Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ODROBINA

Następne hasło: ODROBY »

ODROBINKA (9) sb f

Oba o oraz a jasne.

Fleksja

	sg	pl
N	odrobinka	odrobinki
G		odrobinek
A		odrobinki
I		odrobinkami

sg N odrobinka (2). ◊ pl N odrobinki (2). ◊ G odrobinek (2). ◊ A odrobinki (1). ◊ I odrobinkami (2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Znaczenia

Dem. od „odrobina” (9)
- 1. Mały kawałeczek czegoś (8)
  - a. Odpadki żywności, pozostałości po posiłku (6)
    - Przen (3)
      - α) W nawiązaniu do 2.Reg 12/3 i Luc 16/21 (2)
- 2. Mała ilość czegoś, trochę; w zdaniu zaprzeczonym = nie (1)

Dem. od „odrobina” (9):

1. Mały kawałeczek czegoś; minutia, parvitas, ramentum Mącz (8):

odrobinka czego (2): Minutia, contemptibilis parvitas cuiuscunque rei, [...] Máluczkie kąski ſztuczki odrobinki wſzelákich rzeczy. Mącz 223a, 345c.

Szereg: »odrobinka a kąsek« (1): Ramenta auri, Odrobinki á kąski złotá/ yákoby dziarſtwo roſtárte/ które ná brzegách rzék tich náyduyą/ które złoto w ſobie máyą. Mącz 345c.

a. Odpadki żywności, pozostałości po posiłku [w tym w pl (5)] (6): Pátrzayże iż to ieft przyrodzenie káżdey owiecżki/ iż oná záwżdy zna głos zwykłego páſterzá ſwego/ [...] á bierze bęſpiecżnie [!] odrobinki z ręku iego. RejPos 124; Iż cżłowiek ieden vbogi miał iednę owiecżkę/ kthorą karmił odrobinkámi ſwemi v ſtołu ſwego RejPos 164.

odrobinka czego (1): BierEz C3 cf W zdaniu zaprzeczonym.

W zdaniu zaprzeczonym = nic (1): Y przynieiem do tychmiaſt był: Aże wſzyſtek kołacż śniádłá/ Odrobinká go nie vpádłá. BierEz C3.

Przen (3):

Szereg: »parteczki albo odrobinki« (1): Zapráwdę abys ſie we wſſytky^m ſ nami zrownál/ iako iedeⁿ z vbogich chodzątz dom od domus żebrál. Y kto mi to dá abych iá był vcżęſnikie^m twégo żebraniá/ a byl nakármion ſ partecżek albo odrobinek twych. OpecŻyw [34].

α) W nawiązaniu do 2.Reg 12/3 i Luc 16/21 (2):

odrobinki czyje (1): Aby on Lázarz leżący przed twoiemi drzwiámi/ nie zgłodniał nigdy/ á iżby mu ſie doſtáło z odrobinek twoich. RejPos 185v.

Szereg: »ziarnka a odrobinki« (1): iákobyś ią [owieczkę duszyczkę] wypáſł onemi ziarnki á onemi odrobinkámi/ kthore pádáią s ſtołu Páná twego/ to ieſt/ wedle woley á wedle ſwiętey náuki iego. RejPos 20.

2. Mała ilość czegoś, trochę; w zdaniu zaprzeczonym = nie [czego] (1): ták że w nich żadna odrobinká vcżćiwośći żadney nie zoſtáłá ReszPrz 66.

Synonimy: 1. cząsteczka, drobinka, kąseczek, kruszynka, krzynka.

MP, RS