[zaloguj się]
[pdf]

PODSADA (6) sb f

o prawdopodobnie jasne (tak w pod-); -så- (4), -sa- (2); -så- BudNT (2); -sa- ModrzBaz; -så- : -sa- BudBib (2:1); końcowe a jasne.

Fleksja
sg pl
N podsåda
G podsådy
A podsådę podsådy
L podsådzie

sg N podsåda (2). ◊ G podsådy (1). ◊ A podsådę (3). ◊ [L podsådzie.] ◊ [pl A podsådy.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI i XVIII w.

1. Zasadzka; czyhanie; insidiae PolAnt (5): A (ták) wzięłá Delilá poſtronki nowe y związáłá go nimi/ y rzekłá do niego/ Peliſztymowie ná ćię Sámſonie/ á podſadá ſiedziáłá w komorze BudBib Iudic 16/12, Iudic 16/8; BudNT Act 23/16; [A Iehoſzua y wſzyſtek Izrael vyrzał że podſádá wzięłá miáſto BudBib Ios 8/21 (Linde)].
Zwroty: »podsadę (u)czynić (a. podsady poczynić)« [w tym: [na kogo, czemu]] = insidiari PolAnt [szyk zmienny] (2): Ieſli ſię dáło z wieść ſerce moie dla niewiáſty/ á v drzwi bliſkiego mego (ieſlim) podſadę cżynił. Niech miele inemu żoná moiá BudBib Iob 31/9; BudNT Act 25/3; [MemorPretw 356; A rozkazáł im rzekąc/ bacżćie ſobie podſadę vcżynić miaſtu za miáſtem BudBib Ioz 8/4 (Linde); PaprGniazdo 803 (Linde); Moſkwá [...] We trzech mieyſcach podſady/ byli pocżynili RymszaDeket 39].

[»zasadzić podsadę; osadzić na podsadzie«: Y záſádzili nań pánowie Sżechemſcy podſádę [Posueruntque ... insidias] ná wierzchach gor/ á łupili káżdego/ kto ſzedł wedle nich drogą BudBib Iudic 9/25 (Linde); Day mi połowicę ludu twego/ á ia ſzedſzy z nim oſadzę ie ná podſádźie FlawHist 1595 107.]

[Wyrażenie:»tajemna podsada«: KIEDY przegráną bitwę miał z Ruśią przez zdrádę/ Vcżynili nań chytrze táiemną podſádę PaprGniazdo 803 (Linde).]
2. Zdrada, podstęp (1): Owſzem trzebá ſię ſtáráć o pokoy ze wſzytkiemi ludźmi: o pokoy mowię/ ktoryby był ſtátecżny y trwáły/ á ktoryby w ſobie żadney podſády niemiał [nec quicquam habeat insidiarum]. ModrzBaz 103.
3. [Podsadzenie, podłożenie pod coś [czego]: y iuſzby go [Chocim] był doſtał przes podſádę prochow/ ále Woiewodá Petrilo łáſki y pokoiu [...] proſił StryjKron 759 (Linde).]

Synonimy: 1. zasadzka; 2. podstępek, zdrada.

Cf PODSADKA

KW, MM