiedliwy miał być zábity/ iáko ieden báran niewinny/ nie pomázány áni przed Bogiem nágániony. CzechRozm 24v; Calep [504]a.

W charakterystycznych połączeniach: niepomazana(-y, -e) dusza, kościoł, nabożeństwo, pokarm, serce, świętość, zakon, żegnanie; niepomazanym być (2), zachować się, zstać się (2).

Wyrażenia:bibl. »droga niepomazana« = via immaculata Vulg [szyk 2:1] (3): LubPs X2v; Ocży moie (záwżdy ſie ciągnęli) ku wiernym źiemie/ áby ſemną ſiedzieli: co drogą niepomázáną chodził/ ten mi poſlugował. Leop Ps 100/6, Ps 100/2.

»niepomazana ofiara« [szyk 3:2] (5): Kanon Mnieyſzy bes ktorego żadna Mſza niebywa. Ták ſie potz⟨yna⟩. Przyimi Boże tę niepomázáną offiárę [hanc immaculatam hostiam]/ którą ⟨ia⟩ niedoſtoyny ſlugá twoy/ offiáruię tobie Bogu moiemu żywemu/ y prawdziwemu KrowObr 169v; I záſię: W wielkim Kanonie. Offiáruiemy twoiemu Máieſtatowi Panie offiárę tzyſtą/ ofiárę ſwiętą/ ofiárę niepomázáną [hostiam immaculatam] KrowObr 188v, 170v, 183v, 188.

»niepomazane tajemnice Pana Chrystusa Boga naszego« = Komunia Święta (2): A ták ia naymnieyſzy y grzeſzny (któremu ſtolicá wielkiego Apoſtołá Piotrá zwierzoná ieſt) odćinam ćię/ Ceſarzu/ y odmiátam y żonę twoię/ od przyimowánia niepomázánych táięmnic Páná Chryſtuſa Bogá náſzego SkarJedn 132 [przekład tego samego tekstu] SkarŻyw 90.

Szeregi: »czysty i niepomazany« (1): Aby pámiętáli [panowie]/ iż to ieſt nabożeńſtwo tzyſte y niepomazáne [munda et immaculata PolAnt Iac 1/27; czyſte y niepokaláne WujNT] przed Bogiem y oycem/ náwiedzáć śiroty y wdowy w vdrętzeniu ich KrowObr 62v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»doskonały abo niepomazany« (1): Zakon Iehowin doſkonáły ábo nie pomázány náwrácáiący duſze CzechEp 112.

»święty i niepomazany« (2): kiedy święty pokarm y niepomázány ieść będźieſz/ kiedy chléb y napóy żywotá wiecznégo ieść y pić będźieſz: pámiętay że pożywaſz Ciáłá y Krwie Páná twoiégo BiałKat 278v; [Jezus Chrystus] ták ie krwyą ſwą omył od grzechow ich/ áby byli świętymi/ y nie pomázáni [sancti et immaculati Vulg Eph 1/4; świętymi y niepokalánemi WujNT] przed oblicżnośćią Páná Bogá ſwego. BiałKaz B3v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»zupełny i niepomazany« (1): Abowiem tám w kośćielech wáſzych niemáſz/ [...] zupełnych y niepomázánych ſwiątośći KrowObr 115v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

a. Który nie współżył płciowo, czysty, nieskażony grzechem przeciw szóstemu przykazaniu; incoinquinatus Mącz (11): Incoinquinatus, in Bibliis legitur. Nie pomázány. Mącz 168a; [św. Teodora do św. Dydymusa] niech ia pierwey pod miecż idę [...] bo tobie cżyſtośći wziąć niemogą/ á mnie mogą. niech niepokaláná do Chryſtuſa oblubieńca idę. A on [...] mowił: [...] iáko ćię raz Chryſtus wyzwolił/ ták y záwżdy nie pomázáną záchowáć ćię może SkarŻyw 342.

W połączeniu szeregowym (1): A iż tzaſem piſmo ſwiete/ ludzi wierne zowie/ ſpráwiedliwymi/ ſwiętymi/ niewinnymi/ niepomázánymi/ álbo dziewicámi KrowObr 210v.

Wyrażenia: »niepomazane ciało; niepomazany na ciele« (1:1): á ći ſą kthorzy ſą niepomázáni ná cielech ſwoich [qui cum mulieribus non sunt coinquinati PolAnt Apoc 14/4; ktorzy ſię z niewiáſtámi nie pokaláli. WujNT]/ ábowiem dzyewice ſą. RejPos 342v; LatHar 70.

»łoże niepomazane« (4): Ktemu muſiałby teſz Duch Swięty kłámáć/ ktory w małżeńſtwie twierdzi/ być łoże niepomázáne/ to ieſt tzyſtość. KrowObr 221; Iż vććiwe ieſt małżeńſtwo miedzy wſzyſthkimi/ y łoże niepomázáne [thorus immaculatus PolAnt Hebr 13/4; łoże niepokaláne WujNT] KrowObr 227, 227, 228.

»niepomazana panna, oblubienica (kościoł święty)« [szyk 1:1] (2): KrowObr B3v; iáko oni wſzędy Zbior Páńſki á thę wdzięcżną oblubienicę iego zową pánną iego nie pomázáną RejAp 119.

2. Cały, niezniszczony, niepopsuty, zdrowy (14): KrowObr 67v; Dniá oſmego wzyął dwu báránu niepomázánych [immaculatos Vulg Lev 14/10; bez mákuły WujBib]/ tho ieſt zdrowych/ y owcę rocżną/ mąki y oleiu/ ofiárował to v drzwi kościelnych BielKron 37; RejPos 103, 141.

W połączeniach szeregowych (2): A ten Duch ieſt z Bogá/ kthory ma po ſobie proroki y Apoſtoły ſwięte/ piſmo ſſtzere/ niepomázáne/ y nienáruſzone. KrowObr C4; liſt Párgáminowy potwiérdzenia Przywileiu [...] zdrowy/ cáły/ niezgwałcony / niepomázány/ áni w żadnéy częśći ſwéy niepodeyźrzány SarnStat 951.

W charakterystycznych połączeniach: niepomázány(-e) baran(ek) (2), pismo.

W przen (7):
Wyrażenie: »Baranek (Boży), Baran Niepomazany (Pan Krystus)« (5:2): Iż nie ſrebrem áni złotem ieſteſmy odkupieni/ ále nadroſſſzą krwią Báránká niepomázánego [agni immaculati et incontaminati Pol Ant 1.Petr 1/19; báránká nienágánionego y niepokalánego WujNT]. KrowObr A4v [przekład tego samego tekstu KrowObr (2) CzechRozm], 76, 182; BielKron 19; CzechRozm 219v; CzechEp 318; WerGośc 259.
Szereg: »niepokalany, niepomazany« (1): Wykupieni ieſtheśćie/ nie złothem/ áni ſreb⟨re⟩m/ ále nadroſſſzą krwią/ iáko báránká niepokaláneg⟨o⟩ ⟨n⟩iepomázáneg⟨o⟩ Kryſtuſá. KrowObr 182.
a. Wyraz objaśniany (1): A ty wſzytki ofiáry miánowáne dobytká y ptáſtwá rozumie ſie wſzędzye ná zdrowe/ gdzyekolwie piſmo ſwięte kładzye niepomázáne/ á nie ná pſtre iáko drudzy rozumieią. BielKron 38v.
*** Bez wystarczającego kontekstu (6): Intactus – Nie dotknioni, nie pomazani. Calep 547b; Intemeratus – Nie nakazoni, nie pomazani. Calep 548a, 512b, 522b, 547b, 548a.

Synonimy: 1. czysty, niedotkniony, nienaganiony, nienaruszony, niepokalany, niewinny, ślachetny, święty; a. cały, czysty, nienaruszony, niepokalany, niesplugawiony; 2. nienaganiony, nienaruszony, niepokalany, nieporuszony, zdrowy.

Cf POMAZANY

JB