[zaloguj się]
[pdf]

NIESTRAWNY (30) ai

W pisowni rozłącznej (18), w łącznej (12).

e oraz a jasne.

comp niestrawni(e)jszy (3).

Fleksja
sg
mNniestrawny fNniestrawn(a) nNniestrawn(e)
Gniestrawn(e)go Gniestrawn(e)j Gniestrawn(e)go
Dniestrawnému D D
A Aniestrawną A
pl
N subst niestrawn(e), niestrawniejsz(e)
G niestrawnych
D niestrawnym
A subst niestrawn(e)

sg m N niestrawny (3). ◊ G niestrawn(e)go (2). ◊ D niestrawnému (1). ◊ f N niestrawn(a) (3). ◊ G niestrawn(e)j (1). ◊ A niestrawną (2). ◊ n N niestrawn(e) (4). ◊ G niestrawn(e)go (1). ◊ pl N subst niestrawn(e), niestrawniejsz(e) (8). ◊ G niestrawnych (2). ◊ D niestrawnym (1). ◊ A subst niestrawn(e) (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.; poza tym bez cytatu s.v. trawić.

1. Trudny do (s)trawienia (o pokarmach); alienus a stomacho, cacostomachos, cruditatem afferens, parum obsequens stomacho cibus Cn (27): Mięſo niedzwiedzie dla wielkiey lipkoſci nie ſtrawne barzo ieſt y zle tucży FalZioł IV 13c; bo Cżoſnek zagrzewa y trawi czo ieſt nie ſtrawnego w cżłowiecżym żołądku. FalZioł IV 46b, III 22a, 23b, IV 2a, 5b, V 42v; wſzelka rzecż w żywocie nie ſtrawna obracza ſie w flegmę GlabGad Hv; Cżemu mięſo drobno z ſiekane ieſt nieſtrawne. GlabGad H3v; Cżemu iaycza ribie to ieſt ykra, dłużey nie vwreią y nie ſtrawnieyſze ſą niż ſame riby. GlabGad Iv, H2v, H8, Iv, L2v.

W przeciwstawieniu: »ku strawieniu powolny ... niestrawny« (1): w roznych też potrawach rozna ieſt natura, iedne ſą miękkie á ku ſtrawieniu powolne, drugie twarde y nie ſtrawne. GlabGad F6.

W porównaniach (2): y ći/ ktorzi biorą ná ſię wiele rozmáitych vrzędow/ tedy ábo ich vżywáią iáko ſurowych á nieſtrawnych pokármow [tanquam crudis minimeque concoctis]/ ieſli powinnośći ſwey doſyć niecżynią/ á iey omieſzkawáią/ álbo mdlą śiły ſwoie/ ieſli vrzędowi ſwemu y powinnośći ſwey ná wſzem doſyć cżynić zechcą. ModrzBaz 45; WujNT 848.

Wyrażenia: »pokarm niestrawny« = cibus concoctus Modrz [szyk 3:1] (4): FalZioł I 80b; Iako z drew mokric⟨h⟩ więtſzi dim wzgorę pochodzi, tak też zpokarmo⟨w⟩ nie ſtrawnych pari wielgie pochodzą GlabGad F6; ModrzBaz 45; WujNT 848.

»rzeczy niestrawne« (1): Czemu nie ktore niewiaſty zwłaſzcza brzemienne maią chęć ku rzecżam nie ſtrawnym lako ieſt węgle/ glina/ riby ſurowe. GlabGad G3v.

»wilgota, wilgość, wilgotność niestrawna« [szyk 5:1] (4:1:1): Wtore iż w takiey praci cżłonki ciągną w ſię wilgotę nie ſthrawną od pokarmu. GlabGad K4, C7v, G3v, G4v, K4v, K7.

Szeregi: »gruby, (a) niestrawny« (3): Włoſnoſć Miodunki pożywaney w iedzeniu s pothrawami vweſela ſercze/ y pokharm gruby á nieſtrawny: trawi FalZioł I 80b; GlabGad G3v, G4v.

»surowy a niestrawny« (1): ModrzBaz 45 cf W porównaniach.

»twardy i niestrawny« (1): GlabGad F6 cf W przeciwstawieniu.

»zły, (a, i) niestrawny« (3): Iaycza miekko iedz y to iedno żołtki, Twarde złe, nie ſtrawne. FalZioł V 64; á tak ona karmia zoſtawſzy w ſwieżoſci á będąc opuſzcżona zagnije ſie, y obracza w wilgoti złe y nie ſtrawne, z ktorich rozmaite choroby przichodzą. GlabGad K4v, K7.

2. Źle trawiący (3):
Wyrażenie: »niestrawny żołądek« (2): FalZioł III 10b; [cieplice] Pomogą tedy Niewiáſtam bárzo wilgotnym/ fluxowi owému ſmrodliwému/ przez pendent ćiekącému/ kroſtam/ liſzáióm/ wrzodóm zaſkórném/ deſcenſóm/ boleniu cżłonków/ nieſtráwnému żołądkowi Oczko [40].
Szereg: »zły a niestrawny« (1): iż ludzie w ktorich ieſt zła krew á nie ſtrawna poſpolicie biali á bladzi bywaią. GlabGad H4v.

Synonim: 1. surowy.

Cf NIESTRAWIONY, STRAWNY

AKtt