[zaloguj się]

NIERZĄDNOŚĆ (24) sb f

W pisowni łącznej (21), w rozłącznej (3).

e oraz o jasne.

Fleksja
sg pl
N nierządność nierządności
G nierządności
D nierządności
A nierządność
I nierządnością nierządnościami

sg N nierządność (3).G nierządności (9).D nierządności (3).A nierządność (4).I nierządnością (3).pl N nierządności (1).I nierządnościami (1).

stp notuje, Cn brak, Linde XVIXVIII w.

Niezgodność z obowiązującymi w prawie i religii przepisami, nakazami i normami współżycia seksualnego; złe prowadzenie się, rozwiązłość, rozpusta, nierząd, prostytucja; libido, meretricium, scortatio, turpitudo, venus Modrz (24): Też ſobie mieſce pokoyne oblubił, aby ſie wſzech nierządnoſci vwarować mogł, ale tilko o boſkich rzeczach rozmyſlał aby wſzem żądzam tego ſwiata odpierał BielŻyw 95; Kto w they [czystości] żywie/ á ſtrzeże ſie niecżyſtoty/ ten [...] vmartwia cżłonki ſwoie zyemſkie/ á w nich nierządność/ o ktorey ludzie pogáńſcy złe á głupie mnimáli/ żeby miedzy grzechy pocżytaná być nie miáłá. RejPosWstaw [1103]; A tańcow álbo ſkokow áza ſię nietrzebá ſtrzec/ ktore ſą naypewnieyſze przedawánie śiebie/ śiatki do ſproſney á zákazáney nierządnośći [ad turpes et vetitas libidines]? ModrzBaz 55, 53v; gdy go [św. Benedykt] krzyżem S. odegnał/ táką w ćiele ſwym pobudkę do nierządności vczuł/ iákiey nigdy niemiał. SkarŻyw 249; PowodPr 41; Więc też dla nierządnośći/ ſproſney vſtrzeżenia/ Przecżby przeſzkodá byłá/ wſzyſtkim do zbáwienia. PaxLiz Ev.

W połączeniach szeregowych (6): GliczKsiąż E2; Cić ſą Epikurowie/ ktorzy o on żywoth wiecżny nie niedbáią/ á świátu/ Diabłu y ćiáłu ſłużą/ nápełnięni obżerſtwem/ Opilſtwem/ Cudzołoſtwem/ Nierządnośćiámi/ Roſkoſzámi GrzegŚm [A2]v; gdy Pánienki w tańcu przykro obrácáią/ zá ktorem obrácániem/ y cżęśći ćiáłá ktore máią być zákryte odkrywáią śię/ y poſtáwá tákowa ſkłania śię ku ſproſnośći y nierządnośći/ ábo iurnośći [ad turpitudinem et salacitatem]. ModrzBaz 36v, 7v, 53v, 54.

W charakterystycznych połączeniach: nierządność sprosna (2), zakazana.

Zwroty: »nierządnością pałać« (1): Abowyem lepyeć ſie ożenić/ niż yáko Páweł ſwyęty mowi/ nyerządnoſcyą pałáć [melius est enim nubere quam uri Vulg 1. Cor 7/9]. GliczKsiąż P3.

»ku nierządności przywodzić, wieść na nierządność« (1:1): Niemniey czi, ktorzi inſſe sgarſſaią, a ku nierządnośczi, iako na igrę, na wino, na piwo, y na inſſe nieſtatki/ w ſſprawach/ prziwodzą ListRzeź w. 42; GliczKsiąż E2.

»wydać na nierządność« (1): Corki twoiey niewydáy ná nierządność [ne prostituas filiam tuam] Leop Lev 19/29.

Wyrażenie: »nierządność cielesna, ciała« = libido, meretricium, scortatio, venus Modrz [szyk 6:1] (6:1): Mącz 192a; A przedśię ſą/ ktorzi niewiem ieſli z práwá/ cżyli z obycżáiow/ cżyli z oboygá/ pewnych cżáſow cyńſz wybieráią od tych/ ktore nierządnośćią ćiáłá ſwego pożytek ſobie cżynią ModrzBaz 54, 7v, 8, 54; SkarŻyw 68: Práwo ludu Chrześćiáńſkiego/ wie to/ iż nierządność ćieleſna ieſt zakonem Bożym zákazána. PowodPr 41.
Szeregi: »fryjerstwo i nierządność« (1): Ale zás też rádzi y roſkázuye/ áby dla ſriyerſtwá y nyerządnosći káżdy ſwą właſną żonę myał. GliczKsiąż Pv.

»obżarstwo i nierządność« (1): Z tąd rośćie mierność/ ktora nas od niesłuſznych roſkoſzy odzywa/ á do słuſznych obżarſtwu y nierządnośći ćieleſney [tam gulae quam veneris modum imponens] miárę vſtáwuie ModrzBaz 8.

»psota a nierządność« (1): iż pan Bog nyechce ſſcżęsćić płodu tákowego/ ktory ſye s pſoty á z nyerządnosći pocżyna GliczKsiąż B4.

»złość a nierządność« (1): Piſſą ták że był obycżáyow bárzo nye wycoſánych á plugáwych/ dzyeći á pothomſtwo ſwoye wyodł ná wſſeláką złosć á nierządnosć GliczKsiąż E2.

Synonimy: cudzołostwo, fryj, fryjerstwo, gamractwo, gamracyja, kurewstwo, nieczystość, nieczystota, porubstwo, rozpusta, skortacyja, wszeteczeństwo, wszeteczność.

Cf NIERZĄD, RZĄDNOŚĆ

AKtt