[zaloguj się]
[pdf]

OFIAROWAĆ SIĘ (107) vb pf i impf

pf (58), impf (39), pf a. impf (10); pf: inf (6),np. OpecŻyw 105, PatKaz III 108v, RejPos 211, RejPosWstaw [213]v, SkarŻyw 131, praes i fut (2): BielKom A4v, SarnStat 831, praet (41), np. BierEz D3, OpecŻyw 138v, 139v, 161, WróbŻołt nn, imp (2): BielKron 420v, WerGośc 218, con (4): OpecŻyw 69v, BielKron 420, SkarŻyw 112, WerGośc 217, part praes act (1): SkarŻyw 16, wszystkie part praet act; impf : inf (1): KrowObr 182v, praes i fut (28), np. WróbŻołt G2, mm8v, nn, RejKup Kv, KromRozm I I3, praet (3): CzechRozm 35v, PaprUp F2, KlonFlis G3, con (1): RejPs 165v, part praes act (6), np. OpecŻyw 48v, WróbŻołt I, GroicPorz 114, StryjWjaz A4, StryjKron 195.

ofiarować się (106), ofierować się (1); ofiarować się: ofierować się RejKup (2:1).

się (69), sie (38).

-f- (87), -ff- (18), -ph- (2).

Oba a oraz o jasne (w tym w pierwszym a 2 r. błędne znakowanie); e prawdopodobnie jasne (tak w ofierować).

Fleksja
inf ofiarować się
praet
sg pl
1 m -m się ofiarowåł m pers
2 m -eś, -ś się ofiarowåł m pers
3 m ofiarowåł się m pers ofiarowali się
imperativus
sg
2 ofiaruj się
conditionalis
sg pl
1 m m pers bychmy się ofiarowali
3 m by się ofiarowåł m pers by się ofiarowali

inf ofiarować się (13). ◊ praes i fut 1 sg ofiaruję się (5). ◊ 2 sg ofiarujesz się (1). ◊ 3 sg ofiaruje się (21). ◊ 1 pl ofiarujemy się (1). ◊ 2 pl ofiarujecie się (1). ◊ 3 pl ofiarują się (2). ◊ praet 1 sg m -m się ofiarowåł (2). ◊ 2 sg m -eś, -ś się ofiarowåł (3). ◊ 3 sg m ofiarowåł się (36). ◊ 3 pl m pers ofiarowali się (4). ◊ imp 2 sg ofiaruj się (3). ◊ con 3 sg m by się ofiarowåł (3). ◊ 1 pl m pers bychmy się ofiarowali (1). ◊ 3 pl m pers by się ofiarowali (1). ◊ part praes act ofiarując się (8). ◊ part praet act ofiarowåwszy się (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

I. W funkcji zwrotnej: Ofiarować siebie (52):
1. Złożyć (sładać) siebie w ofierze (46):
A. W kulcie Boga judeo-chrześcijańskiego (45):
a. O Chrystusie (36): Kryſtuſowi niepotrzebá ſię káżdego dniá offi[arow]áć/ ábowiem tho ras vtzynił KrowObr 182v.

ofiarować się za kogo (1): bo by muſiał vſtáwitznie vmieráć/ ieſliby ſie ieſztze drugie raz miał zá nas offiárowáć? KrowObr 125.

Zwroty: »Bogu Ojcu się ofiarować« (1): Ieſli ták ieſt/ iáko ty powiádaſz/ tedy ſię kryſtus dwákroć Bogu Oycu offiárował KrowObr 182v.

»sam się ofiarować« (1): Y Syn Boży ſam ſie ofiárował wſzedſzy w przybytek naświętſzy/ to ieſt/ w táiemną rádę Boſką. WujJudConf 244.

Przen (2):

ofiarować się za kogo (1): A ták nie odrzuczać [!] Apoſtoł wſzelákiego ofiáry Páná Chriſtuſowey powtarzánia/ iáko ieſt w málowániu/ w rozmyſlániu [...] (gdyż ſię y teraz w niebie zá nas ofiaruie) WujNT 770.

ofiarować się za kim (1): POmni na to miły panie zes [.,.] names gi [Syna] raczył dac za krola y za paſterza: y za onego miłoſiernego kapłana ktori by ſie vſtawicznie ofiarował za nami przed oblicznoſcią ſwiętego boſtwa twego RejPs 165v.

α. O śmierci na krzyżu (27): A ieſli to prawdá/ co ty powiedaſz/ tedy to nieprawdá ieſt co Apoſtoł Swięty nápiſał/ [...] Iz ſię tylko ras Kryſtus offiárował. KrowObr 182v, 183; WujNT 759 marg, 766 marg, Aaaaaa3.

ofiarować się komu (8): Woley Oycowſkiey dokonał/ potym śię mu ofiárował/ Teſtáment ſtáry wykonał/ gdy śmierćią ná krzyżu ſkonał. ArtKanc E4. Cf »ofiarować się Bogu Ojcu«, »na krzyżu się ofiarować«, »sam się ofiarować«; W przen.

ofiarować się za kogo, za co (12): ia Chriſtus przyſtępuię do ołtarza, to ieſt na krzyż ophiaruiącz ſie za grzechy ludu mego. WróbŻołt I; Abowiem w Ieruſalem ſie pan Ieſus za nas ofiarował. WróbŻołt nn; SeklKat Y3v [2 r.]; WujJud 232. Cf Zwroty.

Zwroty: »ofiarować się Bogu Ojcu« [w tym: za kogo (2)] (5): PatKaz III 108v; iżſie miał ofiarouać za lud przed oblicżnoſcią ludu żydowskiego/ bogu otczu ſwemu/ na krzyżu. WróbŻołt mm8; Naprzod że Pan Kryſtus ofiárowáć ſie racżył Bogu Oycu. RejPosWstaw [213]v, [213]v [2 r.].

»dobrowolnie się ofiarować« [w tym: za kogo (1)] (2): Iż on ták chciał dobrowolnie ſie zá cię ofiárowáć/ á grzechy twoie/ ktoreś ty ná ſobie nioſł/ wzyął ná ſwięte ciáło ſwoie. RejPos 211; RejPosWstaw [213]v.

»na krzyżu się ofiarować« [w tym: komu (2), za kogo, za co (4)] [szyk zmienny] (7): gdy przez drzewo ſmiertz zwyciężył zbawiciél ſwiata tego/ na krzyżu ſie ofiarowáł OpecŻyw 161; WróbŻołt G2, mm8; RejKup Z; A wnet ſie ſam ofiárował zá rodzay ludzki ná krzyżu. HistRzym 87v; IEzu Chryſte wiecżny; ktoryś dobrotliwy/ Oycuś ſię/ ná krzyżu ſrogim/ ofiárował GrabowSet O3v; SkarKaz 161b.

»sam się ofiarować« [w tym: komu (3), za kogo, za co (4)] (6): PatKaz III 108v; powiadaią że go za grzechi naſze offiatuią [!] a on ſię ſam zanie offiarował y vmarł. SeklKat Y3v, Y3v; HistRzym 87v; Ktemu iż ſie ſam dobrowolnie Pan náſz ofiárował Bogu Oycu/ nie przymuſzony ktemu żadnemi zaſługámi náſzemi. RejPosWstaw [213]v, [213]v marg.

»ofiarować się na śmierć« (1): Raz ſię Pan Chriſtus ofiárował ná śmierć/ ále ná pámiątkę śmierći ſwey roſkazał ſię ofiárowáć áż do ſkończenia świátá. WujNT 287.

Szereg: »ofiarować się, (i) umrzeć« (2): bo ſię on ſam zanas offiarował/ zanas ras vmarł á wieczey nie vmrze SeklKat Y3v, Y3v.
W przen (1):
Zwrot: »ofiarować się ofiarą na ołtarzu krzyża [komu]« (1): Kthory raz ofiárowawſzy ſie wdzięcżną ofiárą ná ołtarzu krzyżá ſwiętego Bogu Oyczu ſwoiemu/ [...] RejPos 133.
αα. Wypowiedzieć słowa ofiarowania (2):
Zwroty: »Bogu Ojcu się ofiarować« (1): IEzus [...] s placzem wielkim bogu oyttzu ſie ofiarowál rzekątz. O nalaſkawſſy oytcże/ wezrzy na mię ſyna twégo/ a prziymi mię za ofiarę niepokáloną OpecŻyw 139v.

»sam się dobrowolnie ofiarować« (1): a przyſſedſſy z drżenim ku krziżowi/ ſám ſie dobrowolnie ofiarował/ a poklęknąwſſy/ ku bogu oyttzu pokornie wolál/ mowiątz. Oto oytcże moy miły/ w poſluſſeńſtwie/ wpokorze/ ij w wielkié laſce trwám aże ku ſmierci. OpecŻyw 138v.

β. O mszy (3): Raz ſię Chriſtus ofiarował krwáwym obyczáiem: ále niekrwáwym vſtáwicznie ſię ofiáruie. WujNT 766 marg [idem] Aaaaaa3.

ofiarować się za kogo (1): Pátrz iſz ſtoł [...] táiemnicámi przygotowány ieſt/ Báránek Boży zá ćię ſię ofiáruie SkarŻyw 91.

b. O człowieku; przen (9): Spytaſz mię iako ſię mam offiárowáć? Powiem/ iedno ſluchay: Záprzy ſię ſámego ſiebie/ y wezmi krzyſz ſwoy/ y podz zá Kryſtuſem. KrowObr 189v, 189v.

ofiarować się komu (4): ábychmy na duchu y ná ćiele ocżyśćieni/ godnemi ſię ſługámi iego ſtali/ y iemu ſię z duſzą y z ćiáłem ofiárowáli. SkarŻyw 112; Tobie ſię/ Boże moy/ wſzytek ofiáruię GrabowSet H. Cf ofiarować się komu kim za kogo; »ofiarować się Bogu«.

ofiarować się komu kim za kogo (1): O miły panie otom ia ſluga twoy/ iam ſluga twoy [...]. (koment) Sługa twoy [Ps 115/16], czuſz ofiaruię ſie thobie ſlugą za wſzytki. WróbŻołt nn.

Zwroty: »ofiarować się Bogu« (1): Bo z cżyſtym ſercem y ćiáłem ofiáruiąc ſię Bogu drogim kámieniem [...] zoſtáła. SkarŻyw 16.

»ofiarować się dobrowołnie« (1): będę pełnił panu bogu żądliwe ofiary moie [...]/ abowiem droga ieſt przed oblicżnoſcią bożą ſmierć ſwiętich iego. (koment) Ządliwe ofiary [Ps 115/14–15], to ieſt, ofiaruię ſie ſam dobrowolnie. WróbŻołt mm8v.

»ofiarować się sam« (1): WróbŻołt mm8v cf »ofiarować się dobrowolnie«.

α) O męczeństwie [komu] (2):

ofiarować się dla czego (1): na przykázanijé miſternégo kata/ gotuie a wyciągá ſſyię ſwą/ a klęká bogu dziękuiątz/ [...] ij ofiaruiątz ſie iemu dlá práwdy ij ſprawiedliwoſci. OpecŻyw 48v.

Zwrot: »ofiarować się Panu Bogu« (1): Przynoſcie panu bogu baranki [Ps 28/1]. (koment) Tho ieſt męcżenniki y inſze ſwięte ktorzy ſie ofiarowali panu bogu. WróbŻołt I6v.
B. W kulcie pogańskim (1):
Zwrot: »bogom się ofiarować« (1): przy rzece Wandala wezwaney od Krolewny ich ktora [...] bogom ſie w panienſtwie ſwim ofiaruiąc w rzekę wſzkociła MiechGlab 41.
2. Dać siebie w darze; przen [komu] (1): Potym [książki] do polſki poydzyecie/ Swoim ſie ofiáruiecie/ Bo tám rodziny doſyć mam/ Co przemogę to im rozdam/ Was ſwoiey prace kſiążecżki/ Zá iedny vpominecżki BielKom A4v.
3. Da(wa)ć się komuś w moc lub pod opiekę (3): A przeto nabłogoſláwyeńſſy oycze [pisze Luter do papieża]/ ofyáruyę ſye podáyąc pod nogi twego błogoſláwyeńſtwá ze wſſyſkim com yeſt/ y co mam. KromRozm I I3.
Zwroty: »ofiarować się bogom« (1): A ták Decyus ofiarował ſie bogom y woyſko nieprzyiacielſkie BielKron 120.

»ofiarować się dobrowolnie [komu]« (1): podzmy przeciw Iudáſſowi zráydcy ij żydom/ aż nás nieſſukaią ofiarowatz ſie ijm dobrowolnie OpecŻyw 105.

4. Ponieść dobrowolną śmierć [za kogo] (1): Ieſli kto ſtanu rycerſkiego od wiáry S. odſtąpił/ my vtrátę ich nágrodzić á ofiárowáć ſię zá nie chcemy. SkarŻyw 131.
5. Prawdopodobnie: Podać się za kogoś [komu za kogo] (1): gdiż iuż z Niemcy [Wandalitowie] towárzyſtwo byli wźięli/ wybráli ſobie wodze Niemieckie álbo thakież gdy ſie Konſtyánuſowi zá Niemce ofiárowáli BielKron 337.
II. W funkcji czynnej: ofiarować (45):
1. Złożyć rytualną ofiarę (2):
a. W judaizmie Starego Testamentu (1):
Zwrot: »ofiarować się Bogu« (1): A gdy iuż była bliſko wielkanotz żydowſta [!] tedy wielé żydow prziſſlo do Ieruzalem przed wielkąnotzą/ aby ſie ofiarowali bogu OpecŻyw 69v.
b. W kultach pogańskich (1):

[ofiarować się do kogo z czym: Był y drugi [Bóg] ktorego [Prusacy] zwáli Schneibrato/ á do tego ſie z gęśiámi/ kácżki/ kury/ gołębiámi/ pawámi/ y inſzemi ptáſtwy ofiárowáli. BielKron 1597 63 (Linde).]

ofiarować się czemu (1): [Litwini] Słońce gdy chmury záſłániáły/ mnimáli ſie ná nie gniewáć/ przetho ſie mu ofiárowáli. BielKron 382.

2. Prawdopodobnie: Złożyć datek wynikły z uczuć religijnych (5): Wiedli tedy drudzy onego Opſeſa do Ołtarzá/ áby ſie ofiárował/ á potym miał s niego Mnich cżártá wygániáć BielKron 420 [idem] WerGośc 217.

ofiarować się komu (1): Wſakos ſie iuż wiſpowiedał Iam czy też roſgrzeſenie dał. Swiątoſczys też poczałował Swietemes ſię offyarował RejKup m5v; rzekli iey: Páni śláchethna náwiedza ćię Kryſtus z Apoſthoły ſwymi ofiáruy ſie im BielKron 420v [idem] WerGośc 218.

3. Wyrazić (wyrażać) gotowość czegoś, (za)deklarować się z czymś; offerre se Vulg, PolAnt, JanStat, Cn (35):

ofiarować się komu (6): Odpowiedź ná tho od Krolá wzyęli ſtátecżną/ gdzye ſie im Krol ofiárował być łáſkáwym Pánem BielKron 393; gdym ſię mu przez páná Doktorá Grotá y inſze/ ná rozmowę iáwną á nie pokątną ofiárował/ zemną mowić niechćiał. CzechEp 326. Cf ofiarować się komu za co; komu kim; »ofiarować się na posługę«.

ofiarować się komu za co (1): Krol ſie im ofiárował zá ich łáſkę hoyną/ Obiecuiąc to oddáć miłoſcią przyſtoyną. StryjWjaz A4.

ofiarować się na co (7): Ezop z tego podziękował/ Ná wierność śię ofiárował BierEz D3; Leop Ex 36/2; CzechEp 326; y ochotnieś się ofiárował ná náwiedzenie y vleczenie ſługi Setnikowego LatHar 218; THOMASZ Dydimus ofiáruie ſię z Chriſtuſem ná śmierć. WujNT Cccccc2. Cf ofiarować się dla kogo na co; »ofiarować się na posługę«.

ofiarować się dla kogo na co (1): dla Páná Bogá ofiárował ſię ná wſzytkę pracą SkarŻyw 461.

ofiarować się komu kim (1): pożytki y rzecżpoſpolitą ták dobrze náſze rozmnażay/ niemniey iedno iáko y Litewſką/ Oycem ſie nam ofiáruy á nie wytrykuſzem? BielKron 393.

cum inf (17): MurzHist Dv; PAnná álbo niewiáſtá gdyby [...] przyſzłá do Vrzędu/ żáłuiąc ná kogo o gwałt ſobie vczyniony/ ofiáruiąc ſye tego dowieſć świádkámi GroicPorz 114; BielKron 59, 306v, 393; RejPos 147; Záś im Krol dźiękowánie ſam krotko vcżynił [...] Ofiáruiąc ſie doſyć ich nádziei ſproſtáć StryjWjaz A4; SkarJedn A6v; Potym Olech głodem vćiśniony vprośił od nich pokoy/ ofiáruiąc ſię przez Krzyżá pocáłowánie/ y pod przyſięgą roſkazánie ich vczynić StryjKron 195, 667; Krol [...] zawzdi Panem laſkawem bic wſzitkim ſie ofiarowal. PaprUp F2, C2; ActReg 77; SarnStat 831, 891; PowodPr 46; GosłCast 60.

W charakterystycznych połączeniach: ofiarować się dla Pana Boga; ofiarować się Panu; ofiarować się ku uczeniu ludu; ofiarować się na nawiedzenie, na pracą, na robotę, na rozmowę, na śmierć, na uleczenie, na wierność; ofiarować się za łaskę; ofiarować się ojcem, wytrykuszem; ofiarować się być gotowym [na co, w czym] (3), być łaskawem panem, dowieść [czego], nagrodzić (szkody) (2), respondować, uczynić [co].

Zwroty: »ofiarować się braterskiem [= po bratersku]« (1): [Panowie rada] takowąz chęcią offiaruią się braterskiem ActReg 32.

»dobrowolnie się ofiarować« (1): Tedym rzekł: Otom przyſzedl (marg) Tho ieſt/ dobrowolniem ſię ſam ofiárował. [...] (—)/ á nápiſano ieſt o mnie naprzodku kſiąg. BibRadz Ps 39/8.

»ofiarować się [komu] na posługę, z posługą« [szyk zmienny] (1:1): ále wnetże ſię z duſzą y ćiáłem P. ſwemu ná poſługę ofiárował SkarŻyw 81; ten pomniąc co więc pan mówił/ ofiárował mu ſie z poſługą ſwą KochAp 5.

»sam się ofiarować« [w tym: do czego (1), ku czemu (1)] (3): BibRadz I 301a marg; Iáko tedy we wſzyſtkich inych rzecżach około záchowánia żywotá náſzego s pilnoſcią [Bóg] ſie ſtára/ thák też y w tym/ ábychmy bez prawdziwey náuki nie zoſtáli/ ſam ſie ku vcżeniu ludu ſwego ofiárowáć racży. RejPosRozpr b3v; zaraz ze się san [!] do tego ofiarował ActReg 184.

Szereg: »obiecać a ofiarować się« (1): bo on [Pan Bóg] podobno iedno przebránym á ſwiętym ſwoim thego ſwego miłego Syná obiecuie á ofiáruie ſie dáć. RejPos 147.
a. Wyrazić (wyrażać), da(wa)ć poznać swoje życzliwe uczucia [komu] (4): Iesli kaźń podeymuiećie/ (to ſię) wam iáko ſynom Bog offiaruie. BudNT Hebr 12/7; ieſzcze y po w niebo wſtąpieniu ſwoim znowu ſię ofiárował niewdzięcznemu ludowi Zydowſkiemu. WujNT 392, Hebr 12/7, s. 778 marg; [Tám ſię Krol Iágeło Witołtowi łáſkáwie y vkłádnie ofiárował/ y z Skiergáyłem go Brátem ſwoim poiednał. StryjKron 493 (Linde), 727 (Linde)].
4. Odbywać (lub może: ślubować) pielgrzymkę (3): Albo niewieſz czo rzym czyny Kto ſię nabarzey do wyny. Wielkie odpuſty znayduie Kto ſię kolwiek ofyaruie. RejKup Kv.

ofiarować się dokąd (2): Był oćiec przykłádnego y dobrego żywotá/ przeto do iego grobu wiele ſie ich ofiáruie. BielKron 396v; (marg) Sárkáwice y kośćioł ś. Bárbáry. (–) Tám Sarkáwice/ gdźie więc on wiek ſtáry/ Ofiárował ſię do świętey Bárbáry. Tám wſtępowáli náſzy prádźiádowie Dawni ſzyprowie. KlonFlis G3.

III. W funkcji biernej: Zostać, być ofiarowanym (10):
1. Zostać, być złożonym w ofierze rytualnej Bogu (w kulcie Boga judeo-chrześcijańskiego) (8):
a. W judaizmie Starego Testamentu (3):
α. O ceremonii ofiarowania (2): W ktorych ofiárách iáko ſie vrząd iego ofiárownicy zámykał/ ták ſie też iuż y báran zábity od pocżątku ofiárował. CzechRozm 35v.
Fraza: »ofiary się ofiarują [z czego]« (1): Offiáry bezbożnych/ brzydliwe ſą/ ktore ſie offiáruią [hostiae ... offeruntur] z grzechu. Leop Prov 21/27.
β. O śmierci Chrystusa na krzyżu (1): ofiárá vprzedźić muśi. Nie onym ſpoſobem ná krzyżu/ bo ſię on ſpoſob raz vczyniony powtárzáć/ y nigdy drugi raz ofiárowáć nie może SkarKaz 158a.
b. W chrześcijaństwie (5):
α. O ostatniej wieczerzy (2):
Fraza: »krew się ofiaruje« (1): zá was/ práwi/ y zá wiele ich krew ſię tá wylewa. Toć muśi rozumieć/ kreẃ ſię tá ofiáruie. SkarKaz 158a.
Szereg: »dawać się to jest ofiarować« (1): Bo dla tego nie rzekł/ ktore [ciało] ſię wam dawa/ ále ktore ſię zá was dawa/ to ieſt ofiáruie Bogu. (marg) Chriſtus ćiáło ſwe ná wieczerzy ofiárował. (–) WujNT 286.
β. O mszy św. i jej najważniejszych częściach [za kogo, za co] (3): Iſz Mſza/ zá vmárłe ofiáruie ſię zpożytkiem vmárłych duſz/ ták mowi/ támże: modlem ſię powiáda/ we Mſzy zá wſzytki miedzy námi pomárłe: wierząc/ iſz to ieſt wielka duſzom pomoc/ zá ktore ofiáruie ſię modlitwá świętey oney y ſtráſzliwey/ krora [!] ieſt ná ołtarzu ofiáry. SkarŻyw 278.

ofiarować się komu (1): Nie ſámo tu pożywánie: bo nikt nie pożywa tego báránká zá grzechy ſwoie: bo go ma bez grzechu pożywáć: ále ſię káżdemu ofiáruie zá grzechy iego. SkarKaz 158a.

2. Być darowanym; przen: być dedykowanym [komu] (2): TO witánie oſoby W. M. moy Mośćiwy Pánie/ [...) dawno by iuſz było w druku ſt[a]nęło/ tylkom tego ocżekywał/ żeby ſię quàm appoſitiſſimè Mośćiwey oſobie W. M. mogło offiárowáć. RybWit [A]v.

ofiarować się od kogo (1): Day Boże áby tá náſzá pracá z táką chęćią od káżdego dobrego byłá przyjętá/ z iáką ſię iym ode mnie offiáruie. ModrzBaz 1v.

IV. [W funkcji samoistnej: Trafić się w tekście: żidowie imię ták poważne Iehowah/ wtákiei máią vcżciwośći záwżdi/ że go nigdi niewſpomináią/ lecż ná iego mieiſce cżitáią Adonai/ álbo Elohim/ ilekroć ſię wpiſmie ofiáruie. FarnZnaj 32v (Linde).]

Synonimy: II.3. deklarować się, opowiadać się.

Cf OFIAROWANIE

AŻ