[zaloguj się]
[pdf]

NIEWSTYDLIWOŚĆ (24) sb f

W pisowni łącznej (23), w rozłącznej (1).

e oraz o jasne.

Fleksja
sg pl
N niewstydliwość
G niewstydliwości niewstydliwości
D niewstydliwości
A niewstydliwość

sg N niewstydliwość (16). ◊ G niewstydliwości (4). ◊ D niewstydliwości (1). ◊ A niewstydliwość (2). ◊ pl G niewstydliwości (1).

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu s.v. wstydliwość.

1. Brak wstydu, obyczajności, czyny nieobyczajne, nierząd; impudicitia Mącz, Modrz, Vulg; impudentia Modrz (11):

niewstydliwość w kim (2): Lecż táká ieſt w ludźioch przewrotność/ niewſtydliwość/ y źle cżynienia ſwowolność/ iż trzebá bárzo twárdych praw/ ktoremi by roſtącemu złemu zábiegano ModrzBaz 69v; GosłCast 56.

niewstydliwość czyja (1): Mogłbych thu śiłá męſkich niewſtydliwośći wylicżyć/ ále niechcę obráźić vcżćiwych vſzu. GórnDworz Aa2v.

W połączeniach szeregowych (4): KromRozm I D; vdáli ſię ná wizytki złośći ktore mogą być wymyſlone ná świećie nagorſze/ tho ieſt ná hárdość/ pijańſtwo/ niewſtydliwość/ okrućieńſtwo/ thák poddánych iáko gośći y wiele innych rzecży nieſłuſznych/ ktore ich ſtanowi duchownemu nie należáły. BielKron 437v; ModrzBaz 69v; WujNT Gal 5/19.

W przeciwstawieniach: »niewstydliwość ... cnota, dobre obyczaje« (2): Bo z zániedbánia ſkromnego chodu/ á z nieprzyſtoynych ſkokow y poſtawek/ [...] pochodźi y moc bierze niewſtydliwość/ dobrym obycżáiom nieſpryiázna [!]. ModrzBaz 36; Ieſli niewſtydliwośći dziwić ſie w téy pániéy/ Ieſli cnoćie w młodzieńcu GosłCast 56.

Szeregi: »nieczystość, (i) niewstydliwość« (2): Mącz 329d; przez to cudzołoſtwá zákazánie/ wſzyſtká niecżyſtośc y niewſtydliwośc [kust: niewſtydliwość] ieſt zákazana KuczbKat 320.

»niewstydliwość i wszeteczność« (1): A zbytek/ ieſt niewſtydliwośći y wſzelákiey wſzetecżnośći [impudicitiae et omnium lasdviarum] mátką ModrzBaz 55v.

W przen (2): Bo máſzkárá/ roſpuſzcża wſzytkim bez bráku/ do wſzelákiey nie wſtydliwośći wodze ModrzBaz 36, 55v.
2. Bezczelność, zuchwalstwo (zwłaszcza w wyrażaniu poglądów) [w tym: czyja (7); G sb i pron poss (3)] (11): MurzNT 126; LubPs Q2; A mamy żáłowáć tákiey niewſtydliwośći niektorych/ iż przećiw tákiemu iáſnemu poſtánowieniu zmyśláią wykręty WujJudConf 248; Skąd ſię wielka niewſtydliwość tego Mnichá nowego pokázuie/ ktory iednego cżłowieká/ zowie totum: á ludźi [...] ná Concilium zebránych zowie partem. NiemObr 62, 49.

niewstydliwość ku czemu (1): Maledicendi lascivia, Popędliwość niewſtydliwość ku zlie mówieniu. Mącz 184d.

niewstydliwość w kim (1): Ale to rzecz dźiwna iż w niektorych ieſt táka niewſtydliwość ábo też niewiádomość/ ktorzy śmieią on tylko ſam ſtáry wykład nád wſzytki ine przekłádáć BibRadz *4v.

W połączeniach szeregowych (2): Coſz to za ſzalenſtwo twoié? co za zmyſlanié? i niewſtydliwośc/ powiedáſz żeć Bóg odiął wiarę i moc ku nadźiéj MurzHist Q3; CzechEp 382.

Szereg: »śmiałość a niewstydliwość« (2): śmiáłość á niewſtydliwość twoiá/ iż thy będąc bráńcem á niewolnikiem náſzym/ śmiałeś ſie krolem vcżynić Rzymſkim. BielKron 103v; WujJud 40v.
*** Bez wystarczającego kontekstu (2): Immodestia, Niewſtidliwość, niemiárá/ roſpuſtá. Mącz 228d; Inverecundia ‒ Niewſtidliwość. Calep 558b.

Synonimy cf NIEWSTYD.

Cf NIEWSTYD, [NIEWSTYDZENIE], WSTYDLIWOŚĆ

AK