Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ODZIAĆ

Następne hasło: [ODZIAŁ] »

ODZIAĆ SIĘ (13) vb pf

sie (10), się (3).

o jasne, a pochylone.

Fleksja

inf	odziåć się

praet
	sg		pl
1	m	odziåłem się	m pers
2	m	odziåłeś się	m pers
3	m	odziåł się	m pers
3	n		subst	odziåły się

imperativus
	sg
3	niech się odzieje

inf odziåć się (1). ◊ fut 3 sg odzieje się (2). ◊ 3 pl odzieją się (1). ◊ praet 1 sg m odziåłem się (1). ◊ 2 sg m odziåłeś się (1). ◊ 3 sg m odziåł się (5). ◊ 3 pl subst odziåły się (1). ◊ imp 3 sg niech się odzieje (1).

Sł stp brak, Cn s.v. obrastam, Linde XVIII w. s.v. odziać.

Znaczenia

1. Włożyć ubranie, ubrać się; okryć się (9)
- Przen (6)
  - a) O Chrystusie: wziąć na siebie człowieczeństwo (1)
2. Okryć się z wierzchu (4)
- Przen (3)
  - a) O terenie: pokryć się roślinnością (2)
  - b) O roślinach: wypuścić liście (1)

1. Włożyć ubranie, ubrać się; okryć się; vestiri Vulg (9): Wyſzedſzy tedy z wánny/ niech ſye dobrze odźieie Oczko 27v.

odziać się w co (1): Acháb [...] rozdárł ná ſobie ſzátę/ y odzyał ſie we włoſienicę BielKron 85v.

odziać się czym (1): A Ezop w pośrzodku ich ſtał/ A ſzpetną ſie gunią odział BierEz Bv.

Przen (6):

odziać się czym (5): WróbŻołt 103/3; Bo ieſzcże ten każdy ieſt wzdy dobrey nadzieie Kto nad inſze vbiory cżnotą ſie odżieie RejJóz G2; Leop Iob 29/14, Eccli 50/11; KochPs 140.

W porównaniach (2): Confeſſione^m et decore^m induiſti: amictus lumine ſicut veſtimento. Włożyłzs [!] na ſię miły panie chwałę y okraſę odziałes ſie ſwiatłoſcią iako odzieniem. WróbŻołt 103/3; Oblecżonem w ſpráwiedliwość/ y odziałem ſie nią iáko inym odzienim Leop Iob 29/14.

a) O Chrystusie: wziąć na siebie człowieczeństwo [czym] (1): iż zákrystia znácży żywot dziewice Máryey, w ktorey ſię Christus odział świętą ſuknią, á to ćiáło ſuknią názywáiąc: przyoblokł cżłowiecżeńſtwo CzechEp 142.

2. Okryć się z wierzchu; vestiri Cn (4):

odziać się czym (1): vſtąpił mu łoſzká ſwego w celli ſwey Romuáldus: wſzákże kocykiem ſię iego [...] odziać niechćiał. SkarŻyw 573.

Przen (3):

[odziać się czym: POważna ſtárość gdy ſye śiwizną odźieie KołakWiek C.]

a) O terenie: pokryć się roślinnością (2): MIło pátrzáć ná łąki/ kiedy ſię odźieią KochFr 69.

odziać się w co (1): źiemiá/ ſkoro ſłónce iéy zágrzeie/ W rozliczné bárwy znowu ſye odźieie. KochPieś 41.

b) O roślinach: wypuścić liście [w co] (1): drzewá/ ktoré teraz odźiały ſie w liśćié/ Złupi z tego vbioru mroźnéy źimy przyśćié. KochFrag 20.

Synonimy: 1. oblec się, ogarnąć się, przyoblec się, ubrać się; 2. okryć się.

Formacje współrdzenne cf DZIAĆ SIĘ.

Cf ODZIENIE