[zaloguj się]
[pdf]

ROZLAĆ SIĘ (20) vb pf

rozlać się (13), roźlać się (7); rozlać się OpecŻyw, PatKaz II, PatKaz III, SeklWyzn, RejKup, Leop (3), Mącz, RejAp (3); roźlać się MurzNT, BiałKat, KuczbKat, Strum, WujNT; rozlać się : roźlać się BielKron (1:2).

sie (14), się (6).

o jasne; w inf -å-; w praet, plusq i con -å- (16), -a- BiałKat (1); w fut e prawdopodobnie jasne (tak w rozleje).

Fleksja
inf rozlåć się
praet
sg pl
2 m rozlåłeś się m pers
3 f rozlåła się m an
n rozlåło się subst rozlåły się
plusq
sg pl
3 f rozlåła się była m an
n subst były się rozlåły
conditionalis
sg
3 f by się roźlåła

inf rozlåć się (1). ◊ fut 3 sg rozleje się (1). ◊ 3 pl rozleją się (1). ◊ praet 2 sg m rozlåłeś się (1). ◊ 3 sg f rozlåła się (5). n rozlåło się (4). ◊ 3 pl subst rozlåły się (3). ◊ plusq 3 sg f rozlåła się była (2). ◊ 3 pl subst były się rozlåły (1). ◊ con 3 sg f by się roźlåła (1).

Sł stp s.v. rozlać, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w. s.v. rozlać.

1. Wydostać się (o płynie) (15):
a. Wydostać się z naczynia; effundi Vulg (4): Skwaſniała by krew boża/ dłvgo ią chowaiącz/ albo by ſię rozlała/ nioſącz/ albo iadącz do niemocznego. SeklWyzn e2v; BielKron 83; WujNT Mar 2/22.

roźlać się na czym (1): oto ſie ołtarz roſpádnie y ofiáry ſie ná nim roźleią BielKron 82v.

b. Pokryć jakąś powierzchnię, zalać, zatopić; inundare Vulg (5): abowiem bárzo ſie były rozlały [wody potopu]/ y wſzytko zálały ná wierzchu ziemie. Leop Gen 7/18.

rozlać się po czym (2): A było mu [Noemu] ſześć ſeth lat kiedi wody potopu rozlały ſie po ziemi. Leop Gen 7/5, Gen 7/10.

Szereg: »roźlać się i wezbrać« (1): Przybiérayże im [młodym karpiom] Wody w Stawku więcéy/ áby ſye im ſzérzéy roźlałá/ y głębiéy wezbráłá. Strum O4.
Przen (1):

W porównaniu (1): Ruben pirworodny ſynie/ tyś ieſt moc moiá á pocżątek boleśći moiey/ pirwſzy w dárzech/ więtſzy pánowániu/ rozlałeś ſie iáko wodá BielKron 18v.

c. Fraza peryfr.: »krew się rozlała (a. miała się rozlać)« = ludzie ponieśli śmierć, zostali zabici [szyk zmienny] (6): Cziniacz doſſiċ ſwey chcziwoſczi Bezpiecznieſſie tego ważił Iż kogo chczał tego ſtłocził Syła przes yego przicziny Rozlało ſię Krwie bez winy RejKup aa4v; MurzNT 21; Plus sanguinis in ipsa dimicatione factum, Więcey ſie krwie w potykaniu roslało. Mącz 367b; Abowiem ktoby przecżedł hiſtorie iáko ſie wiele krwie rozlało s przycżyny Rzymſkich Biſkupow niźli poſtánowili ſtolicę ſwoię RejAp 133, 79v, 193.
2. Rozprzestrzenić się, rozejść się (2): przeto wſzytczy yą [Maryję] czczily myloualy [...] tak yſz ſyą o yey cznoczye chwala roſzlala byla yako o ſybyllach PatKaz III 122v; [ŻywEufr 36].

[rozlać się gdzie: domá ſię ſwawola roźlałá/ w okoł wſzędźie nieprzyiacioł doſyć WerReguła )(2v; WujBib 628a. Cf Zwrot.]

[Zwrot: »po wszytkim świecie się rozlać«: Oni [heretycy] odćięći od ſpółecznośći kośćiołá Chriſtuſowégo [...]/ niechcą mieć ſpółecznośći ze wſzytkim świátem/ po którym ſie rozlałá chwałá Chriſtuſowá. WujBib 628a.]
a. O zbiorowości ludzkiej (1): A táka wielka gromádá ludźi/ ktora śie ták dáleko y ſzeroko roźlałá/ Iednym ieſt názwána (marg) Kośćioł cżemu IEDNYM zową/ á ktho ij rządźi. (–) KuczbKat 75.
3. Przypaść w udziale; inundare Vulg (3): OpecŻyw 39v; Glos yey [Maryi był] mylutky gloſzny ſlodky uyeſyoly tak yſz roſzlala ſyą byla laſka wuſzczyech yey PatKaz II 122.

rozlać się na kogo (1): Pan Bóg ma w nienawiśći grzéch/ y ónego co ji czyni: dla którego ná wſzyſtki nas śmierć roźláłá ſye BiałKat 216; [y ſiedzieli tám [tj. na pustyni] y ſámi/ y ſynowie ich/ y niewiáſthy ich/ y bydło ich: bo ſie były niepomáłu rozlały ná nie [Izraelitów zbuntowanych przeciw królowi] złe rzecży. Leop 1.Mach 2/30 (Linde s.v. rozlać)].

Synonimy: 1. rozpłynąć, rozpłynąć się; a. wyciec, wypłynąć.

Formacje współrdzenne cf LAĆ.

Cf ROZLANIE, ROZLANY

SBu