[zaloguj się]
[pdf]

ROZDWOIĆ (14) vb pf

Oba o jasne.

Fleksja
inf rozdwoić
praet
sg
2 m -ś rozdwoił
3 m rozdwoił
imperativus
sg pl
1 rozdwójmy
2 rozdw(o)j
conditionalis
sg pl
2 m byś rozdwoił m pers
3 m by rozdwoił m pers by rozdwoili

inf rozdwoić (3). ◊ fut 3 sg rozdwoi (1). ◊ 2 pl rozdwoicie (1). ◊ praet 2 sg m -ś rozdwoił (2). ◊ 3 sg m rozdwoił (3). ◊ imp 2 sg rozdw(o)j (1). ◊ [1 pl rozdwójmy.] ◊ con 2 sg m byś rozdwoił (1). ◊ 3 sg m by rozdwoił (1). ◊ [3 pl m pers by rozdwoili.] ◊ part praet act rozdwoiwszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w.

1. Podzielić na dwie części; dividere, secare Mącz [co] (6): Prośćie Bogá/ on wáſzych dźierżaw nie rozdwoi Prot C3v; ActReg 5v; (nagł) Interregnum Steph. (–) ROzerwałeś nas/ y odrzućił Pánie/ [...] Zátrząſłeś źiemią/ rozdwoiwſzy onę GrabowSet E3v; [rozdwoił [Chrobry] woyſko ſwoie/ z iednym poſłał Siećiechá [...]/ przy drugim ſam zoſtał. BielKron 1597 88].
Zwroty: »na dwie części rozdwoić« (1): Athomos, Latine insecabilis, a particula ’α et τέμνω Divido, Seco, Ták máła rzecz którey nie może ná dwie częśći rozdwoyić/ yako ſą próſzki które ſie w promieniách ſłonecznych vkázuyą. Mącz 19b.

[»na poły rozdwoić«: Tam król [Salomon], chcąc miedzy nimi [dwiema niewiastami] on spór uspokoić, rozkazał żywe dziecię na poły rozdwoić [Dividite, inquit, ... in duas partes Vulg 3.Reg 3/25] OtwinPis 80.]

Szereg: »rozsiekać a rozdwoić« (1): Bo niema Kośćioł Rzymſki ſercá Heretyckiego/ ktore ſię wſzytko w rozdziałach kocha/ mowiąc/ przez onę dziatek rozboynicę nierządną (marg) 3 Reg. 3[/26]. (–): áni mnie áni tobie/ rozśiekay á rozdwoy SkarJedn 372.
[Przen: MrowStadło B3v cf ROZDWOIĆ SIĘ znacz. 1. Przen.]
a. Na części, które mogą być użyte w różnym czasie (1): Oczko 20; [tenże proch kminowy żołtkiem iáiecżnym rozpuſzcżony/ potym ná cegłę gorącą kłáść/ á to co śię ſpiecże rozdwoiwſzy cżęſto ná ocży przykładá Cresc 1571 221; á trzebáli rozdwóymy tę kreẃ ták, vpuśćiwszy iéy po minoratiuum názáiutrz, potym sirupi dawszy, á przepurgowawszy, drugi raz kęs vpuśćić iéy możem OczkoPrzymiot 270, 66].
[Zwrot: »na poły rozdwoić«: Ieśli mu ſie zda [sztuka chleba] droga/ ná poły rozdwoi. CzahRzeczy P4v.]
b. [Zrobić wolne miejsce przez środek [czym]: Tu napierwey obaczyſz/ Páná/ á on iákoby Moyzeſz/ laſką Krzyżá świętego rozdwoiwſzy nieprzebyte ono piekielne morze/ [...] przez iego śrzodek ięńce święte wyprowádza. BzowRóż 85.]
2. Rozbić jedność, poróżnić; dividere PolAnt [kogo, co] (2): OrzJan 136; [aby onym [naszym przeciwnikom] było wszytko czynić wolno, a nam oto mówić nie wolno, zadając nam publicae pacis turbationem et seditiones [...] aby asystencyą mieli, a nas rozdwoili. PismaPolit 163].

[rozdwoić z kim: Przyſzedłem bo rozdwoić cżłowieká z oycem iego/ y corkę z mátką iey/ y niewiaſtkę z świekrą iey. BudBib Matth 10/35.]

Szereg: »rozdwoić abo roztroić« (1): ieſli ſię w nim [królestwie] ſzerzyć wielom wiar daćie/ pewnie ie rozdwoićie ábo roztroićie/ y rozdźielone ná częśći ginąć muśi. SkarKazSej 685a.
3. Wprowadzić zamieszanie myślowe (6):
Zwrot: »myśl, umysł rozdwoić« [w tym: komu (5) – „sobie” (2)] (4:2): Kochałem ſie w tym ſludze a takież w czney żenie [...] Teraż mię to oboie dzywn e [!] przyſtroiło A moy ſtatecżny vmyſł prawie rozdwoiło RejJóz I; Ales mi iuż myſl rozdwoyl Stych plotek czos tu nabroyl. RejKup e6, q3v, bb2; RejZwierz 6; A ták ſtrzeż ábyś myſli nie rozdwoił ſobie RejZwierc 180.

Synonim: 2. rozdzielić.

Formacje współrdzenne cf DWOIĆ.

Cf ROZDWOJENIE, ROZDWOJONY

KW, (LWil)